Sarkoidoza – objawy, diagnoza i leczenie

Sarkoidoza – charakterystyka

W przebiegu sarkoidoy mikroskopijne guzki (ziarniniaki) tworzą się w zajętej tkance narządu, w połączeniu ze zwiększoną odpowiedzią immunologiczną organizmu. Dokonuje się rozróżnienia między początkowo ostrą postacią sarkoidozy, tak zwanym zespołem Löfgrena, od postaci przewlekłej pełzającej i bezobjawowej. Sarkoidoza po raz pierwszy została opisana jako choroba skóry przez Ernesta Besniera i cezara Petera Møllera Boecka w 1889 i 1899 roku. W 1924 roku Jörgen Nilsen Schaumann uznał, że jest to choroba ogólnoustrojowa różnych narządów. W 1953 roku Szwed Sven Halvar Löfgren opisał ostrą formę, którą nazwano jego imieniem.

Sarkoidoza - przyczyny

Przyczyny sarkoidozy wciąż nie zostały jednoznacznie ustalone. Najprawdopodobniej predyspozycje do sarkoidozy można dziedziczyć, a choroba ta częściej występuje w obrębie rodziny. Badacze podejrzewają również, że ziarniniaki rozwijają się w wyniku nadmiernej reakcji obronnej organizmu. Badania tkanek pokazują, że guzki składają się głównie z komórek układu odpornościowego. Nie wyjaśniono jeszcze ostatecznie, czy patogeny są również zaangażowane w sarkoidozę, natomiast choroba z całą pewnością nie jest zaraźliwa.

Sarkoidoza – objawy

Ostra sarkoidoza z reguły zaczyna się nagle z uczuciem złego samopoczucia. Typowe objawy to:

• Gorączka,

• wyczerpanie,

• kaszel,

• bolesne guzki skórne ze stanem zapalnym (rumień guzowaty), które zwykle pojawiają się na nogach,

• ostre zapalenie stawów z towarzyszącym bólem stawów (artretyzm),

• obrzęk węzłów chłonnych między płucami (widoczny tylko na zdjęciu rentgenowskim)

Połączenie zapalenia stawów, obrzęku węzłów chłonnych między płucami i rumienia guzowatego nazywa się zespołem Löfgrena.

Przewlekła sarkoidoza znacznie częściej rozwija się podstępnie, nie powodując żadnych objawów lub powodując objawy późno, na przykład:

• zmęczenie i osłabienie,

• nocne poty,

• utrata masy ciała,

• suchy, drażniący kaszel,

• trudności w oddychaniu podczas ćwiczeń,

• ból w klatce piersiowej

Jeśli sarkoidoza atakuje inne narządy oprócz płuc, mogą wystąpić dalsze objawy:

• Obrzęk węzłów chłonnych poza płucami;

• Rumień guzowaty, także żółtawobrązowe plamy w okolicy istniejących blizn (blizny sarkoidalna);

• czerwono-niebieskie, błyszczące guzki na twarzy (toczeń pernio);

• zapalenie mięśnia sercowego z poważnymi zaburzeniami rytmu serca;

• zapalenie wątroby (może to objawiać się na przykład zmianami parametrów wątroby we krwi),

• zapalenie oczu, zwłaszcza tęczówki, z możliwym bólem, światłowstrętem i zaburzeniami widzenia;

• małe cysty w kościach palców,

• zapalenie stawów (artretyzm),

• guzkowe zapalenie mózgu z możliwym paraliżem twarzy lub bólem głowy;

• zwiększony poziom wapnia powodujący tworzenie się kamieni w nerkach,

• powiększenie śledziony;

Połączenie zapalenia oczu i ślinianek, obrzęku węzłów chłonnych między płucami i paraliżu twarzy nazywa się zespołem Heerfordta.

Należy oczywiście pamiętać, że wszystkie wymienione objawy mogą mieć również inne przyczyny i dlatego powinny zostać dokładnie wyjaśnione przez lekarza.

Sarkoidoza – diagnostyka

Diagnoza w przypadku sarkoidozy nie zawsze jest łatwa. Zwykle osoby nią dotknięte same nie zauważają choroby przez długi czas. Dolegliwości mogą być niejasne i niejednoznaczne. Przewlekła sarkoidoza jest często wykrywana przypadkowo podczas badania rentgenowskiego z innego powodu. Pierwszym punktem kontaktowym jest często gabinet lekarza rodzinnego. Najpierw lekarz szczegółowo pyta o czas trwania i rodzaj objawów. Niezwykle ważna jest także historia występowania choroby w rodzinie. Następnie następuje dokładne badanie fizykalne. Jeśli podejrzewa się sarkoidozę, lekarz zwykle wykonuje prześwietlenie klatki piersiowej i bada czynność płuc. Jeśli wynik tych badań jest prawidłowy, istnieje duże prawdopodobieństwo, że powodem objawów nie jest sarkoidoza. Jeśli jednak zdjęcia rentgenowskie wykazują typowe zmiany, zwykle następuje dalsze badanie: lekarze używają endoskopu (rodzaj cienkiej rurki z wbudowaną kamerą) do badania płuc zwanego bronchoskopią. Zwykle pobierają niewielką próbkę tkanki, która jest następnie badana w laboratorium pod kątem typowych guzków. Lekarz określa także różne parametry we krwi, które mogą być podwyższone w przypadku sarkoidozy, np. Enzym konwertujący angiotensynę (ACE). Jeśli diagnoza jest niejasna i aby wykluczyć inne choroby płuc, takie jak rak płuca czy gruźlica, często konieczna jest tomografia komputerowa.