Erytrodermia wtórna – przyczyny i rokowania.

Krótka charakterystyka erytrodermii

Zagrożenie erytrodermią dotyczy bardzo dużej części społeczeństwa. Doświadczają jej pacjenci w każdym wieku – od noworodków po osoby bardzo stare, statystycznie częściej chorują mężczyźni oraz osoby w około 40-tym roku życia.

Erytrodermia to bardzo często występujący zespół objawów, którego podstawową cechą są zmiany skórne obejmujące minimum 90% powierzchni ciała oraz silne zaczerwienienie. Istnieją dwa podstawowe rodzaje erytrodermii – erytrodermia pierwotna (będąca najczęściej nieprawidłową reakcją na leki, środki żrące, promieniowanie czy też świadczącą o obecności nowotworu) oraz erytrodermia wtórna. W niniejszym artykule skupimy się przede wszystkim na tej drugiej.

Charakterystyka oraz przyczyny erytrodermii wtórnej

Erytrodermia wtórna to reakcja organizmu na zaostrzenie się objawów, istniejącej już wcześniej choroby. Przyczyn erytrodermii wtórnej może być bardzo wiele. Wśród nich wymienia się między innymi następujące:

·        łuszczyca – przyczyną wystąpienia erytrodermii może być stosowanie przez pacjenta sterydów w leczeniu łuszczycy i nieprawidłowa na nie reakcja,

·        łupież czerwony mieszkowy,

·        atopowe zapalenie skóry,

·        wyprysk kontaktowy,

·        łojotokowe zapalenie skóry,

·        pęcherzyca,

·        pemfigoid, zwany dermatozą pęcherzową,

·        rumień wielopostaciowy (w szczególności jego najcięższe typy, które częstą stanowią reakcje polekowe),

·        zespół Sezarego i ziarniniak grzybiasty - chłoniaki skórne z limfocytów T-komórkowych.

Objawy i diagnozowanie erytrodermii wtórnej

Podstawowym objawem erytrodermii wtórnej, który stanowi warunek konieczny do postawienia diagnozy, jest występowanie zmian skórnych o charakterze zapalnym (rumień czy drobna kaszkowata wysypka) na co najmniej 90% powierzchni ciała. Do podstawowych objawów należy również łuszczenie się skóry – to następuje najczęściej pomiędzy 2. a 6. dniem od wystąpienia erytrodermii wtórnej. Kolejnym warunkiem koniecznym do postawienia diagnozy jest znalezienie pierwotnej choroby, do której zaostrzenia doszło. Choroby te wymieniliśmy już wyżej. Jeżeli żadna z chorób nie występuje, rozważa się między innymi erytrodermię pierwotną.

W przebiegu erytrodermii skóra chorego zwykle jest znacznie cieplejsza niż normalnie. Wynika to przede wszystkim z zapalnego charakteru choroby. Typowe jest pojawienie się świądu i pieczenia oraz bólu i obrzęku skórnego na całym ciele lub w kilku miejscach takich jak usta czy powieki.

W przypadku zaniedbanego lub nieprawidłowego leczenia erytrodermii wtórnej mogą wystąpić liczne zaostrzenia choroby, prowadzące między innymi do utraty włosów przez pacjenta oraz innych zaburzeń w obrębie przydatków skóry takich jak prążkowanie i grubienie paznokci oraz w efekcie ich odwarstwowienie się od łożyska.

W wielu przypadkach zaniedbanej erytrodermii wtórnej dochodzi również do stałych zmian w obrębie pigmentu skóry. Są to zmiany miejscowe i rozlane, a przypominają swym wyglądem bielactwo.

UWAGA!!! Oprócz objawów wymienionych wyżej należy mieć na uwadze, że mogą nastąpić również nasilone z powodu erytrodermii wtórnej objawy chorób bazowych.

Leczenie erytrodermii wtórnej

Większość pacjentów, zwłaszcza najmłodszych, wymaga leczenia szpitalnego i stałego nadzoru. Pierwszym działaniem podejmowanym przez lekarzy jest odrobienie strat, jakie spowodowało charakterystyczne w przebiegu erytrodermii wtórnej odwodnienie. Pacjenta podłącza się do kroplówki i uzupełnia płyny i elektrolity. Dopiero, gdy stan chorego jest stabilny podejmuje się przede wszystkim leczenie objawowe, mające na celu zwiększenie komfortu chorego oraz zminimalizowanie dolegliwości.

Sposób leczenia dopasowuje się do choroby bazowej. W związku z tym, że to choroba bazowa, a raczej jej zaniedbanie, jest główną przyczyną erytrodermii wtórnej, zatem zadbanie o dobrą farmakoterapię odnośnie choroby pierwotnej jest głównym celem lekarzy.

Wśród wielu sposobów w leczeniu szpitalnym znajdują się mokre okłady stosowane na przemian z emolientami – zabiegi te mają za zadanie nawilżenie skóry. Doustne sterydy oraz antybiotyki stosuje się raczej rzadko, lekarze wolą skupiać się na tych działających miejscowo, jednak jeżeli nie mają wyjścia, opierają się również na tej metodzie.

Rokowania w erytrodermii wtórnej najczęściej nie nastrajają optymistycznie. Oczywiście same zaostrzone objawy można znacząco zminimalizować, jednak bazowej choroby w ten sposób nie damy rady wyleczyć. Są zresztą takie choroby, na które do tej pory nie wynaleziono lekarstwa, a ich leczenie jest typowo objawowe (np. łuszczyca). Ważne jest przede wszystkim, aby pacjent stosował się do zaleceń lekarskich, aby osiągnąć jak najlepsze efekty leczenia.

Przede wszystkim należy pamiętać, że zaniedbana erytrodermia wtórna może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet do śmierci pacjenta. Dlatego nie należy jej lekceważyć!