Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego – objawy i leczenie.

Przyczyny zakażeń ośrodkowego układu nerwowego

Zakażenie ośrodkowego układu nerwowego zawsze stanowi rodzaj powikłania nieprzeleczonych chorób dotykających różnego rodzaju narządy. Wystarczy nieleczone zapalenie dróg oddechowych, zatok czy ucha, aby doszło do ogólnoustrojowego zakażenia wirusami, grzybami, pierwotniakami czy bakteriami takimi jak meningokoki czy pneumokoki. Wśród najczęstszych rodzajów zakażeń ośrodkowego układu nerwowego znajdują się:

1.      Choroba Heinego-Medina, zwana inaczej ostrym zapaleniem rogów przednich rdzenia, wywoływana jest przez wirus poliomyelitis, który do organizmu dostaje się drogą pokarmową. Na szczęście w XXI wieku już praktycznie nie występuje dzięki stosowaniu szczepionek na polio. Standardowy okres wylęgania choroby trwa ok. 3 tygodni, a jej rozwinięcie najczęściej kończy się śmiercią.

2.      Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych powstaje w wyniku zakażenia ośrodkowego układu nerwowego przez bakterie, które dostają się do krwi z jamy nosowej i gardła (rzadko ze skóry lub poprzez pępek). Czemu mowa o pępku? Choroba ta najczęściej stwierdzana jest u noworodków i niemowląt. Czynnikiem ryzyka wystąpienia zapalenia jest obecność wad rozwojowych u dziecka i szczelin kostnych po urazach mechanicznych.

Objawy zakażenia ośrodkowego układu nerwowego

Wprawdzie objawy, występujące w wyniku zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, zależne są od pierwotnej przyczyny oraz choroby, która przyczyniła się do zakażenia. Jednak istnieje szereg objawów charakterystycznych, które dotyczą niemalże wszystkich pacjentów, dzięki czemu jesteśmy w stanie wstępnie ocenić z czym mamy do czynienia i dzięki temu bardzo szybko znaleźć się na leczeniu szpitalnym i pod opieką specjalistów.

Wśród takich objawów wymienia się między innymi:

·        objawy charakterystyczne dla podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych (te podczas badania weryfikuje lekarz),

·        ilościowe zaburzenia świadomości (od niewielkiego zmęczenia i senności do śpiączki),

·        jakościowe zaburzenia świadomości takie jak różnego rodzaju psychozy i zachowania schizofreniczne,

·        bóle głowy,

·        nudności,

·        wymioty,

·        światłowstręt,

·        zaburzenia takie jak niedowład, całkowite lub częściowe porażenie, napady padaczki, zaburzenia mowy oraz zaburzenia pamięci.

Wśród objawów ogólnych charakterystycznych również dla innych chorób (nawet takich jak alergia czy przeziębienie) pacjenci cierpiący z powodu zakażenia ośrodkowego układu nerwowego doświadczają również wysokiej gorączki, ogólnego osłabienia, bólu mięśni, zwolnienia akcji serca oraz wybroczyn na skórze.

Dziecięce zakażenia ośrodkowego układu nerwowego

Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego u dzieci ciężej jest rozpoznać niż u dorosłych. Wśród niecharakterystycznych, a jednocześnie najczęściej występujących objawów wymienia się między innymi początkowe ogólne pogorszenie się zdrowia i samopoczucia dziecka. Następnie kolejno występują zaburzenia oddychania, gorączka lub obniżenie temperatury, zmniejszenie lub zwiększenie aktywności dobowej dziecka. Mogą również pojawić się drgawki, oczopląs, wymioty, sztywność karku i odgięciowe ustawienie głowy.

Inaczej jeszcze sprawa ma się u niemowląt, które cierpią jednocześnie na gorączkę, która nie maleje po tradycyjnych środkach przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych, a także wymioty, przeczulicę (np. na światło czy dotyk). Ciemiączko natomiast jest mocno wypukłe i szybkotętniące.

Diagnostyka zakażeń ośrodkowego układu nerwowego

Podstawą w diagnostyce zakażeń ośrodkowego układu nerwowego jest wykonanie badań laboratoryjnych takich jak morfologia krwi, CRP, OB, prokalcytonina, elektrolity praz posiew krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Wykonuje się również punkcję lędźwiową i badania obrazowe takie jak tomografia i rezonans magnetyczny głowy. Wszystko oczywiście uzależnione jest od pierwotnej choroby, która wywołała zakażenie ośrodkowego układu nerwowego oraz jakiego rodzaju objawy towarzyszą choremu.

Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego wymagają hospitalizowania. Ze względu na wysokie ryzyko rozwoju poważnych powikłań oraz zakończenia się choroby nieuleczalnym kalectwem lub śmiercią pacjenta, leczenie szpitalne jest zawsze koniecznością. Podstawą jest natomiast farmakoterapia indywidualnie dobrana pod kątem pacjenta oraz drobnoustrojów, które wywołały chorobę. Pacjentom podaje się zatem leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne (wszystkim) oraz antybiotyki, leki przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze lub przeciwpierwotniakowe.

W leczeniu objawowym najważniejsze jest zapobieganie obrzękowi mózgu – co należy do jednego z najpoważniejszych i najniebezpieczniejszych dla życia pacjenta stanów. W wielu przypadkach stosuje się również leczenie operacyjne. Jest to konieczne w przypadku występowania ropni i ropniaków mózgu.