Bóle głowy pochodzenia toksycznego – przyczyny i leczenie bólu głowy wywołanego zatruciem toksynami

Bóle głowy pochodzenia toksycznego – przyczyny

Bóle głowy pochodzenia toksycznego to dolegliwości wywołane przedostaniem się do organizmu (w sposób zamierzony bądź przypadkowy) substancji toksycznej. Najczęściej są to środki chemiczne pod postacią gazów, cieczy oraz ciał stałych.

Ból głowy może również pojawić się na skutek przyjmowanych leków: jako skutek uboczny stosowanych medykamentów lub jako efekt przedawkowania preparatów (zatrucie lekami).

Bóle głowy pochodzenia toksycznego – zatrucie substancjami chemicznymi

Bóle głowy pochodzenia toksycznego są najczęściej wywołane zatruciem następującymi substancjami:

1.     Benzen – to najbardziej niebezpieczna trucizna przemysłowa (ze względu na jego lotność). Jest on stosowany jako rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym oraz w produkcji farb i lakierów. Benzen dociera do organizmu głównie przez drogi oddechowe, rzadziej przez skórę. Powoduje bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, stany euforyczne. Uszkadza ośrodkowy układ nerwowy oraz szpik kostny; przy ciężkich zatruciach benzenem dochodzi do zaburzeń rytmu serca, aplazji szpiku, krwotoków wewnętrznych, a nawet do śmierci.

2.     Siarkowodór – to gaz o charakterystycznym, bardzo nieprzyjemnym zapachu. W naturze występuje w niektórych wodach mineralnych, gazach wulkanicznych czy w złożach ropy naftowej. Stosuje się go w zakładach przemysłowych: rafineryjnych, hutniczych i przy produkcji tworzyw sztucznych. Do zatrucia siarkowodorem może dojść także w starych, nieużywanych studniach czy kanałach. Objawy świadczące o zatruciu tą substancją to: podrażnienie oczu, katar, kaszel, a także ból głowy i obniżenie ciśnienia tętniczego z jednoczesnym przyspieszeniem akcji serca.

3.     Etanol – zatrucie alkoholem etylowym pojawia się jako skutek silnego upojenia alkoholowego, objawia się pobudzeniem psychoruchowym, nudnościami, zaburzeniami równowagi, wymiotami, splątaniem oraz bólami głowy pochodzenia toksycznego.

4.     Metanol – zatrucie alkoholem metylowym ma ciężki przebieg, jest on produkowany w celach przemysłowych i nie nadaje się do spożycia przez człowieka. Ponieważ nie da się go organoleptycznie odróżnić od etanolu, może dochodzić do zatruć, które objawiają się euforią, zaburzeniami równowagi, nudnościami, bólami głowy, bólami w nadbrzuszu. Kolejno pojawiają się zaburzenia świadomości, drgawki i śpiączka.

5.     Tlenek węgla – jest gazem o silnych właściwościach toksycznych. Jego podstawowym źródłem pochodzenia są efekty działalności działalność człowieka: spaliny samochodowe, przemysł energetyczny, chemiczny i hutniczy. Tlenek węgla powstaje także w wyniku niepełnego spalania węgla, gazu lub paliw płynnych. Substancja ta jest bezbarwna i bezwonna, co powoduje, że liczba zatruć tlenkiem węgla jest wysoka, dochodzi do nich najczęściej z powodu wadliwej instalacji grzewczej. Objawy zatrucia to bóle i zwroty głowy, omdlenie, hipoksja (niedotlenienie tkanek).

Bóle głowy pochodzenia toksycznego – polekowe bóle głowy

Bóle głowy pochodzenia toksycznego to nie tylko niezamierzone, przypadkowe zatrucie substancjami chemicznymi, lecz również zatrucia lekami. Zazwyczaj spowodowane są one zażyciem zbyt dużej dawki w celu wzmocnienia efektu leczniczego (dotyczy to zarówno środków dostępnych bez recepty, jak i tych, wydawanych z przepisu lekarza). Najczęściej tego typu sytuacje dotyczą nadużywania środków przeciwbólowych.

Polekowe bóle głowy można podzielić na:

• bóle głowy pochodzenia toksycznego spowodowane lekami rozszerzającymi naczynia, stosowanymi m. in. w leczeniu choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego, np. hydralazyna, metyldopa, nitrogliceryna,

• bóle głowy pochodzenia toksycznego spowodowane lekami zwiększającymi ciśnienie śródczaszkowe, np. steroidy, duże dawki witaminy A,

• bóle głowy spowodowane nadużywaniem środków przeciwbólowych – tego typu leki ograniczają stymulację bólową, co może prowadzić do uzależnienia, przedawkowanie substancji o działaniu przeciwbólowym obserwuje się natomiast często u chorych na migrenę – dochodzi wówczas do pojawienia się nudności, wymiotów, zaparć, nadmiernego pocenia i bóli głowy.

Polekowe bóle głowy, inaczej bóle głowy „z odbicia”, jak i uzależnienie od środków przeciwbólowych są złożonymi zjawiskami klinicznymi i poważnymi problemami, które wymagają szybkiej interwencji lekarskiej. Charakterystyczne w tego typu bólach głowy (pochodzenia toksycznego) jest to, że ból jest tępy, uciskowy i najczęściej pojawia się rano, może mu towarzyszyć drżenie rąk, brak apetytu oraz nadpobudliwość.

Bóle głowy pochodzenia toksycznego – leczenie

Przy wystąpieniu objawów zatrucia substancjami chemicznymi bądź lekami, w tym bólu głowy, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe lub udać się do szpitalnego oddziału ratunkowego (w zależności od stanu pacjenta).

Warto zebrać i zapisać informacje, kiedy nastąpił kontakt z toksyczną substancją lub przyjęcie leku, jego nazwę, a także wszystkie zaobserwowane symptomy. Przy zatruciu tlenkiem węgla należy otworzyć okna i jak najszybciej opuścić pomieszczenie, w którym dochodzi do ulatniania się gazu.