Co warto wiedzieć o wirusie HPV?

Drogi przenoszenia wirusa HPV i jego przyczyny

Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego jest jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Przyjmuje się, że około 50% populacji ogólnej zaraża się HPV, z czego niestety u części osób zakażenie utrzymuje się, co sprzyja rozwojowi raka, głownie szyjki macicy.

Poza przenoszeniem drogą płciową wirus może przenosić się przy pomocy naskórka, dlatego też obserwuje się powstawanie kurzajek czy brodawek. Do infekcji może dojść również podczas porodu, gdy matka jest nosicielką i zaraża dziecko.

Wśród przyczyn zarażenia HPV wyróżnia się przede wszystkim niestosowanie środków zabezpieczenia (antykoncepcji) podczas stosunków seksualnych (zarówno oralnych, genitalnych, jak i analnych), wczesną inicjację seksualna, dużą ilość partnerów seksualnych, niską higienę osobistą oraz niedbałość o zdrowie, a także osłabienie układu odpornościowego i niedobory witaminy A. Wirus może przenosić się również podczas używania bielizny i ręczników osoby zakażonej, zwłaszcza wtedy gdy schorzenia zlokalizowane są na zewnętrznych narządach płciowych. Z tego powodu do zakażenia może dojść nie tylko w sytuacji intymnej, ale również w toaletach publicznych, basenach, siłowniach.

Fazy wirusa HPV i ich skutki dla zdrowia

Wiele osób przechodzi zakażenie wirusem HPV bezobjawowo, co oznacza, że wirus znajduje się w fazie latencji. W takiej sytuacji zostaje zwalczony samoistnie przez układ odpornościowy. W przypadku osłabionego układu odpornościowego może dojść do przewlekłego zakażenia, gdzie faza utajenia może utrzymywać się przez długi czas, obejmując niekiedy nawet kilka lat. Przyjmuje się, że o przejściu w fazę subkliniczną mówi się, gdy w nabłonku zauważalne są zmiany możliwe do zdiagnozowania przy pomocy badania cytologicznego. Końcową fazą wirusa HPV jest faza kliniczna, w której łagodne zmiany widoczne są gołym okiem. Mogą być to zarówno kłykciny, rak szyjki macicy lub pochwy i sromu.

Rokowanie w przypadku wirusa brodawczaka ludzkiego jest różne ze względu na wysoką liczbę odmian wirusa.  Do typów niskiego ryzyka należą tu przede HPV 1 i 2, które wywołują brodawki występujące na naskórku. Typy wirusa przenoszone drogą płciową, w tym: 6, 11, 42, 43, 44 wywołują łagodne zmiany, najczęściej w postaci kłykcin kończystych, które widoczne są od 1 do kilku miesięcy po kontakcie z nosicielem. W przypadku kobiet najczęściej zlokalizowane są w okolicy krocza, sromu i odbytu, natomiast u mężczyzn na żołędzi, w wewnętrznej stronie napletka oraz cewce moczowej. W przypadku typów HPV o wysokim poziomie ryzyka nazywa się je onkogennymi. Do najczęstszych z nich należą typ HPV 16 i 18, zakażenie którymi może prowadzić do tzw. niekontrolowanych podziałów komórkowych nabłonka i w rezultacie do nowotworu szyjki macicy.

Diagnozowanie i profilaktyka HPV

Obecność wirusa brodawczaka ludzkiego mogą potwierdzić badania cytologiczne i kolposkopowe oraz pomocnicze badania mikrokolpohisteroskopowe. Istniejące obecnie testy genetyczne są w stanie określić, jakim dokładnie rodzajem HPV zakażony jest nosiciel. Profilaktyczne wykonywanie testów jest wskazane ze względu na ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy w przebiegu HPV. Jednak ze względu na możliwość rozwoju nowotworu prącia u mężczyzn spowodowanego zarażeniem również im zaleca się badania kontrolne. Wykonanie testu na wirusa HPV zaleca się również kobietom planującym zajście w ciążę, ponieważ wirus brodawczaka ludzkiego stwarza również ryzyko niedonoszenia ciąży. Podczas porodu może dojść do zakażenia dziecka.

Profilaktyka w przypadku wirusa HPV różni się w zależności od przypadłości. W przypadku kurzajek najlepszą metodę stanowi unikanie bezpośredniego kontaktu z nosicielami. Zapobieganie obejmuje również noszenie obuwia ochronnego w szatniach, aquaparkach czy łazienkach. W przypadku zapobiegania zakażeniu przenoszonemu drogą płciową głównym sposobem jest unikanie współżycia seksualnego z partnerami zakażonymi oraz stosowanie zabezpieczeń w postaci prezerwatyw.