Zaburzenia połykania – przyczyny, objawy i leczenie.

Zaburzenia połykania – charakterystyka

Dysfagia, czyli zaburzenia połykania oznaczają trudność lub niemożność przełknięcia pokarmów lub płynów, które osoba chora usiłuje spożyć. Najczęściej pacjent skarży się na uciążliwe uczucie utknięcia czegoś w przełyku lub niepełnego przełknięcia pokarmu.

Wyróżnia się dwa rodzaje zaburzeń połykania ze względu na moment występowania dolegliwości podczas przełykania. Pierwsza z nich to dysfagia przedprzełykowa, oznaczająca niemożność przełknięcia pokarmu na odcinku pomiędzy jamą ustną a gardłem. Drugi rodzaj to dysfagia przełykowa, gdy pokarm nie jest w stanie przemieścić się z przełyku do dalszych odcinków układu pokarmowego.

W przypadku występowania zaburzeń połykania przedprzełykowego, jedzenie może utknąć w gardle, przedostać się do nosa, wywoływać odruchy wymiotne, kaszel i dławienie się. W postaci przełykowej pokarm zatrzymuje się w przełyku i powoduje ból, pieczenie oraz uczucie palenia za mostkiem. Zdarza się również, że pokarm dostaje się do dróg oddechowych.

Ból podczas przełykania towarzyszyć może natomiast stanom zapalnym, zmianom nowotworowym oraz być objawem przebytych zabiegów radioterapii.

Zaburzenia połykania w przebiegu nowotworu

Zaburzenia połykania są częstym objawem towarzyszącym przebiegowi różnego rodzaju nowotworów jamy ustnej, języka, gardła i przełyku. Guzy w tych obszarach powodują zmniejszenie się światła górnego odcinka układu pokarmowego, co uniemożliwia swobodne przełykanie pokarmów.

Zaburzenia połykania stwierdza się nawet u 90% osób chorych na tego typu nowotwory. Poza zmniejszeniem światła w tym odcinku bezpośrednią przyczyną niemożności przełknięcia pokarmu może być również guz śródpiersia czy powiększenie węzłów chłonnych na szyi w przebiegu choroby. Zaburzenia połykania zdarzają się również na skutek uszkodzenia nerwów czaszkowych, co następuje w wyniku rozwoju nowotworów naciekających podstawę czaszki.

Do zaburzeń połykania może przyczynić się również samo leczenie nowotworów wymienionych wyżej. Wśród czynników ryzyka znajdują się osoby po przebytym zabiegu chirurgicznym usunięcia guza oraz te, które odbyły radioterapię w procesie leczenia. Czynniki te mogą powodować włóknienie tkanek, zmniejszenie ruchomości języka, utrudnione otwieranie jamy ustnej oraz zwężenie przełyku.

Zaburzenia połykania w schorzeniach neurologicznych

Wymienia się wiele schorzeń neurologicznych, które mogą mieć wpływ na występowanie zaburzeń połykania, a wśród nich najczęstszymi są następujące:

· Choroba Parkinsona – osoby cierpiące na to schorzenie często doświadczają problemów z gryzieniem, żuciem i połykaniem. Oprócz zaburzeń połykania bezpośrednią przyczyną chudnięcia jest zmniejszony apetyt i obniżony nastrój chorego.

· Miastenia – jej podstawowym objawem jest osłabienie mięśni chorej osoby. Kiedy miastenia dotyczy mięśni wokół przełyku i gardła zaczynają się problemy nie tylko z przełykaniem pokarmów, ale również z mówieniem.

· Stwardnienie rozsiane – najczęstszym następstwem SM jest zanikanie nerwów wzrokowych, upośledzenie mowy oraz niedowłady kończyn. Osoba chora traci wzrok oraz władzę w rękach i nogach, przestaje przełykać.

· Pląsawica Huntingtona – choroba ta uniemożliwia poprawne posługiwanie się językiem, co przeszkadza w prawidłowym przełykaniu pokarmów.

· Stwardnienie zanikowe boczne – w tej chorobie występuje między innymi obustronny ponadjądrowy niedowład mięśni dolnej części twarzy, który uniemożliwia połykanie pokarmów.

Zaburzenia połykania w wyniku udaru, stanów zapalnych oraz innych chorób

Standardowym problemem, wynikającym z udaru mózgu, są zaburzenia połykania. Podczas wylewu krwi do mózgu dochodzi do nagłego uszkodzenia tkanki nerwowej. Podobny skutek może wywołać uraz głowy lub rdzenia kręgowego.

Kolejną bezpośrednią przyczyną zaburzeń połykania mogą być infekcje, stany zapalne, grzybica w obrębie gardła, jamy ustnej i przełyku. Są to schorzenia, które wywołują nie tylko ból, ale również opuchlizny, które zmniejszają światło przełyku i tym samym uniemożliwiają swobodne przełykanie pokarmów.

Wśród pozostałych chorób, powodujących zaburzenia połykania wymienia się między innymi:

·        cukrzycę,

·        reumatoidalne zapalenie stawów,

·        refluks,

·        choroby czynnościowe przełyku na tle zaburzeń emocjonalnych,

·        ucisk wewnętrzny spowodowany przez choroby tarczycy,

·        zaburzenia świadomości,

·        utknięcie w przełyku ciała obcego.