Pacjenci.pl Zdrowie Całkowita niewydolność przysadki – przyczyny, objawy
pixabay

Całkowita niewydolność przysadki – przyczyny, objawy

19 marca 2022
Autor tekstu: Dominika Wilk

Jak działa przysadka?

Przysadka jest to mały gruczoł o średnicy 1 cm i masie około 0,5 g, który leży u podstawy mózgu, a dokładniej w zagłębieniu kości klinowej – siodle tureckim. Składa się z lejka, który łączy przysadkę z mózgiem, części pośredniej, jak również przedniego i tylnego płata.  Przysadka pełni bardzo ważną rolę w organizmie, gdyż wydziela do krwi hormony, które wpływają na funkcjonowanie innych gruczołów np. płciowych.

Przedni płat przysadki produkuje m.in.:

  • tyreotropinę (TSH), która stymuluje tarczycę do produkcji własnych hormonów,

  • prolaktynę (PRL), która reguluje proces laktacji,

  • somatotropinę (STH), czyli hormon wzrostu, który prowadzi do zwiększenia liczby i wielkości komórek różnych tkanek,

  • gonadotropiny: FSH (hormon folikulotropowy) oraz LH (hormon luteinizujący), które stymulują syntezę estrogenów, wpływają na owulację oraz przyspieszają dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach,

  • hormon adrenokortykotropowy (ACTH), który pobudza aktywność hormonalną i troficzną nadnerczy.

Tylny płat przysadki uwalnia natomiast (hormony te produkowane są w podwzgórzu, a przysadka je jedynie magazynuje):

  • wazopresynę – hormon antydiuretyczny, który reguluje gospodarkę wodną organizmu,

  • oksytocynę – hormon, który bierze udział w akcji porodowej (powoduje skurcze macicy) i pełni ważną rolę w okresie laktacji.

Całkowita niewydolność przysadki – czym jest?

Wśród chorób przysadki wymienia się jej nadczynność oraz niedoczynność. Niedoczynność przysadki to gorsze funkcjonowanie gruczołu, które skutkuje niedoborem jednego z produkowanych przez niego hormonów (zazwyczaj jest to hormon wzrostu). Przy nadczynności przysadki mamy z kolei odwrotną sytuację, może dojść bowiem do nadprodukcji hormonów. Wyróżnia się też całkowitą niewydolność przysadki, która prowadzi do niedoboru wszystkich hormonów zależnych od tego gruczołu. Jeśli mamy do czynienia z dysfunkcją przysadki już w życiu płodowym lub tuż po urodzeniu, to najczęstszym skutkiem złego funkcjonowania przysadki jest karłowatość, która wynika z niedoboru hormonu wzrost, a tym samym zaburzeń wzrastania.

Całkowita niewydolność przysadki - przyczyny

Jedną z przyczyn niewydolności przysadki może być wada lejkowa, która prowadzi do trwałego niedoboru hormonów tylnego płata przysadki. Powoduje ona przerwanie układu wrotnego podwzgórze-przysadka. Inną z przyczyn może być martwica poporodowa, czyli tak zwany zespół Sheehana. Zespół Sheehana to powikłanie porodu, w wyniku którego dochodzi do udaru niedokrwiennego przysadki. Jest to skutek wstrząsu krwotocznego, który powoduje, że powiększona znacznie w ciąży i bardzo dobrze ukrwiona przysadka ulega martwicy. Charakterystycznym objawem zespołu Sheehana jest brak laktacji po porodzie, jak również brak powrotu miesiączki. Kolejnymi zaś objawami, które widoczne są w ciągu następnych  miesięcy, są wtórna niedoczynność nadnerczy oraz tarczycy. Innymi przyczynami całkowitej niewydolności przysadki są również guzy przysadki, gruźlica, kiła czy sarkoidoza.

Całkowita niewydolność przysadki – objawy

Ze względu na to, że niewydolna przysadka nie jest w stanie pobudzać do produkcji np. hormonów płciowych czy też hormonów tarczycy, dochodzi do szeregu niekorzystnych zmian w organizmie, których konsekwencjami są:

  • dysfunkcja narządów płciowych, która prowadzi do niepłodności, zaburzeń potencji i obniżenia libido,

  • zaburzenia cyklu miesiączkowego,

  • brak laktacji po porodzie,

  • zanik owłosienia łonowego oraz/lub pod pachami,

  • nadmierna suchość skóry oraz jej blady kolor,

  • wzmożone oddawanie moczu, które wiąże się z niedoborem wazopresyny; prowadzi ono do tzw. moczówki prostej (pacjent może wydalać nawet do 10 litrów moczu na dobę),

  • dysproporcje w rozwoju twarzoczaszki,

  • niskie ciśnienie krwi.

Jeśli niedobór hormonów nastąpi nagle, np. w wyniku zabiegu neurochirurgicznego lub urazu czaszki, może dojść do sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia. Tak dzieje się np. w przypadku raptownego deficytu ACTH, którego konsekwencją jest niedobór kortyzolu. Dochodzi wtedy do zaburzeń świadomości, gorączki, utraty przytomności. Jeśli pacjent nie otrzyma na czas hydrokortyzonu, może dojść do szybkiego zgonu.

Obserwuj nas w
autor
Dominika Wilk

Dominika Wilk

Chcesz się ze mną skontaktować? Napisz adresowaną do mnie wiadomość na mail: redakcja@pacjenci.pl
choroby profilaktyka problemy cywilizacyjne zdrowie psychiczne żywienie zdaniem lekarza uroda i pielęgnacja dziecko