Pacjenci.pl
>
Zdrowie
>
Helicobacter pylori – bakteria powodująca chorobę wrzodową. Skąd się bierze?
Helicobacter pylori – bakteria powodująca chorobę wrzodową. Skąd się bierze?
canva.com
Według badań, infekcja Helicobacter pylori jest odpowiedzialna za około 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka i 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy. Jak może dojść do zakażenia Helicobacter pylori i jakie są objawy infekcji?
Artykuł powstał we współpracy z gastroenterolog, lek. med. Jackiem Kowerzanow.
Co to jest Helicobacter pylori?
Helicobacter pylori to gram-ujemna bakteria o spiralnym kształcie, która kolonizuje się w błonie śluzowej żołądka. Dzięki produkcji swoistego enzymu - ureazy, przystosowana jest do kwaśnego środowiska żołądka. Helicobacter pylori znana jest z tego, że uszkadza błonę śluzową żołądka, powodując choroby, takie jak m.in. wrzody czy zapalenie żołądka.
„Jest to bakteria, która odpowiada za ostry, a następnie przewlekły stan zapalny błony śluzowej. Może doprowadzić do powierzchniowych ubytków, które nazywamy nadżerkami, bądź do ubytków głębokich, czyli wrzodów.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow.
Jak można zarazić się Helicobacter pylori?
Zakażenie Helicobacter pylori jest bardzo powszechnych zjawiskiem i dotyczy większej części społeczeństwa. „W Polsce zakażonych jest około 66% osób dorosłych i 30% dzieci.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Nie każdy jednak choruje. Należy podkreślić, że zakażenie Helicobacter pylori nie jest jednoznaczne z wystąpieniem objawów chorobowych.
Helicobacter pylori przenosi się drogą pokarmową. Do zakażenia może dojść poprzez używanie tych samym sztućców czy pijąc ze wspólnej butelki. „Najczęściej zakażamy się nią w okresie dziecięcym drogą kropelkową z pokarmem bądź też poprzez kontakt z zakażoną glebą czy wodą.” - powiedział gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow.
Warto dodać, że bardziej narażone na infekcję Helicobacter pylori są osoby, które nie dbają o higienę rąk, spożywają nieprzegotowaną wodę, nadużywają alkoholu czy palą papierosy.
Jakie są charakterystyczne objawy zakażenia Helicobacter pylori?
Zakażenie Helicobacter pylori może przebiegać bezobjawowo nawet przez wiele lat. Większość nosicieli nie zdaje sobie sprawy z obecności bakterii w organizmie. Przeważnie pierwsze objawy infekcji pojawiają się dopiero w momencie, kiedy uszkodzenia w obrębie błony śluzowej żołądka są już rozległe. Do charakterystycznych objawów zakażania Helicobacter pylori zaliczamy:
- bóle brzucha
- wzdęcia
- niestrawność
- zgaga
- uczucie pełności po posiłku
- brak apetytu
- nudności i wymioty
- zaparcia i biegunki
- stan podgorączkowy
Aby zdiagnozować zakażenie Helicobacter pylori stosuje się m.in. gastroskopię z testem urazowym, mocznikowy test oddechowy oraz badanie kału. W aptekach mamy dostępne testy, które w szybki i prosty sposób możemy wykonać w warunkach domowych.
Powiązane
Papież Franciszek chorował na zapalenie płuc. Lekarz zwraca się do seniorów
To jest znak, że czas na kolonoskopię. Nawet wtedy, kiedy czujemy się dobrze
Na pewno wkładasz to do koszyczka. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że jest trujące
Życie z hemofilią nie musi oznaczać wyrzeczeń. Hematolog: „Dziś pacjenci mogą robić niemal wszystko”
To typowy objaw białaczki. Pojawia się na nogach [ZDJĘCIA]
Co wiesz o półpaścu?
Wrzody żołądka - wywiad z ekspertem. Jak rozpoznać wrzody żołądka? Jakie są objawy? Jak leczyć wrzody? Czy jest to choroba uleczalna? Co jeść, a czego unikać?
