Badania moczu – jak prawidłowo wykonać, normy

Do czego służą badania moczu?

Badania moczu służą przede wszystkim ocenie dróg moczowych, nerek i wszelkich zaburzeń, jakie mają tam miejsce. Wykrycie w nich różnych nietypowych związków np. ketonowych pozwala diagnozować dalej pacjenta w kierunku cukrzycy lub daje podstawy do zmiany jego diety (ketonuria występuje często przy głodzeniu się). Z kolei zmiana barwy czy zapachu moczu są już pierwszym sygnałem, że w naszym organizmie dzieje się oś niedobrego. Podstawowe, rutynowe badanie moczu ocenia przede wszystkim cechy fizyczne, biochemiczne i morfologiczne moczu. Już po tych cechach można skierować diagnostykę na właściwe tory.

Badania moczu – jak prawidłowo pobrać mocz do pojemniczka?

Aby badania moczu miały wartość diagnostyczną, pacjent musi pobrać wskazaną przez laboratorium ilość moczu oraz odpowiednio przygotować się do badania. Do badania moczu pobierana jest próbka porannego moczu. Najlepiej aby przerwa nocna w piciu i sikaniu wynosiła od 8-10 godzin, wówczas badanie takiego moczu ma najwyższą wartość.  Mężczyzna przed pobraniem moczu do badania powinien przede wszystkim umyć ręce oraz okolic narządów płciowych. Następnie powinien odprowadzić napletek i rozpocząć oddawanie moczu. Środkowy strumień moczu powinien nabrać do jałowego pojemniczka, a później zakręcić szczelnie pojemnik i dostarczyć go do laboratorium. Kobieta również przed badaniem powinna umyć ręce oraz okolice narządów płciowych. Potem, przed oddaniem moczu powinna rozchylić wargi sromowe i rozpocząć oddawanie moczu do sedesu. Do pojemniczka powinna nabrać środkowy strumień moczu. Później musi dobrze zakręcony pojemnik przewieźć jak najszybciej do laboratorium.

Badanie moczu – jak odczytywać wyniki?

PH moczu

Prawidłowe pH moczu powinno mieścić się w granicy 0,5-0,6,  jest ono lekko kwaśne, co powoduje, że bakterie nie namnażają się w drogach moczowych. Jednak może się ono zmieniać pod wpływem różnych czynników np. rodzaju jedzenia, przyjmowanych leków. Do zakwaszenia pH moczu dochodzi np. przy diecie z nadmiarem białka, przy kwasicy lub też niektórych zakażeniach bakteryjnych. Natomiast jego zasadowy odczyn jest wynikiem diety wegetariańskiej, leków alkalizujących lub też jest wynikiem zakażenia bakteriami, które rozkładają mocznik do amoniaku.

Barwa moczu

Barwa moczu zależy od tego, jakie produkty przemian metabolicznych się w nim znalazły, od zagęszczenia czy przyjmowanych leków. Prawidłowo wyglądający mocz powinien być jasnożółty lub słomkowy i klarowny. Przy intensywnie żółtej barwie moczu musimy się zastanowić, czy przypadkiem nie zażywamy witamin z grupy B12. Mocz o pomarańczowym kolorze jest dla nas wskazówką, że dochodzi u nas do nadmiernego zagęszczenia moczu i skąpomoczu lub jest sygnałem obecności barwników spożywczych, karotenów lub bilirubiny. Jeśli mocz ma ciemne zabarwienie, może to wskazywać na obecność krwi w moczu. Jeśli krew jest widoczna, mówimy wtedy o krwiomoczu a jeśli nie jest widoczna, ale w badaniach wyszła obecność krwinek, wtedy mowa o krwinkomoczu. Ciemny czerwony mocz wskazuje więc na: krew, hemoglobinę, mioglobiną lub niektóre leki np. metronidazol. Bardziej różowany na: erytrocyty, hemoglobina, mioglobina, barwnik buraków, bakteria Serrata. Zielonkawy odcień –daje witamina B2 lub  bakteria Pseudomonas – pałeczka ropy błękitnej.

Ciężar właściwy moczu

Ciężar właściwy moczu pokazuje nam jak wydolnie nerka zagęszcza noc. Najlepiej badać mocz po 8-10 godzinach bez picia – wówczas ciężar właściwy moczu powinien wynosić >=1,023 g/ml. Kiedy ten wynik jest mniejszy i wynosi około 1, 010 mg/ml i utrzymuje się ten wynik przez dłuższy czas, wówczas mówimy o izostenurii. Może to wynikać z zaburzonej czynności nerek, z niedoboru wazopresyny (tracimy dużo wody), zaburzeń elektrolitowych. Natomiast wzrost ciężaru właściwego moczu czyli wynik > 1,035 mg/ml oznacza, że w moczu są niekorzystne dla nas substancje np. glukoza, etanol, mannitol, białko.

Glukoza

W prawidłowym moczu glukoza nie powinna występować. Jej obecność może wskazywać na cukrzycę, stres, hiperglikemię steroidową lub też upośledzenie resorpcji zwrotnej np. glukozurię nerkową.

Krwinki białe

Krwinki białe nie powinny występować w większej ilości niż 1-8. Jeśli jest ich więcej, może to świadczyć o infekcjach lub chorobach zapalnych nerek oraz dróg moczowych. Potwierdzeniem, że krwinki białe mają pochodzenie nerkowe jest występowanie w osadzie wałeczków białokrwinkowych lub ziarnistych.

Krwinki czerwone

Krwinki czerwone mogą się pojawiać od czasu do czasu w prawidłowym moczu, jednak w niewielkiej ilości Gdy pojawia się ich dużo, wtedy może to świadczyć o nadciśnieniu nerkowym, skazie krwotocznej, nowotworze, zapaleniu kłębuszków nerkowych, kamicy nerkowej, urazie nerki urazach pęcherza moczowego i dróg moczowych.

Uwaga! Powyższy artykuł nie stanowi porady lekarskiej. Jeśli masz problemy ze zdrowiem, skonsultuj się z lekarzem.

Źródła:

Diagnostyka laboratoryjna, pod red. J. J. Tomaszewski, Warszawa 2001, s. 32-37.

https://www.youtube.com/watch?v=pCMTksT-wug