Badanie poziomu kalprotektyny – na co wskazuje, co oznaczają wyniki?

Czym jest kalprotektyna?

Kalprotektyna to białko ostrej fazy, które występuje zarówno w ziarnistościach jak i cytoplazmie neutrofili, monocytów oraz makrofagów. Uwalniana jest z nich w momencie wystąpienia stanu zapalnego w organizmie. Na przykład kiedy pojawia się stan zapalny w jelitach, pierwsze wędrują tam granulocyty, które uwalniają kalprotektynę. Robią tak, ponieważ ma ona właściwości antyproliferacyjne oraz antybakteryjne, zapobiega też przyleganiu bakterii do śluzówki jelit. Ze względu na to, że uwolniona kalprotektyna przedostaje się później do kału, jej ilość jest miarą ilości granulocytów obojętnochłonnych biorących udział w procesie zapalnym.

Badanie poziomu kalprotektyny – do czego służy/w czym jest pomocne?

Kalprotektyna posiada zdolność wiązania wapnia, co daje jej wyjątkową stabilność i czyni wiarygodnym wskaźnikiem markerem stanu zapalnego jelit. Z tego względu jest pomocna nie tylko przy stwierdzeniu intensywności tego stanu, ale również niezbędna przy różnicowaniu różnych chorób jelit. Przykładowo: zespół jelita nadwrażliwego (IBS) oraz choroby zapalne jelit (IBD) często dają takie same objawy: bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunki. Aby je odróżnić, stosowano zwykle inwazyjne i nieprzyjemne badania typu kolonoskopia. Dzięki zbadaniu poziomu kalprotektyny i wykluczeniu jej podwyższenia, możliwe jest uniknięcie inwazyjnych badań przez pacjentów z IBS. A to dlatego że zespół jelita nadwrażliwego nie jest jednostką chorobową, która wpływa na zmianę struktury jelit, jest jedynie dokuczliwym schorzeniem czynnościowym jelit wskazującym na ich nieprawidłową motorykę, a nie na poważną chorobę. Podwyższony poziom kalprotektyny może z kolei wskazywać choroby zapalne jelit lub nowotwór i konieczna jest w tym względzie już dalsza diagnostyka.

Badanie poziomu kalprotektyny jest też pomocne przy monitorowaniu leczenia. Dostrzeżono, że przy prawidłowym leczeniu chorób takich jak np. choroba Leśniowskiego-Crohna następuje znaczny spadek poziomu tego białka. A to oznacza, że kalprotektyna może być dobrym wskaźnikiem prowadzonej terapii.

Badanie poziomu kalprotektyny – jak się do tego zabrać?

Wielu pacjentów zastanawia się, czy pobranie kału w dowolnym momencie dnia ma wpływ na wynik poziomu kalprotektyny lub też, czy istotny jest fragment stolca, z którego pobiera się próbkę. Otóż, zbadali to Nasimith i wspólnicy a z ich badań wynika, że nie jest istotne, z jakiej części pobranego stolca nabieramy próbkę oraz kiedy zostaje ona pobrana. Jednakże po obserwacjach stwierdzono, że materiał do badań przechowywany powyżej 3 dni w temperaturze pokojowej wpływa negatywnie na wartość diagnostyczną badania, z tego więc względu najlepiej pobrać próbkę z jak najwcześniejszych godzin rannych i jak najszybciej dostarczyć ją do laboratorium.

Badanie poziomu kalprotektyny – co oznaczają wyniki?

Podwyższony poziom kalprotektyny wskazuje nie tylko na choroby zapalne jelit (chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), ale może świadczyć również o aktywnych schorzeniach reumatologicznych, nowotworze jelita grubego, ostrym zapaleniu trzustki, marskości wątroby. Może też wystąpić po bardzo intensywnym wysiłku oraz po przyjmowaniu leków przeciwzapalnych, dlatego przed wykonaniem badania należy zaprzestać intensywnych treningów i nie sięgać po wymienione wyżej leki.

Przy wyniku poniżej 50 µg/g możemy mówić o prawdopodobnym zespole jelita drażliwego. Kiedy wynik waha się pomiędzy 50 a 250 µg/g, wtedy należy powtórzyć jeszcze raz badanie, aby wykluczyć podwyższony poziom kalprotektyny przez leki czy nadmierny wysiłek. Należy wtedy też wykluczyć inne powody stanu zapalnego jelit takie jak np. infekcje. Przy wyniku kalprotektyny powyżej 250 µg/g można podejrzewać już choroby zapalne jelit lub nowotwór. Aby to potwierdzić, konieczna jest kolonoskopia.

Uwaga! Powyższy artykuł nie stanowi porady lekarskiej. Jeśli masz problemy ze zdrowiem, skonsultuj się z lekarzem.

Źródła:

M.Szczepański, E. Szymańska, M Dądalski, J. Kierkuś, Rola kalprotektyny w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, „Pediatria” 2013, t.10, s. 733-736. Dostęp online 09.11.2020: http://31.186.81.235:8080/api/files/view/49994.pdf .

P.Eder, Przydatność biomarkerów w ocenie aktywności nieswoistych chorób zapalnych jelit – wskazówki praktyczne, „Gastroenterologia Kliniczna” 2018, t. 10, nr 2, s. 52-63. Dostęp online 09.11.2020: https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia\_kliniczna/article/view/59400/45688 .