Afty – jak powstają i czym je leczyć?

Czym są afty?

Afty, zwane też owrzodzeniami aftowymi, są małymi, płytkimi zmianami, które rozwijają się na tkankach miękkich w jamie ustnej lub u podstawy dziąseł. W przeciwieństwie do opryszczki, afty nie występują na powierzchni warg i nie są zaraźliwe. Mogą być jednak bolesne, utrudniać jedzenie i mówienie.

Większość aft znika samoistnie w ciągu tygodnia lub dwóch. W przypadku niezwykle dużego lub bolesnego owrzodzenia, najlepiej skontaktować się z internistą lub stomatologiem.

Objawy powstania afty

Większość aft jest okrągła lub owalna, z białym lub żółtym środkiem i czerwoną otoczką. Tworzą się one wewnątrz jamy ustnej – na lub pod językiem, po wewnętrznej stronie policzka lub wargi, na podniebieniu. Czasami można zauważyć mrowienie lub palące uczucie dzień lub dwa przed rzeczywistym pojawieniem się afty.

Najczęstsze są afty małe, nieprzekraczające 5 mm średnicy. Goją się od jednego do dwóch tygodni bez wytworzenia się blizn. Rzadszy problem stanowią duże afty, dużo głębsze niż te wspomniane wcześniej. Mogą być one niezwykle bolesne, a ich zagojenie trwa czasem aż do sześciu tygodni – po tym czasie mogą pozostawiać blizny.

Jeśli doświadczasz aft częściej niż raz w roku, może to sugerować nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.

Przyczyny powstawania aft

Dokładne przyczyny powstawania aft wydają się być niejasne, lecz podejrzewa się, że poniższe czynniki mogą wpływać na ich pojawianie się:

• mikrourazy w jamie ustnej (powstałe podczas wizyty u dentysty, nadmiernego szczotkowania lub przypadkowego ugryzienia policzka),

• pasty i płukanki zawierające SLS (laurylosiarczan sodu),

• nadwrażliwość na niektóre składniki pokarmowe (w szczególności czekoladę, kawę, truskawki, jajka oraz kwaśne i ostre potrawy),

• dieta uboga w witaminę B12, cynk, kwas foliowy lub żelazo,

• reakcja alergiczna na niektóre szczepy bakterii w jamie ustnej,

• zmiany hormonalne podczas miesiączki,

• stres.

Także niektóre choroby mogą sprzyjać pojawianiu się aft, np.:

• celiakia,

• choroby zapalne jelit,

• choroby autoimmunologiczne,

• HIV/AIDS.

W przeciwieństwie do opryszczki owrzodzenia aftowe nie są związane z infekcjami wirusem opryszczki.

Afty dotykają częściej nastolatków i młodych dorosłych oraz są częstsze u kobiet. Często można zauważyć rodzinną skłonność do powstawania aft, dlatego wskazuje się czynnik genetyczny jako ten, który może wpływać na ich tworzenie się bądź też wspólny czynnik środowiskowy, jak na przykład konkretne alergeny.

Jakie leczenie jest możliwe?

Leczenie aft zazwyczaj nie jest potrzebne, ponieważ ustępują one samoistnie do dwóch tygodni. W aptekach można jednak kupić preparaty uśmierzające dokuczliwy ból i swędzenie oraz przyspieszające znikanie nadżerek. Środki na afty dostępne są pod postacią maści, żeli lub płynów i aerozoli. Mają za zadanie łagodzić ból, działają antyseptycznie i przeciwzapalnie, nawilżają i ułatwiają regenerację błony śluzowej jamy ustnej. Przy mocniejszym bólu można zaopatrzyć się w preparaty z benzokainą, mają one miejscowe działanie znieczulające. W razie wątpliwości jaki środek wybrać, warto zapytać lekarza pierwszego kontaktu lub stomatologa o dostępne opcje.

W przyspieszeniu leczenia aft ważna jest dbałość o higienę jamy ustnej. Należy zadbać o dokładne mycie i nitkowanie zębów, a także o oczyszczanie języka.