Ciała ketonowe w moczu – na czym polega badanie i kto powinien je zrobić

Ciała ketonowe w moczu – charakterystyka

Ciała ketonowe to grupa organicznych związków chemicznych, które są pośrednimi metabolitami tłuszczów. W ich skład wchodzą: aceton, kwas β-hydroksymasłowy, kwas acetylooctowy. U człowieka miejscem, w którym przede wszystkim następuje produkcja ciał ketonowych, wydzielanych do krwi jest wątroba. Zwykle skład procentowy wynosi: 75–80% kwasu β-hydroksymasłowego, 20–25% kwasu acetylooctowego, poniżej 2% acetonu. Ciała ketonowe są alternatywnym produktem utleniania wolnych kwasów tłuszczowych w wątrobie, a proces ich powstawania określa się ketogenezą. Stężenie ciał ketonowych w surowicy człowieka u zdrowych osób nie przekracza 0,2 mmol/l.

Ciała ketonowe w moczu – przebieg badania

Badanie sprawdzające ciała ketonowe w moczu wykonuje się z próbki moczu pobranej z pierwszego moczu po przebudzeniu. Mocz powinno oddać się do specjalistycznego pojemnika, który można dostać w każdej aptece. Warto wiedzieć, jak dobrze pobrać mocz, aby wyniki badania nie były przekłamane.

Podczas pobierania próbki moczu powinniśmy szczególnie zadbać o higienę badania, aby miało ono jak najbardziej miarodajny wynik. Należy zwrócić uwagę na niedotykanie wnętrza pojemnika! Co więcej, do badania moczu powinniśmy oddać środkowy strumień moczu i najlepiej, aby to był pierwszy oddany mocz w dniu badania. Należy pamiętać, że przed badaniem moczu okolice krocza powinny być dokładnie umyte, aby bakterie znajdujące się w miejscach intymnych nie wpłynęły negatywnie na wynik badania.

Środkowy strumień moczu oznacza mocz, który oddajemy po upływie kilku sekund, ale nie jest to jeszcze końcowy strumień. Do badania ogólnego moczu powinniśmy zebrać około 50 do 100 mililitrów moczu.

Mocz potrzebny do badania laboratoryjnego należy niezwłocznie oddać do badania, a w przypadku opóźnień, mocz możemy trzymać jedynie dwie godziny w lodówce. Pojemnik z moczem powinien być szczelnie zamknięty i czysty.

Co najmniej dobę przed badaniem pacjent nie powinien pic alkoholu, zażywać leków przeciwbólowych oraz zrezygnować z palenia papierosów. Jeśli po wstaniu z łóżka pacjent nie może oddać moczu, w tym wypadku należy wypić minimum szklankę ciepłej, przegotowanej wody, która ułatwi oddanie moczu.

W laboratorium oznaczenie ciał ketonowych w moczu wykonuje się za pośrednictwem metody paskowej. Należy wiedzieć, że kwasice ketonowe, w których dominuje kwas beta-hydroksymasłowy, mogą być niezdiagnozowane przy pomocy zwykłego badania moczu. Wówczas oznaczenie ciał ketonowych powinno być przeprowadzone metodami ilościowymi.

Ciała ketonowe w moczu – wyniki, interpretacja

Ciała ketonowe w moczu u zdrowych osób występują w niewielkich ilościach, których nie sposób jest wykryć w paskowych testach. Wtedy wynik badania pozostaje ujemny.

Wynik dodatni badania może informować o niedoborze lub braku produkcji insuliny przez trzustkę, co może być objawem cukrzycy. Niestety może prowadzić to do kwasicy ketonowej lub nawet śpiączki, ponieważ u chorych na cukrzycę nadmierna ilość ciał ketonowych może być niezwykle groźna. Dlatego tak ważne, aby w tym przypadku niezwłocznie wykonać badanie ciał ketonowych w moczu.

Właściwa interpretacja wyników ciał ketonowych może pomóc w diagnostyce cukrzycy oraz wykryć np. niedożywienie, w przypadku którego poziom glukozy we krwi jest niski i pojawia się stan hipoglikemii. Obecność ciał ketonowych w moczu nie wskazuje jedynie na cukrzycę i niedożywienie, może świadczyć także o intensywnych wymiotach, kwasicy ketonowej, nieprawidłowo leczonej cukrzycy, nadużywaniu alkoholu, nadmiernym wysiłku fizycznym, wrodzonych zaburzeniach metabolicznych glukozy, hipoglikemii, diecie z niedoborem węglowodanów, odchudzaniu.