Bóle głowy pourazowe – charakterystyka. Jakie są ich rodzaje i jak wygląda diagnostyka?

Bóle głowy pourazowe – charakterystyka

Ból głowy pourazowy to objaw ze strony ośrodkowego układu nerwowego pojawiający się po urazach głowy i mózgu. Najczęstszą jego przyczyną jest uraz wewnątrzczaszkowy (traumatic brain injury – TBI) powstający przeważnie na skutek upadku, wypadku komunikacyjnego czy aktów przemocy. Istnieją trzy typy urazowego uszkodzenia mózgu:

• wstrząśnienie mózgu,

• stłuczenie mózgu,

• zranienie mózgu

Bóle głowy pourazowe mogą występować bezpośrednio po wypadku lub pojawić się znacznie później.

Bóle głowy pourazowe – rodzaje

Wyróżnia się dwa rodzaje pourazowych bólów głowy - kryterium jest nasilenie i czas występowania dolegliwości oraz objawy towarzyszące. Są to:

• Ostry ból głowy pourazowy – pojawia się bezpośrednio po urazie, objawy są gwałtowne i narastają. Tak jest przy najczęściej występującym urazie wewnątrzczaszkowym, czyli wstrząśnieniu mózgu. Intensywnemu, tępemu bólowi głowy, który pojawia się chwilę po urazie, towarzyszą: nudności i wymioty, przejściowa utrata przytomności, splątanie, zawroty głowy, zmiany w zachowaniu (np. agresja lub wręcz przeciwnie – opóźnienie reakcji), zaburzenia mowy. Tego rodzaju uraz głowy wymaga zgłoszenia się do lekarza w trybie pilnym.

• Przewlekły ból głowy pourazowy – może wystąpić nawet kilka dni po urazie i utrzymywać się do kilku miesięcy. Oprócz bólu głowy mogą pojawić się: zaburzenia koncentracji, problemy ze snem, zawroty głowy, zaburzenia równowagi i świadomości, kłopoty z pamięcią.

Bóle głowy pourazowe – diagnostyka i leczenie

Podstawą diagnostyki bólów głowy pourazowych jest wywiad z pacjentem i przeprowadzenie badania neurologicznego. Zlecane są także badania obrazowe: tomografia komputerowa oraz – rzadziej – rezonans magnetyczny.

Cechą charakterystyczną pourazowych bólów głowy jest fakt, że słabo reagują na leczenie farmakologiczne, podaje się głównie paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Chory musi odpoczywać, unikać aktywności fizycznej oraz ograniczyć ilość bodźców zewnętrznych, takich jak ostre światło czy głośna muzyka. O tym, czy leczenie pacjenta będzie się odbywało w domu, czy też w warunkach szpitalnych, decyduje lekarz prowadzący.

Bóle głowy pourazowe – powikłania

Ból głowy pourazowy może okazać się bardzo niebezpiecznym objawem – jednymi z najcięższych powikłań po urazach głowy są zagrażające życiu krwiaki wewnątrzczaszkowe. W zależności od położenia krwiaka względem opony twardej wyróżnia się:

• Krwiaki nadtwardówkowe (nadoponowe) – powstają na skutek nagromadzenia krwi w przestrzeni między kośćmi czaszki a oponą twardą. Opona twarda to jedna z opon mózgowo–rdzeniowych, czyli błon otaczających mózgowie oraz rdzeń kręgowy; od zewnątrz znajdują się: opona twarda, opona pajęczą, opona miękka. Krwiak nadoponowy zaczyna uciskać na mózg i pojawiają się bóle głowy, zaburzenia świadomości, utrata przytomności, a nawet niedowład jednej połowy ciała i brak reakcji jednej źrenicy na światło.

• Krwiaki podtwardówkowe (podoponowe) – powstają na skutek nagromadzenia krwi w przestrzeni między oponą twardą a oponą pajęczą. W miarę narastania krwiaka pojawiają się objawy neurologiczne (takie same, jak w przypadku krwiaka nadtwardówkowego).

• Krwiaki śródmózgowe – to inaczej udar krwotoczny mózgu. Towarzyszą mu takie symptomy, jak: nudności, wymioty, ostry ból głowy, drętwienie twarzy, niedowłady kończyn, zaburzenia mowy, drgawki.

Cechą charakterystyczną krwiaków pourazowych, która pojawia się u ok. 30% chorych, jest krótka utrata przytomności bezpośrednio po urazie, po czym następuje ocknięcie, jest to tzw. okres przerwy jasnej. Chory jest w stanie przez krótki czas normalnie funkcjonować, jednak po kilku minutach, czasem godzinach następuje ponowna utrata świadomości i przytomności.

Krwiaki pourazowe stanowią poważne zagrożenie życia, dlatego też przy występowaniu bólów głowy pourazowych, którym towarzyszą wyżej wymienione objawy, należy wezwać pogotowie ratunkowe. Przy zmianach małych (o grubości do 15 mm) lekarz może zdecydować się jedynie na obserwację pacjenta. Przy większych krwiakach konieczne jest przeprowadzenie operacji polegającej na odbarczeniu krwiaka, przeprowadza się kraniotomię (operacyjne otwarcie czaszki) i usunięcie krwiaka.