Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – przyczyny, objawy i leczenie

Czym jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Leczenie antybiotykami o szerokim spektrum działania może prowadzić do ciężkiego zapalenia okrężnicy zwanego rzekomobłoniastym zapaleniem jelit. Jeśli naturalna flora bakteryjna zostanie poważnie uszkodzona, wszechobecna bakteria Clostridium difficile namnaża się w jelicie. Choroba może wybuchnąć nawet cztery tygodnie po zaprzestaniu leczenia antybiotykami. Oczywiście nie każde podrażnienie przewodu pokarmowego w wyniku antybiotykoterapii musi oznaczać chorobę. Biegunka często występuje w trakcie lub po leczeniu antybiotykami, ale zwykle ma ona bardzo łagodny przebieg. W większości przypadków jest to biegunka funkcjonalna, ustępująca samoistnie, wywoływana przez niewielkie zaburzenie flory jelitowej. Jednak w 10 do 20 procent przypadków występuje rzekomobłoniaste zapalenie jelit wywołane przez Clostridium difficile, a w bardzo rzadkich przypadkach dochodzi do bardzo ciężkiego krwotocznego zapalenia jelita grubego.

Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na rzekomobłoniaste zapalenie jelit należą:

• długotrwała hospitalizacja

• przebywanie w ośrodkach opieki medycznej

Ponadto rzekomobłoniaste zapalenie jelit występuje częściej u osób cierpiących na choroby przewlekłe.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit - objawy

Głównymi objawami rzekomobłoniastego zapalenia jelit jest ciężka, wodnista biegunka i bolesne skurcze brzucha. Może to spowodować powikłania zagrażające życiu, które mogą prowadzić do toksycznego rozdęcia okrężnicy i niewydolności narządów. Jednak ciężkość choroby zależy również od tego, jak trująca jest toksyna wydalana przez bakterię. Ciągłe zmiany genetyczne mogą skutkować zarówno bardzo zjadliwymi, jak i mniej niebezpiecznymi szczepami. Jeśli dojdzie do zakażenia wysoce toksycznymi szczepami, przebieg choroby może być bardzo ciężki i doprowadzić nawet do zgonu pacjenta. Oprócz przebiegu septycznego wywołanego przez SIRS (zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej) z rozdęciem okrężnicy i ogólną niewydolnością narządów, drastyczna utrata płynów spowodowana ciężką biegunką może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. W większości przypadków przebieg choroby jest jednak łagodny lub nawet bezobjawowy.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – diagnoza

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit można stosunkowo łatwo zdiagnozować, wykrywając patogen i jego toksyny w kale. Lekarz podczas wywiadu ustali także, czy pacjent w ostatnim czasie przyjmował antybiotyki, co pozwoli potwierdzić diagnozę. Biegunka występuje najczęściej do czterech tygodni po leczeniu.

Liczba białych krwinek może także osiągnąć bardzo wysokie wartości.

W badaniach obrazowych, takich jak USG czy tomografia komputerowa, uwidacznia się wydłużone zgrubienie jelita grubego. Kolonoskopia z kolei ujawni zielonkawe powłoki fibrynowe, które wydają się być plamiste lub płaskie.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – leczenie

Pierwszym krokiem w leczeniu rzekomobłoniastego zapalenia jelit jest wstrzymanie leczenia danym antybiotykiem, jeśli objawy pojawią się w czasie trwania terapii. Najczęstszymi antybiotykami wywołującymi rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego są:

• klindamycyna,

• aminopenicyliny,

• cefalosporyny

• oraz inhibitory gyrazy III i IV generacji.

Te antybiotyki są zastępowane przez metronidazol lub, w bardzo ciężkich przypadkach, wankomizynę. Jednocześnie oczywiście równowaga wodno-elektrolitowa jest równoważona przez podawanie doustne płynów lub wlewy. Po leczeniu nawroty występują w około 20 procentach przypadków. Są spowodowane nowymi zakażeniami z lub niedostateczną kontrolą bakterii Clostridium difficile. Po pierwszym nawrocie leczenie powtarza się metronidazolem lub wankomyzyną. Jeśli jednak nastąpi kolejny nawrót, lek podaje się przez dłuższy okres (siedem tygodni) w stopniowych dawkach. Innym sposobem zapobiegania nawrotom jest przywrócenie fizjologicznej flory jelitowej poprzez przeszczep kału. Kał zdrowego dawcy jest mieszany w roztworze soli fizjologicznej i przenoszony do jelita pacjenta za pomocą lewatywy.