Wrzody żołądka - objawy, przyczyny, leczenie, dieta. Jak rozpoznać wrzody żołądka? Jakie są objawy? Jak leczyć wrzody żołądka? Czy jest to choroba uleczalna? Co jeść, a czego unikać? Jakie są objawy pęknięcia wrzodu? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Co to są wrzody żołądka? Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest to jedna z najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. W tej chwili uważa się, że ok. 6% - 10% populacji przynajmniej raz w życiu będzie miało rozpoznaną chorobę wrzodową żołądka bądź dwunastnicy. Wrzodem trawiennym nazywamy ubytek w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy, który przekracza blaszkę mięśniową. Jak rozpoznać wrzody żołądka? Jakie są objawy wrzodów żołądka?Głównym objawem jest ból, który umiejscawia się najczęściej w nadbrzuszu. Ma on charakter piekący, bądź też gniotący, o zmiennym natężeniu. Znaczące jest to, iż pokarm może ten ból nasilać lub wręcz odwrotnie, może go niwelować. Wszystko zależy od tego, gdzie wrzód jest umiejscowiony. W chorobie wrzodowej żołądka pokarm wzmaga też dolegliwości bólowe. W przypadku choroby wrzodowej dwunastnicy pokarm będzie te bóle zmniejszał. Mówimy tu o tzw. bólach głodowych bądź nocnych.Jakie są przyczyny powstawania wrzodów żołądka?Mówiąc o chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, możemy podzielić przyczyny na dwie główne grupy. Pierwsza związana jest z infekcją Helicobacter pylori. Jest to bakteria, która odpowiada za ostry, a następnie przewlekły stan zapalny błony śluzowej. Może doprowadzić do powierzchniowych ubytków, które nazywamy nadżerkami, bądź do ubytków głębokich, czyli wrzodów. Pozostałe przyczyny, niezwiązane z infekcją Helicobacter pylori to głównie: wysokoprocentowe alkohole, palenie wyrobów tytoniowych, nadużywanie leków przeciwzapalnych oraz stres.Skąd Helicobacter pylori bierze się w naszym organizmie? Czy możemy zarazić się tego typu bakterią od innej osoby? Na szczęście w tej chwili mamy tendencję spadkową. W Polsce zakażonych jest około 66% osób dorosłych i 30% dzieci. Najczęściej zakażamy się nią w okresie dziecięcym drogą kropelkową z pokarmem bądź też poprzez kontakt z zakażoną glebą czy wodą.Czy jeśli jesteśmy już nosicielami Helicobacter pylori, będziemy na nią skazani do końca życia? Na szczęście nie. Dzięki dobrze przeprowadzonej diagnostyce oraz wdrożeniu odpowiedniego leczenia, możemy sobie z nią poradzić. Mówimy tu o szerokospektralnej antybiotykoterapii, która pozwoli nam pozbyć się bakterii.Jak wykryć wrzody żołądka?Złotym standardem w diagnostyce choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy jest wykonanie endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego. Mówimy tutaj o gastroskopii, która jest już powszechnie dostępna. Przeprowadzenie gastroskopii umożliwi nam nie tylko rozpoznanie choroby wrzodowej, ale także pozwoli określić lokalizację wrzodu. Przy podejrzeniu choroby nowotworowej, podczas gastroskopii możemy pobrać wycinki do oceny mikroskopowej. Jednocześnie możliwe jest wykonanie tzw. testu ureazowego na obecność Helicobacter pylori.Jak leczyć wrzody żołądka? Czy jest to choroba uleczalna? Czy istnieją skuteczne leki na wrzody żołądka? Jak najbardziejjest to choroba wyleczalna. Proces leczenia zależy od przyczyny, czy będzie związana z infekcją Helicobacter, czy też nie. Znamienne jest tutaj wyeliminowanie czynnika sprawczego. Jeżeli chodzi o Helicobacter pylori, stosuję szerokospektralną antybiotykoterapię. Jeśli jednak wrzody nie są związane z infekcją bakteryjną, w większości przypadków używamy leków z grupy tzw. inhibitorów pompy protonowej. Leki te silnie hamują wydzielanie kwasu solnego w żołądku i tym samym działają protekcyjnie na błonę śluzową