Kamica ślinianki - powstawanie, objawy, leczenie

Skąd bierze się kamica ślinianki?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy zrozumieć najpierw, czym właściwie są ślinianki. Człowiek posiada 3 pary gruczołów ślinowych, czyli śliniankę przyuszną, podżuchwową i podjęzykową. Oprócz nich istnieją także tysiące niewielkich gruczołów ślinowych, zlokalizowanych w błonie śluzowej gardła i całej jamie ustnej, nieco mniej istotnych ze względu na swoją funkcjonalność. U niektórych osób można wymienić także gruczoły dodatkowe, które zazwyczaj lokują się niedaleko dużych ślinianek przyusznych.

Do czynników ryzyka kamicy ślinianek należą nieprawidłowości w budowie kanałów, takie jak zwężenie lub zdwojenie przewodów odprowadzających, które skutkują zastojem śliny oraz zaburzenia składu śliny, takie jak zbyt duże stężenie wapnia czy nieprawidłowa gęstość. Za główny powód rozwoju kamicy ślinianek uważa się dysfunkcję w wytwarzaniu elektrolitów wewnątrz ślinianki, co skutkuje zwiększeniem gęstości śliny i utworzeniem się kamienia. Przeważnie jest on niewielki i przypomina rozmiarem pestkę dyni, co jest wystarczające, aby przewód ślinianki został zablokowany. Niekiedy kamieni może być kilka. Drugą najczęstszą przyczynę kamicy ślinianki stanowi odwodnienie oraz przewlekłe choroby gruczołów ślinowych. Jednak jednoznaczna i bezpośrednia przyczyna kamicy ślinianek nie została dotąd poznana.

Objawy kamicy ślinianki

Sama obecność kamieni w przewodach ślinianek powoduje zastój śliny w gruczole ślinowym, co w konsekwencji prowadzi do powstania obrzęku i stanu zapalnego. Dochodzi wówczas do znacznych dolegliwości bólowych, które nasilają się podczas jedzenia (wydzielanie śliny jest wtedy zwiększone) i zmniejszają się po posiłku. Wygląd kamicy charakteryzuje się tym, że w okolicy ślinianki dostrzegalny jest znaczny obrzęk, okolica podżuchwowa jest twarda, a przy dotyku odczuwalny jest bólu. Do objawów kamicy ślinianki należy również zaczerwienione ujście wyprowadzające oraz zablokowane wydobywanie śliny. Podczas badania lekarz może stwierdzić także poszerzenie przewodów i obecność kamienia.

Aby potwierdzić rozpoznanie kamicy ślinianki, wykonuje się również badanie rentgenowskie żuchwy. Niekiedy konieczne jest także badanie USG pozwalające na wykrycie kamieni ślinowych, których nie uchwyciło zdjęcie rentgenowskie. Dokładniejsza diagnostyka opiera się o tomografię komputerową i rezonans magnetyczny.

Czy kamica ślinianki jest wyleczalna?

Do głównych metod leczenia kamicy ślinianki należy usunięcie obecnych w niej kamieni. Wykonuje się to przy pomocy metod zabiegowych, które poprzedzają badanie kliniczne. Dolegliwości bólowe ustępują zazwyczaj bezpośrednio po usunięciu kamienia, co przynosi natychmiastową ulgę. Zabiegi tradycyjne polegają na nacięciu przewodu śliniankowego lub – jeśli kamień zagnieździł się bliżej gruczołu lub w nim – usunięciu całej ślinianki. Bardziej nowoczesne, mniej inwazyjne metody polegają na rozkruszaniu kamieni laserem lub ultradźwiękami na mniejsze elementy i podawaniu leków zwiększających wydzielanie śliny w celu szybkiego odpłynięcia fragmentów. Wybór metody zabiegowej należy zatem dobrać w zależności od wielkości kamienia oraz miejsca, w którym jest zlokalizowany.

Leczenie objawowe natomiast stosuje się tylko w przypadku bardzo drobnych kamieni, w przypadku których zaleca się udrożnienie zablokowanego przewodu, korzystając z metod,  takich jak płukanie roztworem chlorheksydyny, masowanie okolic ślinianki oraz podawanie odpowiednich leków przeciwbólowych i ślinopędnych.