Bon senioralny i nowe programy wsparcia. To czeka seniorów w 2026 roku
Starzejące się społeczeństwo stawia przed państwem i rodzinami nowe wyzwania związane z zapewnieniem godnej opieki i bezpieczeństwa osobom starszym. Wiele rodzin boryka się z problemem godzenia pracy zawodowej z troską o bliskich, a sami seniorzy często zmagają się z samotnością lub barierami architektonicznymi we własnych domach. Nadchodzące zmiany w polityce senioralnej mają na celu stworzenie systemowego wsparcia, które odciąży opiekunów i poprawi jakość życia seniorów.
Jakie są główne założenia i terminy wprowadzenia bonu senioralnego?
Rząd finalizuje prace nad ustawą o bonie senioralnym, a projekt znajduje się już na ostatnim etapie ścieżki legislacyjnej. Zgodnie z planem program ma zostać przyjęty jeszcze w 2025 roku, co pozwoli na wdrożenie nowych przepisów od 2026 roku.
Maksymalna wartość świadczenia wyniesie 2150 zł brutto miesięcznie, jednak środki te nie będą wypłacane w gotówce do rąk beneficjenta. Pieniądze trafią bezpośrednio do gmin, które wykorzystają je do sfinansowania usług opiekuńczych organizowanych dla seniorów.
Rozwiązanie to zaprojektowano jako pomoc dla rodzin, które z powodu obowiązków zawodowych nie mogą samodzielnie zajmować się starszymi rodzicami. Celem jest zapewnienie realnego wsparcia w codziennej opiece, a nie przekazywanie środków finansowych bez kontroli ich wykorzystania. Minister Okła-Drewnowicz podkreśliła: „to rozwiązanie ma na celu odciążenie rodzin, które często balansują między obowiązkami zawodowymi a opieką nad starszymi rodzicami”.
Jakie kryteria dochodowe i wiekowe kwalifikują do otrzymania bonu senioralnego?
Prawo do skorzystania z bonu zależy od sytuacji materialnej, którą określa średni miesięczny dochód z ostatnich trzech miesięcy, podlegający corocznej weryfikacji. Zgodnie z uzasadnieniem ustawy, wsparcie przysługuje osobom, które ukończyły 75. rok życia, a ich średni dochód nie przekracza 3410 złotych. Ustawodawca wskazuje: „Bon senioralny na usługi wsparcia dla seniora otrzymuje jego małżonek lub zstępny, na którym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy [...] ciąży obowiązek alimentacyjny”.
Świadczenie ma finansować pomoc domową i opiekę w miejscu zamieszkania dla osób z niezaspokojonymi potrzebami w zakresie czynności dnia codziennego. Program skierowany jest do seniorów oraz samorządów, przy czym dochód osoby uprawnionej (zstępnego) prowadzącej jednoosobowe gospodarstwo domowe musi mieścić się w przedziale od 3500 do 6700 złotych. W przypadku rolników dochód ustala się na podstawie oświadczenia o powierzchni gospodarstwa, jako iloczyn hektarów przeliczeniowych i ustawowej kwoty dochodu z jednego hektara.
Kryteria dochodowe będą weryfikowane każdego roku przez organ do spraw polityki senioralnej, o którym mowa w ustawie o osobach starszych. Zaktualizowane progi będą ogłaszane w formie obwieszczenia w „Monitorze Polskim”. Publikacja tych danych ma następować w terminie do końca lutego.
Na czym polega ustawa o najmie senioralnym i kto może z niej skorzystać?
Zakończyły się konsultacje społeczne projektu ustawy o najmie senioralnym, która spotkała się z bardzo pozytywnym odzewem samorządów i społeczeństwa. Nowe przepisy mają stanowić odpowiedź na problem tzw. „więźniów czwartego piętra”, oferując konkretne rozwiązania mieszkaniowe dla osób starszych.
Mechanizm zakłada, że gmina udostępni seniorowi lokal dostosowany do jego potrzeb (np. z windą), a dotychczasowe mieszkanie seniora zostanie podnajęte przez gminę w ramach zasobu komunalnego. Dzięki temu rozwiązaniu seniorzy nie tracą prawa własności do swojej nieruchomości, podpisując umowę wyłącznie z gminą. Minister wyjaśniła: „Na czas zajmowania lokalu dostosowanego do swoich potrzeb tamto mieszkanie będzie podnajmowane, bo gmina nie może też tracić swoich zasobów kosztem innych mieszkańców”.
System ten ma chronić osoby starsze, które obecnie często decydują się na prywatne umowy o dożywocie lub sprzedaż mieszkania, co wiąże się z ryzykiem nadużyć i utraty bezpieczeństwa. Najem senioralny pozwala zamieszkać w lokalu odpowiednim do stanu zdrowia bez obaw o utratę dorobku życia, co potwierdziły pozytywne opinie podczas konsultacji.
Jakie nowe programy wsparcia dla seniorów planuje rząd od 2026 roku?
Minister Okła-Drewnowicz zapowiedziała prace nad nowym programem skierowanym do samorządów i organizacji pozarządowych, którego celem jest tworzenie dziennych miejsc pobytu dla seniorów. Inicjatywa ta, wraz z bonem senioralnym i najmem senioralnym, tworzy kompleksowy pakiet wsparcia obejmujący bezpieczeństwo, warunki mieszkaniowe oraz opiekę.
Seniorzy będą mogli korzystać z nowych form wsparcia już od przyszłego roku, a samorządy i NGO zyskają możliwość ubiegania się o środki na ten cel. Program w nowej odsłonie ma funkcjonować przez kolejne pięć lat, począwszy od roku przyszłego. Minister zaznaczyła: „Zleciliśmy ewaluację, a więc będziemy czerpać to, co najlepsze z poprzednich programów i eliminować to, co się nie sprawdziło, tak, żeby ten nowy program w zupełnie nowej odsłonie mógł funkcjonować od przyszłego roku na następne pięć lat”.
Trzy filary: bon senioralny, najem senioralny oraz program pobytu dziennego, stawiają seniorów w centrum polityki społecznej rządu. Ta spójna strategia łączy działania na rzecz aktywizacji, opieki i walki z samotnością, co potwierdza priorytetowy charakter polityki senioralnej w działaniach państwa.
Źródło: PAP
