Gruźlica pierwotna – Objawy, diagnostyka i leczenie

Gruźlica pierwotna – wprowadzenie do choroby

Gruźlica pierwotna jest ważnym często niedostrzeganym, a nawet lekceważonym, problemem. Rozpoznanie tej choroby jest bardzo trudne, a według niektórych ekstremalnie trudne. Z jednej strony jest to spowodowane obserwowaną od 20 lat zmianą obrazu klinicznego gruźlicy pierwotnej, a z drugiej wpływem czynników ryzyka.

Ze względu na rodzaj kontaktu wyróżnia się̨ trzy rodzaje zakażeń:

• Zakażenia przypadkowe – ulica, środek lokomocji, miejsca publiczne,

• Zakażenia wewnątrzrodzinne domowe,

• Zakażenia masywne, bombardujące – stały, systematyczny kontakt.

Gruźlica pierwotna – czynniki ryzyka

Największa podatność́ na zakażenie Mycobacterium tuberculosis dotyczy dzieci najmłodszych od 0 do 3 lat. U dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych, z obniżoną fizjologicznie odpornością̨ komórkową pod wpływem odpowiedzi na zakaźny prątek dochodzi do gwałtownej proliferacji danego narządu, najczęściej płuc.

Na przebieg zakażenia wywołanego przez Mycobacterium tuberculosis wpływają również̇:

1. kontakt z dawką zakażającą̨ – już̇ od 1 do 5 prątków może spowodować zakażenie,

2. częstość i masywność zakażeń

3. czynniki ryzyka, takie jak wzrost ekspozycji na zakażenie, bezdomność, alkoholizm, narkomania, bieda, utrudniony dostęp do opieki medycznej, pomijanie gruźlicy w rozpoznaniu różnicowym, choroby przewlekłe, zaburzenia odporności w tym zakażenie i niedożywienie.

Gruźlica pierwotna – objawy

Gruźlica pierwotna zwykle rozwija się wraz z objawami grypopodobnymi:

1. pokasływanie,

2. stany podgorączkowe,

3. ogólne osłabienie,

4. bladość skóry.

Są to więc objawy niecharakterystyczne, ale jeżeli przechodzą w stan przewlekły, występują u osób pozostających w kontakcie z osobą chorą na gruźlicę bądź u osób narażonych na czynniki zwiększonego ryzyka, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie tego początkowego okresu choroby daje możliwość pełnego wyleczenia gruźlicy pierwotnej i uniknięcie poważnych powikłań.

W okresie kaszlu, odpluwania i wykrztuszania serowatych mas rozpadającej się tkanki, chory jest najbardziej niebezpieczny dla otoczenia jako potencjalne źródło zakażenia gruźliczego. W tym okresie wymagane jest intensyfikowanie leczenia specjalistycznego, które powinno być prowadzone konsekwentnie przez odpowiedni okres czasu, oraz zachowanie dystansu społecznego, w celu uniknięcia zarażenia osób z najbliższego otoczenia.

Gruźlica pierwotna – diagnostyka i leczenie

Jeśli objawy, które mogłyby wskazywać na gruźlicę pierwotną , utrzymują się przez okres dłuższy niż trzy tygodnie, należy niezwłocznie zgłosić się na konsultację lekarską.

Podczas badania lekarz oceni stan płuc oraz węzłów chłonnych. Podstawowe badania wykonywane w celu potwierdzenia bądź wykluczenia gruźlicy to:

• prześwietlenie płuc lub tomografia komputerowa (jeśli wynik RTG nie będzie jednoznaczny),

• badanie plwociny (śluzu pojawiającego się podczas kaszlu),

• bronchoskopia (bakteriologiczne potwierdzenie obecności prątków gruźlicy w plwocinie),

• badania krwi ,

• biopsja narządów podejrzewanych o zajęcie przez prątki gruźlicy,

• próba tuberkulinowa – badanie diagnostyczne określające immunologiczną odpowiedź organizmu na tuberkuliny, czyli białka z hodowli prątka gruźlicy,

• test IGRA – (oparty na pomiarze wydzielania interferonu, stanowi alternatywę dla próby tuberkulinowej i jest przeznaczone do wykrywania utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy).

Próba tuberkulinowa (test Mantoux - Mtx) służy do oceny skuteczności wcześniejszego szczepienia przeciwko gruźlicy. Badanie polega na wstrzyknięciu 0,1 ml tuberkuliny (czyli spreparowanego przesączu z hodowli prątków gruźlicy) w środkową część przedniej okolicy lewego przedramienia. Po zastrzyku na ręce pojawia się białawy, porowaty bąbel o średnicy 7-9 mm, który znika po kilku minutach.Wynik próby tuberkulinowej odczytuje się po 3 dobach (72 godzinach). Za pomocą specjalnej linijki z dokładną, milimetrową podziałką lekarz lub pielęgniarka odczytuje średnicę nacieku (nie uwzględnia się obrzęku ani zaczerwienienia na skórze).

Przebycie pierwotnego zakażenia wywołuje reakcję obronną organizmu i wytworzenie swoistego stanu uodpornienia. Dlatego powtórne zakażenie prątkami gruźlicy– zwłaszcza w krótkim czasie po pierwotnym, gdy istnieją jeszcze sprawne siły i mechanizmy obronne – nie jest tak groźne. Jednak z czasem, zwłaszcza w starszym wieku lub w sytuacjach niedożywienia, po przebytych chorobach wyniszczających i w przypadkach poważnego upośledzenia układu immunologicznego, może dojść do ponownego zakażenia (z zewnątrz bądź z własnego ogniska pierwotnego), które jest nazywane gruźlicą popierwotną.