Zespół wstrząsu toksycznego (TSS)

Czym jest zespół wstrząsu toksycznego?

Zespół wstrząsu toksycznego (ang. toxic shock syndrome, TSS) jest zespołem objawów wywoływanych przez toksyny bakteryjne. Bakteriami produkującymi toksyny odpowiadające za TSS są głównie Streptococcus pyogenes oraz Staphylococcus aureus, chociaż inne też mogą go wywoływać.

Zespół wstrząsu toksycznego jest rzadki, głównym czynnikiem ryzyka jego wystąpienia jest używanie bardzo chłonnych tamponów. Mimo to, rocznie raportowane są 3 lub 4 przypadki wstrząsu na 100 000 kobiet używających tego środka higienicznego.

TSS może wystąpić także w czasie połogu, po poronieniu septycznym, przy stosowaniu mechanicznych środków antykoncepcyjnych oraz jako powikłanie po zabiegach, np. ginekologicznych.

Objawy zespołu wstrząsu toksycznego

Objawy składające się na zespół wstrząsu toksycznego zależą od stojącej za nim przyczyny. Jeśli TSS został wywołany przez paciorkowca złocistego, do najczęstszych objawów zaliczają się:

• wysoka gorączka,

• niskie ciśnienie krwi,

• zdezorientowanie,

• śpiączka a nawet wielonarządowa niewydolność. W początkowym stadium zespołu często pojawia się wysypka przypominająca oparzenia słoneczne.

Streptococcus pyogenes zazwyczaj wywołuje TSS u osób, które doświadczyły jednocześnie infekcji bakteryjnej skóry. Objawy w takim przypadku obejmują silny ból w miejscu infekcji skórnej i bardzo szybkie pogarszanie się objawów opisanych powyżej.

Przyczyny zespołu wstrząsu toksycznego

TSS powstaje na skutek wystawienia organizmu na działanie tzw. toksyn superantygenowych, które wiążą się niespecyficznie z kompleksami układu odpornościowego (kompleksy TCR-MHC II). Ze względu na niespecyficzne wiązanie toksyny, aktywowana jest ogromna ilość limfocytów T, co z kolei powoduje zmasowaną odpowiedź immunologiczną organizmu połączoną z wydzieleniem dużej ilości cytokin prozapalnych. Na skutek tej kaskady zdarzeń, w organizmie powstają nadmierne ilości czynnika martwicy nowotworów (TNF-α), który, wydzielony ogólnosystemowo, wywołuje objawy zagrażające życiu – wstrząs i wielonarządową niewydolność.

Diagnoza zespołu wstrząsu toksycznego

Wystąpienie zespołu wstrząsu toksycznego potwierdza się na podstawie wystąpienia poniższych objawów:

• temperatura ciała > 38,9 stopni C,

• skurczowe ciśnienie krwi < 90mmHg,

• rozproszona erytrodermia plamkowa,

• łuszczenie skóry 1-2 tygodni po wystąpieniu TSS (jeśli nie nastąpi zgon),

• objawy ze strony układu pokarmowego (biegunka, wymioty), mięśni (ból mięśni), niewydolność nerek lub zapalenie wątroby,

• ujemne wyniki badań krwi: posiewu krwi, posiewu gardła i płynu mózgowo-rdzeniowego na obecność innych bakterii.