Zatrucia glikozydami naparstnicy – przyczyny i objawy

Zatrucia glikozydami naparstnicy - objawy

Zastosowanie ekstraktu z naparstnicy zawierającej glikozydy nasercowe do leczenia chorób serca zostało po raz pierwszy opisane w anglojęzycznej literaturze medycznej przez Williama Witheringa w 1785 r.  We współczesnej medycynie naparstnica jest stosowana w celu zwiększenia kurczliwości mięśnia sercowego (jest dodatnim środkiem inotropowym) oraz jako środek przeciwarytmiczny do kontrolowania częstości akcji serca, szczególnie w nieregularnym rytmie i migotaniu przedsionków.

Związki zawarte w naparstnicy, które nadają jej zarówno toksyczność, jak i zastosowanie medyczne, nazywane są glikozydami nasercowymi. Glikozydy w naparstnicach występują w wyższych stężeniach w liściach, ale nadal można je znaleźć we wszystkich innych częściach rośliny.

Zatrucie glikozydami naparstnicy może powodować:

• ból żołądkowo-jelitowy,

• silny ból głowy,

• nudności,

• wymioty,

• biegunkę,

• zaburzenia rytmu serca,

• majaczenie,

• halucynacje.

Inne zaobserwowane objawy w przypadku silnego zatrucia glikozydami naparstnicy to rozszerzone źrenice, ślinienie się, osłabienie, zapaść, drgawki, a w rezultacie zaburzeń rytmu serca, nawet śmierć.

Zatrucia glikozydami naparstnicy - przyczyny

Toksyczna jest cała roślina (łącznie z korzeniami i nasionami). Śmiertelność w przypadku zatrucia glikozydami naparstnicy jest bardzo niska, ale istnieją opisy takich przypadków. Zatrucia glikozydami naparstnicy najczęściej zdarzają się wśród dzieci do szóstego roku życia, które przypadkowo zjadają część rośliny. Do poważniejszych zatruć może dojść przy celowym spożyciu przez młodzież i dorosłych, najczęściej w celu wywołania halucynacji. Ponieważ częstym skutkiem ubocznym naparstnicy jest zmniejszenie apetytu, niektóre osoby stosowały ten lek jako środek wspomagający odchudzanie, co często prowadziło do zatruć.

Zatrucia glikozydami naparstnicy – postępowanie

W przypadku pojawienia się pierwszych objawów zatrucia glikozydami naparstnicy, należy przede wszystkim zaprzestać stosowania preparatów, które je zawierają, a symptomy powinny same ustąpić. Jeżeli doszło do ostrego przedawkowania lub jeśli do zatrucia doszło na skutek zjedzenia rośliny, podejmuje się następujące działania:

• należy jak najszybciej przetransportować zatrutego do szpitala;

• uzupełnione zostaną niedobory jonów magnezu i potasu, najczęściej w postaci kroplówki

• czasem podaje się węgiel aktywowany i środki przeczyszczające;

• w bradykardii (czyli w stanie, w którym czynność serca jest zbyt wolna i wynosi poniżej 60 uderzeń na minutę) podaje się atropinę

• w bardzo ciężkich zatruciach stosuje się odpowiednie przeciwciała, wiążące digoksynę w osoczu

• w przypadku poważnych powikłań kardiologicznych, mogą być konieczne specjalne procedury, np. wszczepienie rozrusznika serca.