Niedrożność jelit – przyczyny, objawy, leczenie

Niedrożność jelit – co to jest?

Niedrożność jelit to zaburzenie ich funkcji polegające na zahamowaniu perystaltyki. Dochodzi wówczas do znacznego ograniczenia (niepełna niedrożność jelit) lub całkowitego zahamowania (pełna niedrożność jelit) procesu przemieszczania się trawionych pokarmów przez przewód pokarmowy. Tego rodzaju „blokada” uniemożliwia przepływ pokarmu lub płynu przez jelito cienkie lub jelito grube (okrężnicę), co może prowadzić nawet do martwicy.

Przyczynami niedrożności jelit mogą być: zrosty w jamie brzusznej, które tworzą się po operacji, stany zapalne (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), przepukliny czy guzy. Niedrożność może obejmować górne odcinki przewodu pokarmowego – mówi się wtedy o tzw. niedrożności wysokiej lub dolne – jest to tzw. niedrożność niska. Zatrzymanie pasażu pokarmu w różnych odcinkach jelit nazywane jest niedrożnością wielopoziomową.

W momencie zahamowania procesu przemieszczania się trawionych resztek pokarmu, pojawia się ból brzucha, powiększenie jego obwodu, dochodzi do zatrzymania gazów i stolca.

Niedrożność jelit – przyczyny

Przyczyny niedrożności jelit dzieli się na mechaniczne oraz czynnościowe. W pierwszej grupie znajdują się:

• zrosty wewnątrzotrzewnowe – włókniste pasma tkanki powstałe na skutek przebytych operacji,

• skręt jelit,

• uwięźnięta przepuklina pachwinowa lub pępkowa,

• guzy nowotworowe,

• ciała obce w świetle jelita (na skutek połknięcia przedmiotów),

• kamienie żółciowe,

• pasożyty,

• zwężenie jelit powstałe w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna,

• wgłobienie jelita – wsunięcie się jednego odcinka jelita w drugi,

• zapalenie uchyłków (małych, wybrzuszonych woreczków obecnych w przewodzie pokarmowym).

Niedrożność czynnościowa powoduje oznaki i objawy niedrożności jelit, ale nie obejmuje fizycznej ich blokady. W porażennej niedrożności jelit problemy z mięśniami lub nerwami zakłócają normalne skoordynowane skurcze mięśni jelit, spowalniając lub zatrzymując przepływ pokarmu i płynów w układzie pokarmowym. Wśród przyczyn czynnościowych niedrożności jelit znajdują się:

• stany zapalne otrzewnej powodujące odruchowe zatrzymanie się perystaltyki,

• zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej, jest to stan normalny, fizjologiczny,

• kamica żółciowa,

• zapalenie trzustki,

• kamica nerkowa,

• zaburzenia metaboliczne, np. mocznica,

• stosowanie niektórych leków, m.in.: opioidów czy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (TLPD).

Niedrożność jelit – objawy

Objawy niedrożności jelit to:

• skurczowy ból brzucha, który znika i nawraca,

• utrata apetytu,

• nudności,

• wymioty,

• zaparcia,

• zatrzymanie gazów,

• wzdęcie brzucha (powiększenie jego obwodu).

Niedrożności jelit może prowadzić do poważnych powikłań stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia, dlatego też w przypadku silnego bólu brzucha lub innych objawów niedrożności jelit, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Niedrożność jelit – diagnostyka i leczenie

Podstawą diagnostyki niedrożności jelit jest badanie fizykalne oraz badania laboratoryjne: pełna morfologia krwi, CRP, profil wątrobowy, profil trzustkowy, jonogram (badanie poziomu elektrolitów), badanie ogólne moczu, a także RTG jamy brzusznej na stojąco uwidaczniające pętle jelitowe oraz USG. Niekiedy zleca się również wykonanie tomografii komputerowej oraz badania endoskopowego.

Leczenie jest oczywiście uzależnione od przyczyny. Ponieważ pacjenci z niedrożnością jelit często są odwodnieni, dlatego też w pierwszej kolejności konieczne jest dożylne podanie płynów. Chorzy z mechaniczną niedrożnością jelit oraz z objawami niedokrwienia (ból nasilony podczas ruchu, tkliwość ogniskowa i gorączka) wymagają pilnej operacji. W przypadku niedrożności czynnościowej stosuje się leczenie zachowawcze.