żołądka, bądź dwunastnicy. Czy leki z grupy inhibitorów pompy protonowej są dostępne bez recepty? Część leków z tej grupy dostępna jest bez recepty. Podkreślę jednak, że choroba wrzodowa żołądka bądź dwunastnicy powinna być leczona pod kontrolą lekarza.Przede wszystkim dlatego, iż może nieść groźne dla zdrowia i życia powikłania, takie jak m.in. krwawienie z przewodu pokarmowego lub perforację. Są to sytuacje bezpośrednio zagrażające życiu. Jakie są objawy pęknięcia wrzodu? Jak wspomniałem wcześniej, musimy pamiętać, że pęknięcie wrzodu to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Niepokojące mogą być objawy krwawienia do przewodu pokarmowego pod postacią krwistych wymiotów, bądź też wymiotów, które mają wygląd fusów do kawy. Kolejnym objawem jest smolisty, bądź krwisty stolec. Sama perforacja objawia się najczęściej ostrym, przeszywającym bólem, nazywanym bólem sztyletowym. W sytuacji pęknięcia wrzodu niezbędna jest natychmiastowa pomoc medyczna. W przypadku krwawienia, wskazany jest pilny zabieg endoskopowy, tamujący to krwawienie. Natomiast w przypadku perforacji, konieczny jest zabieg operacyjny w trybie pilnym.Czy możemy wspomagać się domowymi sposobami? Czy istnieją naturalne, domowe, sposoby na wrzody żołądka?To określenie idealnie trafia w punkt: „wspomagać się”, nie leczyć! Część pacjentów pije wywar z siemienia lnianego, który ma działanie protekcyjne na błonę śluzową. Zaznaczam, że jest to jedynie „wspomaganie” a nie leczenie. O wszelkich dodatkowych działaniach pacjenta – lekarz powinien być poinformowany.Dieta przy wrzodach żołądka - co można jeść, a czego unikać? Tu mam dość dobrą wiadomość. Nie musimy stosować bardzo restrykcyjnej diety, gdyż pokarm sam z siebie nie wywołuje wrzodów żołądka. Może jednak wzmagać dolegliwości, dlatego przy chorobie wrzodowej zalecana jest dieta lekkostrawna. Powinniśmy unikać przede wszystkim potraw tłustych, bardzo mocno przyprawionych oraz smażonych, które zalegają w żołądku. Niektórzy pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe po kawie, mocnej herbacie, a szczególnie po napojach wysokoprocentowych. Czy osoba z wrzodami żołądka może pozwolić sobie na kawę? Czy kawa jest całkowicie zabroniona? Raczej zalecałbym unikanie kawy do momentu wyzdrowienia. Czy mleko jest dobre na wrzody żołądka? Zdania na ten temat są podzielone. Mleko nie powinno zaszkodzić, jednak nie zwalczy problemu wrzodów żołądka czy dwunastnicy. Tak jak wcześniej wspomniałem, w chorobie wrzodowej dwunastnicy mamy do czynienia z tak zwanymi bólami nocnymi, czy głodowymi. W dawnych czasach pacjent próbując sobie pomóc i ukoić dolegliwości spał ze szklanką mleka przy łóżku. Może to być sposób uśmierzania bólu, ale nie leczenia problemu, które powinno odbywać się pod kontrolą specjalisty. Jeśli chodzi o szkodliwe działanie mleka, myślę, że dotyczy to innych chorób przewodu pokarmowego.Czy przy wrzodach żołądka można jeść ogórki kiszone? Mogą pomóc, czy zaszkodzić? Myślę, że jest to kwestia indywidualna danego pacjenta. U niektórych osób ogórki kiszone mogą nasilać dolegliwości, u innych wręcz przeciwnie, mogą pomóc uśmierzyć ból. Jest to temat dyskusyjny, na który nie przeprowadzono badań klinicznych. W mojej wieloletniej praktyce i ocenie uważam, że nie pomagają nam w tej chorobie.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej
Rak jelita grubego - przyczyny, objawy, profilaktyka, leczenie. Ekspert tłumaczy
rak jelita
Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących w naszej populacji. Ponadto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Jakie są przyczyny raka jelita grubego? Jak długo rozwija się rak jelita grubego? Gdzie daje przerzuty? Jak objawia się rak jelita grubego? Jak wykryć raka jelita grubego? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Jaka jest zachorowalność na raka jelita grubego w Polsce i na świecie? Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących w naszej populacji. Ponadto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Przyjmujemy, że w Polsce nowych zachorowań jest około 17 -18 tysięcy, natomiast zgonów z powodu raka jelita grubego mamy około 12 tysięcy. Na świecie jest to liczba około miliona rocznych nowych zachorowań i około pół miliona zgonów każdego roku. Nowotwór ten wykrywany jest zazwyczaj u osób w siódmej i ósmej dekadzie życia. Niepokojące jest jednak to, że w ostatnich latach odnotowuje się coraz większą ilość zachorowań u osób młodych, poniżej czterdziestego roku życia. Jakie są przyczyny raka jelita grubego? Mamy czynniki genetyczne, płeć oraz czynniki środowiskowe. W 90% mówimy o tzw. raku sporadycznym, czyli nie związanym rodzinnie. Nowotwory występujące rodzinnie stanowią 10% raka jelita grubego. Rak sporadyczny w większości przypadków powstaje na bazie gruczolaków, czyli zmian polipowatych w jelicie grubym. Mówimy wtedy o czynnikach genetycznych, gdyż na bazie polipa dochodzi do mutacji genetycznych, które prowadzą do rozwoju raka jelita grubego. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest płeć męska. Mówimy także o tzw. czynnikach środowiskowych, czyli tych, na które mamy duży wpływ. W głównej mierze zalicza się do nich dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso oraz uboga w błonnik. Nieprawidłowa dieta, a także niska aktywność fizyczna prowadzą do otyłości, która także przyczynia się do rozwoju raka jelita grubego. Należy także wspomnieć o takich czynnikach ryzyka jak palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Jak długo rozwija się rak jelita grubego? Tak jak wspomniałem, większość nowotworów jelita grubego rozwija się na bazie gruczolaków, czyli zmian polipowatych. Od powstania polipa do zadziałania mutacji i rozwoju w kierunku raka jelita grubego mija 10 lat. Nowotwór rozwija się więc skrycie i powoli. Jak objawia się rak jelita grubego? Gdzie boli rak jelita grubego? Rak rozwija się skrycie. W postaci wczesnej jest skąpoobjawowy bądź wręcz bezobjawowy. Nam tym etapie ciężko więc go „wyłapać”. W fazie zaawansowanej pojawiają się objawy ogólne , takie jak m.in. spadek masy ciała czy ogólne osłabienie. Poza tym w zależności od tego, w którym miejscu jelita rak się umiejscawia, obserwujemy różne objawy. W przypadku, kiedy rozwija się w prawej części jelita grubego, najczęściej pojawią się bóle brzucha, które są niespecyficzne i niecharakterystyczne. Nie jesteśmy też w stanie wychwycić wizualnie krwawienia z przewodu pokarmowego. Może objawiać się ono narastającą niedokrwistością. Najczęściej pacjenci zgłaszają ból brzucha o różnym umiejscowieniu, nie tylko po prawej stronie. Należy pamiętać, że objawem alarmowym są bóle, które wybudzają nas w nocy. Jeżeli chodzi o lewą część jelita grubego, tutaj częściej występują krwawienia jawne, czyli takie, które pacjent może zauważyć podczas wypróżniania. Poza tym mamy do czynienia z zaburzeniami rytmu wypróżnienia. W postaciach bardziej zaawansowanych może dojść do niedrożności, która wskazuje na to, że nowotwór objął cały obwód jelita grubego. Postać raka jelita grubego, która umiejscawia się w odbytnicy, czyli na końcu jelita, najczęściej objawia się jawnymi krwawieniami. Mogą także występować zaburzenia rytmu wypróżnienia oraz stolce ołówkowate. W fazie zaawansowanej pacjent może wyczuć masę guza przy odbycie. Jakie są rokowania raka jelita grubego? Czy kiedy pojawiają się objawy, nowotwór jest już w zaawansowanym stadium? W większości przypadków niestety tak jest. Jeśli chodzi o wykrywalność raka jelita