Aldosteron – czym jest i jakie pełni funkcje w organizmie? Kiedy warto zbadać stężenie tego hormonu we krwi?

Co to jest aldosteron?

Aldosteron to hormon steroidowy (sterydowy) wydzielany przez nadnercza. Pełni on funkcję głównego regulatora gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie i dlatego zaliczany jest do mineralokortykoidów. Ma również niewielki wpływ na metabolizm tłuszczów, węglowodanów i białek. Odgrywa kluczową rolę w regulacji ciśnienia krwi, zwiększa ilość sodu wchłanianego ponownie do krwiobiegu (jest to tzw. zwrotna absorpcja jonów sodu) oraz ilość potasu wydalanego z moczem (eliminuje jony potasu z organizmu).

Aldosteron jest produkowany w warstwie kłębuszkowej kory nadnerczy i jest regulowany przez układ renina-angiotensyna-aldosteron. Do aktywacji tego układu dochodzi, gdy zmniejsza się dopływ krwi do nerek w następstwie utraty objętości krwi (np. podczas krwotoku) lub spadku ciśnienia krwi. Renina to enzym, który prowadzi do szeregu reakcji chemicznych, w wyniku których powstaje angiotensyna II, która z kolei stymuluje uwalnianie aldosteronu. Ten natomiast powoduje wzrost wchłaniania zwrotnego soli i wody do krwiobiegu z nerek, zwiększając tym samym objętość krwi, przywracając prawidłowy poziom soli i normując ciśnienie krwi.

Aldosteron – niedobór i nadmiar

Jak wspomniano już wyżej, biologiczne działanie aldosteronu polega na zwiększeniu retencji sodu i wody oraz zwiększeniu wydalania potasu. U zdrowego człowieka układ renina-angiotensyna-aldosteron działa bez zakłóceń, pomagając w naturalny sposób regulować i kontrolować poziom ciśnienia krwi. Osoby z wysokim poziomem aldosteronu cierpią na stan zwany hiperaldosteronizmem, który jest zwykle spowodowany małymi, łagodnymi guzami nadnerczy. Hiperaldosteronizm objawia się:

• wysokim ciśnieniem krwi,

• wzmożonym pragnieniem,

• częstomoczem, wielomoczem,

• niskim poziomem potasu – osłabieniem, zaburzeniami rytmu serca, drętwieniem i mrowieniem kończyn.

Do hiperaldosteronizmu wtórnego może także dochodzić m.in. w przebiegu znacznego odwodnienia organizmu, marskości wątroby, zwężenia tętnicy nerkowej czy poważnej niewydolności serca. Bardzo rzadkim powodem hiperaldosteronizmu są guzy wydzielające reninę.

Niski poziom aldosteronu (hipoaldosteronizm) występuje natomiast jako powikłanie nieleczonej cukrzycy oraz w zespole Addisona, czyli pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy. Objawy, które się wówczas pojawiają to:

• znaczne osłabienie,

• niskie ciśnienie krwi,

• brak apetytu,

• chudnięcie,

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego: biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha,

• wypadanie włosów,

• nadmierna, nienaturalna potrzeba spożywania słonych potraw.

Przyczyną hipoaldosteronizmu może być także stosowanie niektórych leków, mianowicie inhibitorów konwertazy angiotensyny oraz antagonistów receptora angiotensyny II.

Aldosteron – kiedy wykonać badanie?

Wskazaniem do wykonania oznaczenia stężenia aldosteronu we krwi są nadciśnienie tętnicze o nieustalonej przyczynie, niepoddające się leczeniu oraz niedociśnienie ortostatyczne objawiające się znacznym spadkiem ciśnienia krwi po przyjęciu pozycji stojącej. Oba stany mogą być spowodowane chorobami nadnerczy.

Na poziom aldosteronu we krwi ma wpływ pozycja ciała, jaką przyjmuje pacjent, dlatego też, aby wynik był miarodajny, wykonuje się dwa pomiary – w pozycji leżącej oraz po pionizacji. Na wynik mogą wpłynąć również leki, np. diuretyki, beta-blokery czy niesteroidowe leki przeciwzapalne.