Reumatoidalne zapalenie stawów - objawy, leczenie, czynniki ryzyka. Wywiad z ekspertem

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła choroba o podłożu immunologicznym, która atakuje nasze stawy. Najwięcej zachorowań przypada na 4. i 5. dekadę życia, jednak nierzadko chorują osoby około trzydziestki. Jakie są objawy reumatoidalnego zapalenia stawów? Jakie są przyczyny rozwoju choroby? Jak wygląda leczenie? Czy istnieją nowoczesne, skuteczne metody terapii? Czy jest to choroba przewlekła? Na te i inne pytania odpowiada dr Agata Skwarek-Szewczyk, specjalista reumatolog i specjalista chorób wewnętrznych. Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów?

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła choroba o podłożu immunologicznym, która atakuje nasze stawy. Najczęściej są to drobne stawy rąk i stóp, ale może także objąć duże stawy obwodowe. Pacjent może się wtedy skarżyć m.in.na bóle kolan i łokci.

Jakie są objawy reumatoidalnego zapalenia stawów? Jakie mogą być wczesne objawy?

Często objawy są zupełnie niecharakterystyczne. Choroba może zaczynać się podstępnie, np. pacjent może odczuwać zmęczenie, tracić na wadze. Objawem, który powinien nas zaniepokoić jest ból i obrzęk stawów. Zazwyczaj są to stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe. Stawy międzypaliczkowe dalsze nie są zajęte, jak w przypadku innych chorób reumatologicznych. Pacjenci często skarżą się na sztywność poranną, która trwa powyżej godziny. Kolejnymi objawami są zmiany w układzie krążenia i w układzie oddechowym. Jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy, powinniśmy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który będzie mógł to zweryfikować i odesłać nas do specjalisty, czyli do reumatologa.

Czy reumatoidalne zapalenie stawów jest zależne od wieku?

Absolutnie nie. Najwięcej zachorowań przypada na 4. i 5. dekadę życia. Reumatoidalne zapalenie stawów to również choroba młodych ludzi i nierzadko chorują osoby około trzydziestki. Należy również podkreślić, że u kobiet rozwija się trzy razy częściej niż u mężczyzn.

Jakie są przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów?

Przyczyny nie są znane. Możemy wyróżnić czynniki infekcyjne (wirusowe, bakteryjne, mykoplazmatyczne), immunologiczne, genetyczne i środowiskowe, takie jak palenie papierosów. Zaburzenia mikrobioty jelit, czyli wszystko to, co dzieje się w naszych jelitach może mieć wpływ na rozwój choroby. Ponadto najnowsze badania wykazują zależność między chorobami przyzębia a rozwojem reumatoidalnego zapalenia stawów.

Jeżeli w naszej rodzinie, u krewnych pierwszego stopnia wystąpiło reumatoidalne zapalenie stawów, istnieje ryzyko, że również u nas wystąpi ta choroba.

Czy reumatoidalne zapalenie stawów jest uleczalne? Czy jest to choroba przewlekła?

Jest to choroba przewlekła. Potrafimy ją jednak świetnie leczyć i doprowadzić do remisji, tak aby jej objawy były niedostrzegalne i mniej uciążliwe dla pacjenta.

Musimy pamiętać, że reumatoidalne zapalenie stawów to choroba, która się rozwija. Jeśli więc pacjent w porę nie uda się do lekarza, zmiany w stawach będą postępować i dojdzie do ich destrukcji, a w konsekwencji do niepełnosprawności pacjenta.

Jak wygląda leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów? Czy istnieją nowoczesne, skuteczne metody?

Terapia polega głównie na zahamowaniu dalszego rozwoju choroby. W pierwszej kolejności podaje się leki w formie tabletek. Obecnie mamy nowoczesne metody leczenia, gdy w porę zadziałamy, szybko uzyskamy pożądany efekt. Coraz częściej stosuje się leczenie biologiczne.

Czy istnieją zastrzyki na reumatoidalne zapalenie stawów?

Jak najbardziej. W sytuacji, kiedy pacjent ma dolegliwości z przewodu pokarmowego i nie toleruje tabletek, alternatywą jest podawanie leku podskórnie. Zastrzyki są także wykorzystywane w terapii biologicznej. Stosuje się leczenie dożylne i podskórne, w zależności od potrzeb.

Czy istnieje skuteczna maść na reumatoidalne zapalenie stawów?

Można stosować maści, które mają łagodne działanie przeciwzapalne. Są to jedynie środki wspomagające. Pamiętajmy, że reumatoidalne zapalenie stawów to choroba o podłożu immunologicznym. Niezbędna jest tu terapia lekami systemowymi.

Czy istnieją domowe sposoby leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów?

Odradzałabym leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów na własną rękę. Należy udać się do specjalisty, który ustali indywidualną terapię, dostosowaną do każdego pacjenta.

Jaką dietę stosować przy reumatoidalnym zapaleniu stawów?

Dieta powinna wspomagać leczenie. Trzeba pamiętać, że w reumatoidalnym zapaleniu stawów okresowo stosuje się sterydy. Są to leki, które mogą powodować osteoporozę, dlatego ważna jest zbilansowana dieta. Należy unikać produktów wysoko przetworzonych. Warto też uzupełniać niedobory kwasu foliowego (z pokarmem i w tabletkach), gdyż przez leczenie jego poziom w naszym organizmie będzie trochę obniżony. Bogatym źródłem kwasu foliowego są m.in. brokuły, orzechy włoskie, drób, wątróbka.

Czy przy reumatoidalnym zapaleniu stawów należy unikać alkoholu i papierosów?

Tak jak wcześniej wspomniałam, reumatoidalne zapalenie stawów nie lubi papierosów. Ludzie palące papierosy mają predyspozycje do chorób reumatycznych. Jeśli chodzi o alkohol, niestety wchodzi w interakcję z naszymi lekami.

Z Joanną Kamińską rozmawiała dr Agata Skwarek-Szewczyk, specjalista reumatolog i specjalista chorób wewnętrznych, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Pełni funkcję starszego asystenta w Klinice Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Centralnego Szpitala Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a także przyjmuje pacjentów w Mokotowskim Centrum Osteoporozy w Warszawie. Specjalizację odbywała w Klinice Wczesnego Zapalenia Stawów Narodowego Instytutu Reumatologii i Geriatrii w Warszawie. Jest współautorem wielu publikacji w zakresie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej.