Alergia kontaktowa na twarzy i dłoniach – objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest alergia kontaktowa?

Alergia kontaktowa jest rodzajem zapalenia skóry, które powstaje na skutek odpowiedzi alergicznej wywołanej kontaktem z daną substancją. Reakcja, w tzw. fazie indukcji, jest efektem nadwrażliwości na dany związek. Wyprysk tworzy się w następnej fazie, zwanej pełnoobjawową. Czynniki wywołujące alergię kontaktową noszą nazwę haptenów – są to cząsteczki wywołujące reakcję układu odpornościowego dopiero po połączeniu z białkami, np. naskórka. Alergia kontaktowa często powstaje na twarzy i dłoniach – miejscach najbardziej narażonych na kontakt z wieloma substancjami pochodzącymi, np. z powietrza czy kosmetyków.

Dorośli są bardziej narażeni na rozwinięcie alergii kontaktowej, ponieważ zazwyczaj stykają się z alergenami dłuższy czas niż dzieci, co zwiększa prawdopodobieństwo uczulenia.

Powstawanie alergii kontaktowej

Jak już wspomniano, alergię kontaktową najczęściej powodują małocząsteczkowe związki – hapteny, które tworzą antygen dopiero po połączeniu z białkiem. Dzięki swoim małym rozmiarom hapteny mogą przenikać przez warstwę rogową naskórka, gdzie tworzą połączenia z białkami skóry. Połączenia hapten-białko są rozpoznawane oraz pochłaniane przez komórki Langerhansa (komórki prezentujące antygeny), a następnie prezentowane limfocytom T (komórkom odpowiedzialnym za odpowiedź odpornościową). Gdy dany alergen został zaprezentowany limfocytom T, może dojść do szybszej i agresywniejszej odpowiedzi układu odpornościowego – właśnie wtedy wytwarza się nadwrażliwość. Dochodzi do uwolnienia czynników zapalnych przyczyniających się do powstawania wyprysku alergicznego.

Objawy alergii kontaktowej na twarzy i dłoniach

Objawy alergii kontaktowej są podobne do wyprysku kontaktowego z podrażnienia, ale źródło ich powstawania jest inne.

Alergiczny wyprysk kontaktowy objawia się tworzeniem swędzącego zaczerwienienia na skórze. W miejscu kontaktu z alergenem pojawiają się grudki i pęcherzyki, a ogniska wyprysku nie mają wyraźnej granicy. Gdy alergia jest nasilona, może dochodzić do obrzęku narażonych okolic. Czasem zmiany mogą występować na całym ciele.

W przypadku alergii kontaktowej powstający wyprysk może mieć charakter przewlekły, w wyniku czego skóra staje się pogrubiała i sucha. Skóra łuszczy się i może pękać, powodując ból.

W przypadku wyprysku ostrego, można zauważyć pięć faz jego powstawania. Przy kontakcie z alergenem pojawia się zaczerwienienie i obrzęk narażonej skóry – jest to pierwsza faza (rumieniowo-obrzękowa). W następstwie reakcji zapalnej w naskórku powstaje wydzielina i grudki wysiękowe, charakterystyczne dla fazy wysiękowej. Gdy wydzielina zasycha tworzą się strupy – następuje faza strupienia. W fazie złuszczania odnawiające się komórki naskórka przesuwają się z głębszych warstw skóry na jej powierzchnię, zastępując uszkodzone warstwy. Ostatnią fazą jest faza gojenia, której oznaką jest utrzymywanie się rumienia resztkowego w miejscach dotkniętych wcześniej stanem zapalnym.

Jak wspomniano, alergia kontaktowa pojawia się bardzo często na twarzy i dłoniach, ponieważ to właśnie te części ciała odsłaniamy najczęściej. Zmiany mogą pojawiać się jednak także w obrębie jamy ustnej, spojówek czy pochwy, mogą także obejmować cały organizm – występuje wtedy reakcja ogólnoustrojowa.

Źródła alergii kontaktowej

Niektóre substancje wywołują nadwrażliwość już po pierwszym kontakcie ze skórą, inne natomiast mogą przyczynić się do niej dopiero po wielu latach lub wywołać tolerancję organizmu. Alergię kontaktową na różne substancje wykazują zarówno kobiety jak i mężczyźni. Jeśli reakcja już raz wystąpiła, prawdopodobne jest, że nadwrażliwość na daną substancję utrzyma się przez resztę życia.