Obrzęk mózgu – przyczyny, objawy, leczenie

Obrzęk mózgu – czym jest?

Obrzęk mózgu to nagromadzenie się wody w przestrzeni pozanaczyniowej pozakomórkowej, któremu towarzyszy poszerzenie się tej przestrzeni.  Powstaje w momencie, gdy jakikolwiek dodatkowy płyn znajdzie się w obrębie jamy czaszki i doprowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Należy przypomnieć, że jama czaszki jest przestrzenią zamkniętą, a do stałych elementów należą: płyn mózgowo-rdzeniowy, tkanka nerwowa (mózg) i krew. Każdy z nich znajduje się w ścisłej, określonej ilości. Jeśli do tej masy dodana zostanie jakakolwiek inna substancja lub inna masa, doprowadzi to do zaburzenia homeostazy organizmu i zagrożenia życia (może np. dojść do zatrzymania krążenia w mózgu). Z tego też powodu każdy obrzęk mózgu wymaga szybkiej interwencji lekarskiej i intensywnych działań leczniczych.

Ze względu na różne mechanizmy pojawiania się obrzęku mózgu wyróżnia się następujące jego typy:

• obrzęk naczyniopochodny, który wynika głównie z pojawienia się guzów nowotworowych, ropni, jest też skutkiem leczenia operacyjnego lub urazu,

• obrzęk cytotoksyczny, który pojawia się przede wszystkim w procesach naczyniowych,

• obrzęk hydrostatyczny, który dotyka najczęściej ludzi po jakimś urazie lub też u osób z nadciśnieniem,

• obrzęk hipoosmotyczny, który przytrafia się ludziom z hiponatremią (z niedoborem sodu).

Obrzęk mózgu – przyczyny

Do pojawienia się obrzęku mózgu przyczyniają się przede wszystkim wszelkiego rodzaju urazy, udary, stany zapalne czy nowotwory. U chorych na guza mózgu obrzęki powstają np. na tle naczyniowym i są one skutkiem przenikania płynu do przestrzeni pozakomórkowej w tkance mózgu przez uszkodzoną barierę krew-mózg. Przyczyną tego stanu rzeczy mogą być zaburzenia czynności wzrostu śródbłonka naczyń, które związane są z procesem rozwoju nowotworu.

Pozostałe schorzenia, którym może towarzyszyć obrzęk mózgu to:

• wodogłowie,

• stan po napadzie padaczki,

• przewodnienie,

• niewydolność nerek,

• niewydolność wątroby,

• zaburzenia gospodarki elektrolitowej,

• zespół Rey’a,

• stan po radioterapii,

• zaburzenia wydzielania hormonu antydiuretycznego (ADH).

Obrzęk mózgu – objawy

Do najczęstszych objawów związanych z obrzękiem mózgu zalicza się: zwiększający się ból głowy, zaburzenia ruchu gałek ocznych, nierówność źrenic, nudności, wymioty, a także zaburzenia świadomości oraz tarczę zastoinową na dnie oczu. W momencie, gdy chory raz po raz traci przytomność i zgłasza wyżej wymienione objawy, konieczna jest niezwłoczna konsultacja z lekarzem i przewiezienie chorego do szpitala.

Obrzęk mózgu – leczenie

Przy podejrzeniu obrzęku mózgu stosuje się najpierw leczenie zachowawcze, które polega np. na uniesieniu głowy oraz tułowia chorego pod kątem 30 stopni. Dzięki temu łatwiejszy jest odpływ żylny i możliwe jest zmniejszenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Poza tym podaje się leki, które zmniejszają objawy związane z powikłaniami obrzęku mózgu np. leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe. Stosuje się też elektrolity w celu wyrównania gospodarki elektrolitowej i monitoruje chorego pod kątem bilansu wodnego, aby nie dopuścić do jego przewodnienia.

W przypadku chorych na guza mózgu, kiedy to obrzęki mózgu mają pochodzenie naczyniowe, stosuje się kortykosteroidy. Podaje się je najpierw w bardzo małych dawkach, albowiem zbyt duże dawki stosowane od razu mogłyby przyspieszyć pojawienie się działań niepożądanych takich jak: hiperglikemia, cukrzyca, zespół Cushinga, niekontrolowany przyrost masy ciała, osteoporoza, zwiększona podatność na zakażenia, zaburzenia psychiczne czy niewydolność nadnerczy. W leczeniu najczęściej wykorzystuje się wtedy deksametazon lub metyloprednizolon.

Przy złośliwym zawale mózgu (udarze), gdy oprócz obrzęku mózgu dochodzi do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, kiedy to występuje niedokrwienie w zakresie tętnicy środkowej mózgu, wykonuje się kraniektomię dekompresyjną. Ma ona na celu obniżyć ciśnienie wewnątrzczaszkowe.

Uwaga! Powyższy artykuł nie stanowi porady lekarskiej. Jeśli masz problemy ze zdrowiem, skonsultuj się z lekarzem.