grubego w Polsce, mamy jeszcze dużo do zrobienia. W 80% przypadków, diagnozowany jest w postaci zaawansowanej i to rzutuje na tak zwaną medianę 5-letniego przeżycia. W chorobach nowotworowych zawsze określamy, ile % osób przeżyje kolejne 5 lat od momentu rozpoznania i wdrożenia leczenia. W naszym kraju mediana ta wynosi 30 – 40%, przy czym w krajach zachodnich to 60 – 70%. W Polsce jest coraz lepiej, aczkolwiek w dalszym ciągu jesteśmy gdzieś na końcu Europy. Dzieje się tak dlatego, że wciąż większość przypadków wykrywanych jest w stadium zaawansowanym. Jak wykryć raka jelita grubego? Podstawą diagnostyki jest badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli kolonoskopia, które pozwala nam zwizualizować i zlokalizować umiejscowienie raka. Jeśli podczas badania stwierdzimy zmiany chorobowe, pobieramy wycinki do badania histopatologicznego, będącego podstawą szczegółowego rozpoznania choroby nowotworowej. W diagnostyce coraz szerzej wykorzystywane są też testy immunochemiczne na obecność krwi utajonej w kale. Jeśli chodzi o badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny jamy brzusznej) służą głównie do zakresu określenia zaawansowania choroby, bądź też do zlokalizowania przerzutów. Gdzie daje przerzuty rak jelita grubego? O przerzutach mówimy w zależności od stadium i lokalizacji nowotworu. Rak jelita grubego lubi dawać przerzuty poprzez przerastanie ściany jelita grubego i naciekanie sąsiadujących narządów. Drugą drogą tworzenia przerzutów jest tzw. droga krwionośna. Tutaj rak najczęściej daje przerzuty w wątrobie ze względu na uczynienie jelita grubego. Może także powodować przerzuty w płucach i w ośrodkowym układzie nerwowym. Trzecią drogą jest droga naczyń chłonnych. Tutaj mówimy o przerzutach wregionalnych bądź odległych węzłochłonnych. Jak leczyć raka jelita grubego? Bazą i podstawą leczenia w dalszym ciągu jest chirurgia. Jeśli znajdziemy ognisko raka jelita grubego, kwalifikujemy pacjenta do zabiegu chirurgicznego, czyli do resekcji zmiany nowotworowej wraz z daną częścią jelita grubego. W postaciach zaawansowanych z przerzutami stosujemy także chemioterapię. W ostatnim czasie bardzo rozwinęła się immunoterapia, czyli stosowanie specyficznych przeciwciał monoklonalnych. W raku odbytnicy duże zastosowanie ma radioterapia. Tutaj należałoby nadmienić, że w ostatnich latach bardzo rozwinęła się i w dalszym ciągu rozwija się tzw. endoskopia zabiegowa. W postaciach wczesnych, które dotyczą głównie błony śluzowej jelita grubego, możemy zastosować m.in. zabieg ESD, czyli endoskopową dyssekcję podśluzówkową. Dzięki niej możemy usunąć wczesne zmiany bez potrzeby operacji chirurgicznej. Jak zapobiegać rakowi jelita grubego? Podstawą profilaktyki jest zdrowy tryb życia, czyli aktywność fizyczna, prawidłowa dieta i unikanie używek. W Polsce mieliśmy bardzo dobry program profilaktyczny, jednak został przerwany ze względu na niską zgłaszalność (w ostatnich latach poniżej 20%). Ku naszemu zadowoleniu program rusza na nowo! Obejmuje profilaktyczną kolonoskopię, którą powinniśmy wykonywać od 50 do 80 roku życia w okresach regularności, w zależności od tego, co widzimy w badaniu. Jeśli nie ma nic niepokojącego, kolonoskopię powtarzamy co 10 lat. Oprócz tego w krajach zachodnich wykonuje się także coroczny test na krew utajoną. U nas także powinno to zostać wprowadzone. W obciążeniach rodzinnych granica wykonywania kolonoskopii jest przesunięta na 40 - 45 rok życia. W niektórych zespołach genetycznych wykonujemy kolonoskopię już od 20 roku życia. Badania przeprowadzone w ostatnich latach wykazują, że u 30% osób w wieku 40 - 45 lat, które poddają się profilaktycznym kolonoskopiom, wykrywane są jakieś zmiany nowotworowe. W związku z tym coraz więcej