Ukąszenia przez węże - jakie są jadowite węże w Polsce?

Ukąszenia przez węże – jadowite węże w Polsce

Nad Wisłą występują cztery gatunki węży: gniewosz plamisty, zaskroniec, wąż Eskulap i żmija zygzakowata. Tylko ostatni z nich jest jadowity. Żmija zygzakowata jest objęta ochroną i występuje na terenie całego kraju. Główne siedliska znajdują się w Bieszczadach, na Pomorzu i na Podlasiu. Ten rodzaj węża zapada w sen zimowy, trwający od października do kwietnia. Dlatego zwykle ukąszenia przez węże odnotowujemy latem i po zmroku (żmija wyrusza wówczas w poszukiwaniu pokarmu). Aparat jadowy tego gada ułatwia polowanie na drobne zwierzęta, jednak stanowi zagrożenie dla człowieka.

Ukąszenia przez węże – mechanizm działania jadu na człowieka

Jad żmii definiuje się jako żółtą ciecz, będącą zbiorem enzymów służących do unieruchomienia ofiary. Składniki jadu niszczą białko wyścielające ściany naczyń krwionośnych, powodując krwawienie. Stopień zatrucia zależy od ilości jadu, który zdążył wniknąć do organizmu. Dawka rozkłada się na masę ciała, dlatego dzieci i osoby drobnej budowy zdecydowanie gorzej znoszą ukąszenia przez węże. Uwolnione w naczyniach krwionośnych cytokiny prozapalne ograniczają przepływ krwi, powodując nekrozę, czyli obumieranie tkanek, znaczny spadek ciśnienia krwi. W niektórych przypadkach dochodzi także do wstrząsu. Ryzyko wzrasta, gdy poszkodowany jest uczulony na któryś ze składników jadu. Na szczęście część ukąszeń określa się jako suche, kiedy jad nie zdołał przeniknąć wewnątrz organizmu.

Ukąszenia przez węże – ryzyko ugryzienia

Według szacunków, na kontynencie europejskim każdego roku umiera 30 osób z powodu ukąszenia przez węża. Liczba przypadków zależy od aktualnej populacji żmij, która zwiększa się przy łagodnych zimach i ciepłych latach. Zazwyczaj węże atakują kończyny górne i dolne, co ułatwia interwencję lekarską i dalsze postępowanie. Gorzej rokują ukąszenia w twarz, krocze i szyję. Najbardziej zagrożone są osoby z chorobami układu krążenia, z osłabionym układem odpornościowym, w podeszłym wieku i dzieci. Reakcja organizmu zależy też od wielkości gada i poziomu wypełnienia gruczołów jadowych – każde kolejne ukąszenie powinno być słabsze.

Ukąszenia przez węże – objawy

W miejscu, w którym ukąsiła nas żmija pojawia się zazwyczaj opuchlizna. Czasami na sinej ranie widoczne są pęcherze i wybroczyny. Jad wnika do ciała przez naczynia krwionośne i drogą limfatyczną, może więc dojść do powiększenia będących w pobliżu ugryzienia węzłów chłonnych. Do objawów jelitowych zalicza się wymioty i biegunkę. U ukąszonego czasami obserwuje się nudności, wzmożoną potliwość i lęk przed śmiercią. Enzymy jadu upośledzają proces krzepnięcia krwi, dochodzi więc do krwotoku i wydalania moczu z krwią. Odsetek śmiertelnych ukąszeń wynosi mniej niż 1%.