Pacjenci.pl Zdrowie Badania krwi – jakie rodzaje badań warto wykonywać okresowo? Jak się do nich przygotować?
pixabay.com

Badania krwi – jakie rodzaje badań warto wykonywać okresowo? Jak się do nich przygotować?

19 marca 2022
Autor tekstu: Magdalena Samecka

Badania krwi – rodzaje

Okresowe badania krwi to jeden z najważniejszych sposobów śledzenia ogólnego stanu zdrowia. Umożliwiają one ocenę pracy różnych narządów i diagnostykę chorób, są standardową częścią profilaktycznej opieki zdrowotnej. Lekarz często zleca wykonanie badań krwi przed lub po badaniu fizykalnym bądź w celu potwierdzenia bądź wykluczenia wstępnej diagnozy.

Wyróżnia się kilka grup badań krwi:

  • badania hematologiczne – ilościowa i jakościowa ocena elementów morfotycznych krwi, takich jak: krwinki czerwone, krwinki białe, płytki krwi, hemoglobina, hematokryt, odczyn opadania krwinek czerwonych (OB) – jest to morfologia krwi obwodowej,

  • badania biochemiczne – ocena ilościowa określonych substancji chemicznych w osoczu, np. białek, tłuszczy, glukozy, hormonów, elektrolitów, enzymów, witamin, minerałów czy ubocznych produktów przemiany materii,

  • badania immunologiczne – testy oceniające pracę układu odpornościowego,

  • badania serologiczne – badania wykrywające antygeny i/lub przeciwciała we krwi, stosuje się je m.in. w diagnostyce chorób zakaźnych, pasożytniczych, alergicznych,

  • badania genetyczne – stosowane w diagnostyce chorób wrodzonych,

  • badania układu krzepnięcia (koagulogram) – wskaźnik protrombinowy (INR), czas kaolinowo-kefalinowy (APTT), czas trombinowy (TT), czas batroksobinowy (reptylazowy – RT), fibrynogen,

  • badania markerów nowotworowych.

Badania krwi – jakie warto wykonywać regularnie?

Profilaktyczne badania krwi warto wykonywać co najmniej raz w roku. Jeśli jednak występują niepokojące symptomy, lekarz zapewne zleci przeprowadzenie dodatkowych testów. Ich rodzaj będzie zależał od objawów klinicznych i wyniku badania fizykalnego.

Podstawowym badaniem wykonywanym w celu oceny ogólnego stanu zdrowia jest morfologia krwi, czyli ocena składu i jakości komórek krwi. Elementy morfotyczne krwi to m.in.:

  • czerwone krwinki – są wytwarzane w szpiku kostnym i przenoszą cząsteczki tlenu z płuc do reszty ciała,

  • białe krwinki – ich zadaniem jest zwalczanie patogenów powodujących infekcje, dzielą się na: agranulocyty (limfocyty, monocyty) i granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile),

  • trombocyty (płytki krwi) – odgrywają rolę w utrzymaniu hemostazy i umożliwiają krzepnięcie krwi,

  • hemoglobina – białko znajdujące się w krwinkach czerwonych odpowiadające za transport tlenu z płuc do całego organizmu.

Pełna morfologia krwi umożliwia wykrycie różnych zaburzeń, w tym infekcji, anemii, chorób układu odpornościowego czy raka krwi. Nieprawidłowe poziomy czerwonych krwinek i hemoglobiny mogą wskazywać na anemię, niedobór żelaza lub chorobę serca. Niedobór białych krwinek może natomiast oznaczać zaburzenia autoimmunologiczne, choroby szpiku kostnego lub nowotwory, takie jak białaczka i anemia aplastyczna. Wysoka liczba białych krwinek może wskazywać na infekcję.

Regularnie warto także wykonywać:

  • podstawowy profil lipidowy – obejmuje cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LD, triglicerydy, jest istotny m.in. w profilaktyce chorób układu krążenia,

  • jonogram – ocenia stężenie elektrolitów w organizmie, takich jak: sód, potas, wapń, żelazo, magnez, chlorki i fosforany.

W przypadku podejrzenia chorób wątroby, konieczne będzie wykonanie tzw. panelu wątrobowego (albumina, fosfataza alkaliczna, aminotransferaza, aminotransferaza asparaginianowa, bilirubina całkowita, gamma-glutamylotranspeptydaza), natomiast, jeśli występują objawy zaburzenia pracy nerek, zleca się oznaczenie poziomu mocznika, kwasu moczowego, kreatyniny, sodu, potasu.

Na pogorszenie ogólnego stan zdrowia i wystąpienie szeregu dolegliwości w znaczącym stopniu wpływają także zaburzenia gospodarki hormonalnej. Warto raz na jakiś czas wykonać badania hormonalne, takie jak:

  • oznaczenie hormonów tarczycy (TSH, T3, T4, Ft3, Ft4, anty-TG, anty-TPO) i przysadki mózgowej (GH, ACTH, FSH, LH, PRL),

  • oznaczenie hormonów płciowych (estradiol, progesteron, testosteron),

  • hormony nadnerczy (kortyzol, aldosteron, katecholaminy, DHEA).

Badania krwi – jak się przygotować?

Większość badań krwi wymaga pozostawania na czczo co najmniej kilka godzin przed pobraniem krwi. Zazwyczaj dokładnych informacji na ten temat udziela lekarz wystawiający skierowanie, można również poprosić o wskazówki pracownika laboratorium. Przed badaniem nie powinno się uprawiać intensywnego wysiłku fizycznego oraz pić alkoholu.

Badania krwi polegają na pobraniu próbki krwi żylnej, zazwyczaj z przedramienia. Czas oczekiwania na wynik jest uzależniony od rodzaju testu, przy większości badań podstawowych, można się ich spodziewać jeszcze tego samego dnia.

Obserwuj nas w
autor
Magdalena Samecka

Magdalena Samecka

Chcesz się ze mną skontaktować? Napisz adresowaną do mnie wiadomość na mail: redakcja@pacjenci.pl
choroby profilaktyka problemy cywilizacyjne zdrowie psychiczne żywienie zdaniem lekarza uroda i pielęgnacja dziecko