Zwyrodnienie stawów kolanowych – przyczyny, objawy, leczenie gonartrozy

Zwyrodnienie stawów kolanowych – charakterystyka

Zmiany zwyrodnieniowe stawów nie dotyczą wyłącznie seniorów, coraz częściej dotykają także ludzi młodych i aktywnych fizycznie. Bardzo często schorzenie przebiega bezobjawowo, a pacjenci trafiają do lekarza, gdy zmiany w stawach są już zaawansowane.

Stawy kolanowe należą do jednych z najbardziej skomplikowanych i kontuzjogennych stawów w naszym organizmie. Kolano stanowi połączenie dolnego końca kości udowej z górnym końcem piszczeli. Gonartroza, czyli zwyrodnienie stawów kolanowych, jest związane z degeneracją chrząstki stawowej i jest jedną dominujących przyczyn niepełnosprawności na świecie.

Zwyrodnienie stawów kolanowych – przyczyny

Jedną z podstawowych przyczyn choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego jest postępujący wiek. Wraz z upływem lat zdolność chrząstki do regeneracji ulega zmniejszeniu, natomiast zwiększa się ilość cykli pracy stawu i suma mikroprzeciążeń. Istotną funkcję w rozwoju choroby zwyrodnieniowej mają też czynniki genetyczne – występowanie artrozy u rodziców podnosi ryzyko wystąpienia tego typu schorzenia u pacjenta.

Kolejną przyczyną dysfunkcji stawowych jest nadwaga. Nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie stawów kolanowych. Ponadto tkanka tłuszczowa występująca w nadmiarze produkuje substancje, które drogą krwiobiegu dostają się do stawu, powodując jego uszkodzenie. Płeć także ma znaczenie, gdyż kobiety po 55. roku życia są bardziej narażone na tego typu schorzenia niż mężczyźni, na co wpływ mają głównie czynniki hormonalne. Urazy stanowią kolejną grupę przyczyn mających wpływ na zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych. Mogą one powstawać na skutek wykonywania określonej pracy fizycznej czy uprawiania sportu, podczas których dochodzi do przeciążeń i szybszego zużywania się stawów. Więzadła w kolanie stabilizują je, a łąkotki amortyzują, w przypadku uszkodzenia tych struktur dochodzi do nieprawidłowej pracy stawu i szybszego ścierania jego powierzchni. Wpływ na zmniejszenie urazów ma wzmocnienie mięśni otaczających staw. Znalezienie dokładnej przyczyny zwyrodnienia stawów kolanowych jest warunkiem rozpoczęcia prawidłowego leczenia.

Zwyrodnienie stawów kolanowych – objawy

Jednym z pierwszych objawów zwyrodnienia stawów kolanowych jest uczucie sztywności kolana po przebudzeniu, dłuższym siedzeniu lub staniu. Pojawiają się także dolegliwości bólowe w przedniej części kolana, nasilające się w trakcie ruchu, szczególnie przy wchodzeniu po schodach lub po wstawaniu z pozycji przysiadu. Pozycja klęcząca i maksymalne zginanie kolana powodują uczucie dużego dyskomfortu. Kolejnym objawem mogą być trzaski w stawie, pojawiające się w trakcie zginania i prostowania kolana, niejednokrotnie towarzyszą mu dolegliwości bólowe.

Zmiany zwyrodnieniowe postępują stopniowo, a objawy z czasem nasilają się, wówczas dochodzi do ograniczenia ruchomości w stawie i pojawienia się ograniczonego wyprostu, czyli przykurczu zgięciowego. Ponieważ chory nie jest w stanie całkowicie wyprostować nogi w kolanie, zaczyna funkcjonować na lekko zgiętej nodze. Zwiększa się obrys stawu kolanowego z wyglądu przypominający obrzęk. Gdy chrząstka stawowa ulegnie znacznemu zniszczeniu, dochodzi do zwiększenia ciepłoty stawu kolanowego na skutek ocierających się powierzchni. Zaostrza się stan zapalny i w niektórych przypadkach może dojść do powstania torbieli podkolanowej. Nierzadko pacjenci skarżą się na bóle i problemy ze sprawnym funkcjonowaniem kolana przy zmianach pogodowych.

Zwyrodnienie stawów kolanowych – diagnostyka i leczenie

Aby rozpoznanie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego było trafne, konieczna jest analiza historii medycznej pacjenta, analiza topografii dolegliwości bólowych i rodzajów dyskomfortu, jakie występują oraz przeprowadzenie badania fizykalnego przez ortopedę. Niezbędne jest również wykonanie badania obrazowego, najczęściej jest to zdjęcie RTG kolana w pozycji stojącej, rzadziej tomografia komputerowa. Umożliwia to zdiagnozowanie zwężenie szpary stawowej, zaburzenia osiowości kończyn czy obecność ciała wolnego (fragmentów chrząstek) w stawie.

Leczenie zwyrodnienia stawów kolanowych opiera się na zmianie stylu życia – wprowadzeniu dostosowanej do stanu i możliwości pacjenta aktywności fizycznej, redukcji nadmiernej masy ciała, stosowaniu zbilansowanej diety. Jeśli to konieczne, lekarz może zdecydować się na włączenie leczenia farmakologicznego, najczęściej są to niesteroidowe leki przeciwzapalne. Na własną rękę pacjent może zastosować maści, żele bądź plastry przeciwbólowe oraz ciepłe/zimne kompresy na kolano.