Osutki polekowe – przyczyny, objawy i leczenie.

Osutki polekowe – przyczyny powstawania

Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na występowanie osutek polekowych. Często wiąże się to z brakiem ostrożności czy też naturalnymi predyspozycjami, alergiami etc. Wśród najczęstszych przyczyn występowania osutek wymienia się reakcje nieimmunologiczne a wśród nich:

1. Typ A – możliwe do przewidzenia – te stanowią około 80% przypadków

2. Typ B – niemożliwe do przewidzenia – dotyczą osób podatnych na tego typu reakcje

Wśród przyczyn występowania osutek polekowych, zaliczających się do typu A, wymienia się między innymi:

·        przedawkowanie leków,

·        skutki uboczne leków,

·        opóźniona toksyczność,

·        interakcje leku,

·        zaburzenia metaboliczne,

·        teratogenność,

·        reakcje anafilaktoidalne,

·        zaostrzenie objawów chorobowych,

·        uszkodzenia (mutacje chromosomów),

·        prowokacje choroby skóry istniejącej lub ukrytej,

·        kumulacja różnych wymienionych wyżej przyczyn w dowolnej konfiguracji.

Reakcje immunologiczne – typy reakcji nadwrażliwości według Gella i Coombsa

1. Typ I – IgE-zależny:

·        pokrzywka,

·        anafi laksja,

·        obrzęk naczynioruchowy,

·        osutka plamista.

2. Typ II – cytotoksyczny:

·        plamica małopłytkowa,

·        cytopenie.

3. Typ III – kompleksów immunologicznych:

·        choroba posurowicza,

·        zapalenie naczyń,

·        typu Arthusa,

·        pokrzywka i anafi laksja,

·        osutki krwotoczne i pęcherzowe.

4. Typ IV – komórkowy (opóźniony):

·        wyprysk kontaktowy skóry,

·        reakcje liszajowate,

·        reakcje krostkowe,

·        przewlekłe reakcje plamicze,

·        reakcje typu pseudolymphoma,

·        rumień trwały polekowy,

·        osutki odro-, płoniczo- i różyczkopodobne,

·        rumień wielopostaciowy.

Reakcje polekowe typu A występują najczęściej u ludzi zdrowych i zwykle są wynikiem znanych powszechnie niepożądanych skutków ubocznych leków. Reakcje typu B mogą być uwarunkowane genetycznie. Są najczęściej kompletnie niezależnie od działania leków.

Najczęściej wywołującymi osutki polekowe lekami są: antybiotyki takie jak penicylina, ampicylina, amoksycylina; sulfonamidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, preparaty krwiopochodne, środki przeciwbakteryjne, środki przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy.

Objawy osutek polekowych

Zmiany skórne zwane osutkami polekowymi mogą być zmianami bardzo różnorodnymi – od zmian występujących regularnie i symetrycznie rozsianych na całym ciele po nierównomierne i o różnorodnym kształcie. Najczęściej obserwuje się zmiany rumieniowo-grudkowe, przypominające wyprysk rozsiany lub zmiany naczyniowe. Typowe są zmiany liszajowate, pęcherze, wykwity trądzikowe, zmiany martwicze, bąble pokrzywkowe, barwnikowe oraz zaburzenia wzrostu włosów i paznokci.

Zmianom skórnym towarzyszy zwykle standardowo silny świąd oraz objawy takie jak gorączka, osłabienie i skurcz oskrzeli. Ze strony narządów wewnętrznych można spodziewać się problemów z nerkami, sercem i wątrobą. Zdarzają się również przypadki takich schorzeń jak anemia czy leukopenia.

Osutki polekowe najczęściej zlokalizowane są w przypadkowych miejscach na całym ciele, jednak standardem jest również występowanie ich na błonach śluzowych oraz okolicach narządów płciowych.

Leczenie osutki polekowej

Istnieje wiele rodzajów osutki polekowej. W związku z tym, że osutka polekowa to ogólne określenie na nieprawidłową reakcję na leczenie farmakologiczne w dowolnej chorobie, która daje powikłania przede wszystkim ze strony skóry, również logiczne jest, że istnieje wiele rodzajów osutki polekowej, z różnym przebiegiem, cechami charakterystycznymi oraz zalecanym sposobem leczenia, a także, co najważniejsze, stopniem niebezpieczeństwa na jakie narażona jest osoba osutką polekową dotknięta. W wielu przypadkach, gdy stan pacjenta zostanie zignorowany przez niego lub zaniedbany czy zlekceważony przez lekarza, może dojść nawet do śmierci.

Sama diagnostyka opiera się oczywiście na bardzo dokładnym wywiadzie na temat stosowanych substancji – leków, wystawienia na działanie płynów, gazów, ciał stałych zawierających substancje potencjalnie mogące spowodować osutek polekowy. Następnie doktor w zależności od domniemanej diagnozy zaproponuje konkretne testy skórne oraz krwi.

W leczeniu osutka polekowego stosuje się zazwyczaj leki glikokortykosteroidowe – najczęściej w formie maści - oraz leki antyhistaminowe. Oczywiście w zależności od specyfiki zmian skórnych oraz towarzyszących im dolegliwości, stosuje się dodatkowe terapie.

UWAGA!!! Jak już wspominaliśmy, zmian tego typu, występujących po stosowaniu farmakoterapii, nie można ignorować! Każda z nich może być objawem poważnego schorzenia, a zmiany skórne mogą być tylko tego schorzenia widocznym objawem!