Badania motoryczne – u dzieci, sportowców
Sprawność motoryczna – od czego zależy?
Podstawowe wyznaczniki sprawności motorycznej to: skoczność, szybkość, wytrzymałość oraz siła mięśniowa. Szybkość jest to zdolność do wykonywania ruchów w jak najszybszym czasie. Z kolei skoczność świadczy o takiej zdolności poruszenia mięśni i przenoszenia własnego ciała, która pozwala skoczyć jak najwyżej lub jak najdalej. Na skoczność składa się zarówno szybkość wykonywanego ruchu jak i siła mięśni kończyn dolnych, które pozwalają nam zrobić skok. Czynnikami wpływającymi na skoczność są również: budowa i proporcje ciała oraz siła skurczu mięśni. Siła to kolejne kryterium sprawności motorycznej, które jest tożsame z umiejętnością pokonywania oporów pochodzących z zewnątrz lub zdolnością do przeciwstawienia się innej sile (możliwe jest to dzięki zaangażowaniu do pracy mięśni). Tu również ważna jest szybkość skurczu mięśni, jak również czas ich rozciągnięcia, aktywna liczba włókien, które pomagają przy wysiłku oraz wystarczająca ilość związków energetycznych do wykonania określonej pracy. Wytrzymałość – ostatnie kryterium, to pewnego rodzaju odporność organizmu na zmęczenie, które jest spowodowane przez wysiłek fizyczny. Pozwala na podjęcie większej pracy i wykonywanie jej przez dłuższy czas. Na wytrzymałość człowieka składają się zarówno predyspozycje fizyczne jak i psychiczne. Jeśli chodzi o aspekt fizyczny to niebagatelną rolę odgrywają tu: tempo transportowania tlenu i metabolitów, które powstają po wysiłku. Ważnym czynnikiem jest również sprawny układ hormonalny oraz nerwowy. Natomiast na aspekt psychiczny składa się odporność psychiczna, opanowanie, upór oraz siła woli.
Badania motoryczne – dzieci
Przykładowymi ćwiczeniami, które mają za zadanie sprawdzenie sprawności motorycznej dzieci są: skok w dal, bieg na 30 metrów, rzut piłką do palanta, rzut piłką lekarską oraz bieg na 500 metrów. Bieg na 30 metrów to typowy test sprawdzający szybkość dziecka. Musi ono w jak najszybszym czasie przebiec wyznaczony odcinek, a czas w jakim to robi, jest mierzony stoperem. Z kolei skok w dal to test, który pozwala ocenić zarówno szybkość jak i skoczność dziecka. Skok oddawany jest na bieżni z piaskiem. Przed wykonaniem skoku dziecko bierze dowolnej długości rozbieg i z wyznaczonej linii wybija się na bieżnię. Kolejna z konkurencji, czyli rzut piłeczką palantową pozwala ocenić siłę, szybkość oraz koordynację, a rzut piłką lekarską jest testowaniem siły dziecka.
Badania motoryczne u sportowców
Rodzaje testów motorycznych, które przeprowadza się u sportowców, to przede wszystkim:
· Speed test,
· RAST test,
· Zig-Zag test,
· Agility test,
· Dribbling/Slalom test,
· Beep test.
Speed test przeznaczony jest dla koszykarzy, piłkarzy nożnych, piłkarzy ręcznych, futbolistów amerykańskich, rugbistów, siatkarzy, tenisistów, lekkoatletów. Pozwala zmierzyć prędkość zawodnika, ocenić technikę biegu. Przed wykonaniem testu wykonywana jest rozgrzewka. Polega na przebiegnięciu 5/10/30 metrów, podczas których mierzony jest czas każdego odcinka oraz szybkość, z jaką zawodnik go pokonał.
RAST test ( Running Anaerobic Spring Test) przeprowadza się przede wszystkim u piłkarzy ręcznych, piłkarzy nożnych, rugbistów, koszykarzy, tenisistów, lekkoatletów. Służy do oceny prędkości zawodnika, jego mocy (od minimalnej do maksymalnej), ogólnego zmęczenia. Sprawdza wytrzymałość beztlenową. Polega na przebiegnięciu sześciokrotnie 30-metrów, gdzie przerwa między poszczególnymi przebiegnięciami wynosi 10 sekund.
Zig-Zag test – to sprawdzian zwinności. Polega na pokonaniu poszczególnych odcinków ustawionych w formie koperty. Jest to forma slalomu między tyczkami, gdzie pomiar czasu zawodnika dokonywany jest np. przy pomocy fotokomórek.
Agility Test przeznaczony jest dla tenisistów, piłkarzy ręcznych i nożnych, koszykarzy oraz grających w squash. Wykorzystywany jest do oceny zwinności. Mierzy się w nim prędkość zawodnika przy nawracaniu.
Dribbling/Slalom test przeznaczony jest przede wszystkim dla piłkarzy nożnych oraz koszykarzy. Określa szybkość zawodnika oraz umiejętność dryblingu z piłką, podczas pokonywania 12-metrowego odcinka wytyczonego między pachołkami (zawodnik musi poruszać się slalomem).
Beep test służy ocenie wytrzymałości zawodnika. Przeznaczony jest dla piłkarzy ręcznych i nożnych, siatkarzy, tenisistów, rugbistów, koszykarzy. W praktyce badanie polega na pokonaniu dystansu 20 metrów, podczas którego zawodnik musi dostosować tempo biegu do przesyłanego sygnału akustycznego.
Uwaga! Powyższy artykuł nie stanowi porady lekarskiej. Jeśli masz problemy ze zdrowiem, skonsultuj się z lekarzem.
Źródła:
Czym są testy motoryczne? Dostęp online 05.10.2020: https://athleticperformance.pl/testy-motoryczne .
Badania motoryczne. Dostęp online 05.10.2020: http://www.szkolamotoryki.pl/badania\_motoryczne.html .
W.Roczniak, M. Babuśka-Roczniak, A. Roczniak, R.G. Roczniak, Kryteria oceny rozwoju motorycznego uczniów szkół podstawowych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2015, t.21, nr 2, s. 138-141.