krajów skłania się ku temu, by u osób nieobciążonych rodzinnie tę granicę wieku z 50 roku życia przesunąć niżej. Coraz częściej mówi się także o tym, aby medianę wykonywania kolonoskopii skrócić z 10 do 5 lat. Ja jako lekarz, jako Polak apeluję do Państwa, żeby zgłaszać się do programu. W krajach skandynawskich udział w badaniach profilaktycznych raka jelita grubego wynosi około 60-70%. Większość osób obawia się bólu podczas kolonoskopii, więc dla uspokojenia chciałbym dodać, że jest możliwość odbywania tego badania w znieczuleniu bądź w sedacji. Kolonoskopię możemy zrobić prywatnie, jednak coraz więcej badań dostępnych jest w publicznej ochronie zdrowie. Myślę, że granica wieku powinna zostać przesunięta i należałoby rozpocząć profilaktyczną kolonoskopię w wieku 40 – 45 lat. Nie bójmy się tego badania! Nie ma nic lepszego w medycynie niż profilaktyka. Tutaj mamy narzędzie, które nie tylko wykrywa zmiany wczesne czy zaawansowane, ale jednocześnie pozwala nam na usunięcie polipów czy zmian nowotworowych. Głównie chodzi o to, żebyśmy usuwali zmiany nowotworowe i nie pozwalali na to, aby doprowadziły do rozwoju raka jelita grubego. Pamiętajmy, że w momencie pojawienia się objawów jest już bardzo późno.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej
Najnowsze
Zabija w 5 do 7 minut. To na to NAPRAWDĘ zmarł Franciszek
Przepyszna zupa z magnackiego stołu. Dziś nikt o niej nie pamięta. Wspiera oczy, kości i wiele innych
Tak trzeba przechowywać jedzenie po świętach. Będzie dobre jeszcze przez kilka dni
Wlej to do toalety, a goście będą ci wdzięczni. Fetor już się nie pojawi
Zawsze po obiedzie miałam ochotę na słodkie. Teraz wiem i ostrzegam, co to znaczy - nic dobrego
Quality Hub – Laboratorium Dobrych Praktyk powraca z kolejną edycją
Lotek schudł ponad 50 kg i wygląda jak milion dolarów. „To nie jest aż takie trudne”
Pisanki żółte jak kurczaczki mogą być niebezpieczną trucizną. Takich pisanek nie rób
Wyciągnie pryszcze w jedną noc. Dwa hity z apteki za 5 zł
Polecane
Łączę te dwa składniki i piję codziennie. Jelita chodzą jak w zegarku, a boczki znikają [PRZEPIS]
Dla nich święta nie będą udane. Te osoby będą się zmagać z poważnym problemem
Zmniejsza ryzyko depresji o 20%. Wystarczy 1 sztuka dziennie
Nie ma Wielkanocy bez majonezu. Który jest najzdrowszy? Eksperci nie mają wątpliwości
Wybuch w iławskim szpitalu. Ewakuowano pacjentów
Wlej do miednicy i wymocz stopy. Będą gładkie i gotowe na lato
Popularny składnik ciast wycofany ze sklepów. Wykryto w nim niebezpieczne dla zdrowia substancje
To warzywo to istny wymiatacz. Chroni wątrobę, wzmacnia trzustkę i serce
Majonez na święta to już przeżytek. Zdrowszy zamiennik zrobisz sama w domu
Popularne
Podsyp doniczki z bratkami. Obsypią się kwiatami
Jakie akcesoria dla kota powinny znaleźć się w każdym domu?
5 powodów, dla których mleko i produkty mleczne powinny być stałym elementem diety roczniaka
Kurzajewski nagle sprzedaje dom. Krzyknął sobie niezłą cenę
ZUS wysyła pisma do Polaków. Chodzi o ważne ulgi od opłat
[TYLKO U NAS] Banki zaczęły obniżać oprocentowanie kredytów. Ekspert: widać inny, mniej oczywisty ruch
Szokujące oświadczenie ws. konklawe. Chaos w Watykanie i to tuż przed pogrzebem papieża
Tak zmieniają się największe miasta w Polsce. To warto zobaczyć
Nigdy nie wstawiaj tego do lodówki. Rachunki za prąd będą olbrzymie
Lada dzień ZUS ruszy z wypłatami nowego dodatku. 2520 zł i wyrównanie od początku roku
Ta maść w PRL-u była hitem. Koniec z problemami skórnymi, działa cuda
Trzy główne objawy ADHD u dzieci. To powinno zaniepokoić rodzica
Copyright © 2024 IBERION Sp. z o.o., NIP 9512398358 • Iberion. Wiarygodne dziennikarstwo. Z największym zasięgiem w social mediach.
Polityka prywatności
Kontakt
Regulamin