Ból z tyłu głowy – o czym może świadczyć? Przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu głowy z tyłu

Ból z tyłu głowy – co może oznaczać?

Ból głowy to bardzo częsta dolegliwość, która dotyka dzieci, kobiety i mężczyzn. Może być problemem samym w sobie (są to tzw. bóle głowy samoistne), lecz może również pojawić się jako symptom poważnego schorzenia (są to tzw. objawowe bóle głowy). Dlaczego w ogóle głowa boli? Ból czaszki pojawia się jako skutek powiększania się naczyń krwionośnych i podrażniania zakończeń nerwowych otaczających mózg (sam mózg nie boli, gdyż nie jest unerwiony).

Jednym z częstszych rodzajów bólu głowy jest ból z tyłu głowy, czyli zlokalizowany w okolicy potylicy. Przybiera rozmaity charakter: ostry, kłujący, a także tępy i pulsujący. Pojawia po lewej bądź prawej stronie tylnego dołu czaszki, może również promieniować, np. do uszu, szyi czy ramion. Ból z tyłu głowy bywa napięciowy – spowodowany przewlekłym stresem lub przemęczeniem, może zwiastować problemy z wysokim ciśnieniem krwi, postępujące zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, a nawet krwotok podpajęczynówkowy czy guza mózgu. Jak rozpoznać, dlaczego boli nas głowa z tyłu?

Ból z tyłu głowy – przyczyny

Ból z tyłu głowy może być całkowicie niegroźny, gdy ma podłoże naczynioruchowe (napięciowe), lecz gdy jest spowodowany innymi czynnikami, może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu.

Najczęstsze przyczyny bólu głowy z tyłu to:

1.     Napięciowy ból głowy – jest on najczęstszym samoistnym bólem głowy, wywołują go stres, przemęczenie, zbyt mała ilość snu, odwodnienie. Charakteryzuje się małym lub umiarkowanym nasileniem oraz uciskowym i rozlanym charakterem, najczęściej w okolicy czoła oraz z tyłu głowy.

2.     Nadciśnienie tętnicze – rozpoznaje się je, jeżeli ciśnienie skurczowe przekracza 140 mmHg, a ciśnienie rozkurczowe 90 mmHg. U pacjentów występują wówczas takie objawy, jak: zaczerwienienie twarzy, ból z tyłu głowy (przeważnie o charakterze tępym, pulsującym), zmęczenie, zawroty głowy, kołatanie serca, duszność. Leczenie nadciśnienia to przede wszystkim zmiana stylu życia, a gdy to nie przynosi oczekiwanych rezultatów zostają włączone leki. Nadciśnienie nieleczone może prowadzić do udaru mózgu, zawału serca i innych poważnych schorzeń.

3.     Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego – mogą się one objawiać bólem szyi, bólem głowy z tyłu (nad karkiem), ograniczeniem ruchomości, drętwieniem kończyn górnych i ramion.

4.     Zapalenie ucha środkowego – do bólu ucha w przebiegu zapalenia mogą dołączyć: gorączka, wysięk z ucha, ból z tyłu ucha oraz ból z tyłu głowy (nasilający się w pozycji leżącej).

5.     Krwotok podpajęczynówkowy – dochodzi do niego przeważnie podczas urazów głowy, ale gromadzenie się krwi między oponami mózgowymi (w przestrzeni pomiędzy oponą pajęczą a miękką) może się również pojawić na skutek pęknięcia tętniaka. Objawem krwotoku podpajęczynówkowego jest bardzo silny ból głowy, który może się lokalizować z tyłu, w okolicy potylicy, nudności, wymioty, zaburzenia mowy, zaburzenia widzenia. Krwotok podpajęczynówkowy może doprowadzić do udaru mózgu.

6.     Zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych – podstawowym objawem jest silny, tępy ból głowy (może być to ból z tyłu głowy, choć możliwe są inne lokalizacje), sztywność karku, gorączka, wymioty, dreszcze, przeczulica skóry. Tego typu objawy wymagają pilnego zgłoszenia się do szpitala.

7.     Guz mózgu – podstawowym objawem guzów mózgu są bóle głowy, a ich lokalizacja jest uzależniona od dokładnego umiejscowienia zmiany. Jeśli nowotwór znajduje się w płacie potylicznym, pojawia się ból głowy z tyłu. Najczęściej dochodzi wówczas również do wystąpienia zaburzeń widzenia.

Ból z tyłu głowy – objawy dodatkowe

Bólowi z tyłu głowy mogą towarzyszyć objawy dodatkowe, co niekiedy może zwiastować poważne schorzenie. Jeżeli wystąpią następujące symptomy towarzyszące bólowi głowy w okolicy potylicy, należy niezwłocznie udać się do lekarza:

• zaburzenia widzenia, światłowstręt,

• zaburzenia równowagi,

• sztywność karku,

• zawroty głowy,

• niedowład połowy ciała, opadanie kącika ust,

• gwałtowne wymioty, nudności,

• wysoka gorączka,

• omdlenie.

Ból z tyłu głowy – diagnostyka i leczenie

Diagnostyka bólu głowy rozpoczyna się wraz z przeprowadzeniem wywiadu lekarskiego z pacjentem, a następnie wykonaniem badania neurologicznego, w trakcie którego ocenie podlegają:

• bolesność głowy podczas opukiwania,

• objawy oponowe (czy występują),

• czucie,

• zdolności umysłowe, takie jak mowa,

• zdolności wykonywania ruchów celowych,

• nerwy czaszkowe,

• stan psychiczny.

Przy bólu z tyłu głowy podstawowym badaniem obrazowym jest tomografia komputerowa głowy lub rezonans magnetyczny (ze względu na dostępność i cenę badania jest ono wykonywanie rzadziej niż CT), a także niekiedy RTG kręgosłupa szyjnego.