Czy otyłość jest dziedziczna? Jaki jest udział genów w rozwoju otyłości?
![otyłość](https://images.iberion.media/images/1920/Projekt_bez_nazwy_41_a907db6a1e.png)
Otyłość została okrzyknięta przez WHO epidemią XXI wieku. Jest to poważna choroba, która przyczynia się do rozwoju groźnych chorób i przedwczesnych zgonów, a także do znacznego obniżenia jakości życia pacjentów. Jakie są przyczyny otyłości? Czy otyłość jest zapisana w genach? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z dietetykiem klinicznym Izabelą Sobolewską z Poradni Leczenia Otyłości Dzieci i Młodzieży Efekt Klimasa.
Przyczyny otyłości
Otyłość jest wieloczynnikową chorobą przewlekłą, która nieleczona prowadzi do groźnych powikłań. Wymienia się przyczyny metaboliczne, środowiskowe, psychologiczne, hormonalne i genetyczne, przy czym największy udział w rozwoju otyłości mają czynniki środowiskowe. „Otyłość powstaje na skutek nadmiernej podaży kalorii z jedzenia w stosunku do tego, jakie jest zapotrzebowanie naszego organizmu. Jeśli tkanki tłuszczowej jest za dużo, jej nadmierna aktywność prowadzi do powstawania zaburzeń metabolicznych, a finalnie do rozwoju różnych chorób.” - powiedziała dietetyczka kliniczna Izabela Sobolewska.
Główne przyczyny otyłości to:
- nieświadome nadmierne spożywanie kalorii
- nieregularne spożywanie posiłków
- brak ruchu
- zbyt mała podaż wody
- spożywanie żywności wysokoprzetworzonej i wysokokalorycznej
- nieodpowiednie przyrządzanie potraw (np. smażenie)
- czynniki genetyczne
- zaburzenia w pracy hormonów głodu i sytości
- niektóre choroby (np. choroby trzustki, zespół policystycznych jajników)
- zaburzenia psychiczne (np. depresja)
- przyjmowanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów i leków przeciwdepresyjnych)
Wpływ genów na rozwój otyłości
Otyłość może mieć uwarunkowania genetyczne, jednak nie oznacza to, że osoba z takimi skłonnościami będzie otyła. Głównie zależy to od naszego stylu życia. Wpływ genów na rozwój otyłości szacuje się na około 20 – 30%. „Odkryto około 140 genów, które sprzyjają nadmiernej masie ciała. Należy podkreślić słowo sprzyjają, co znaczy, że nie definiują zero – jedynkowo. Przyjmuje się, że ich udział wynosi około 25 – 30%, więc w większym stopniu nasza masa ciała zależy od nas. Istnieją pewne warianty genetyczne, których wpływ ocenia się na 70%, jednak występują bardzo rzadko.” - powiedziała dietetyczka Izabela Sobolewska.
Poza otyłością pierwotną, która spowodowana jest dodatnim bilansem energetycznym, wyróżnia się także otyłość wtórną. Jest ona najczęściej konsekwencją chorób o podłożu hormonalnym i genetycznym. „Na pewno trudniej jest utrzymać prawidłową masę ciała osobom z otyłością wtórną, która wynika z poszczególnych chorób. Mieliśmy takich pacjentów i udało się nam osiągnąć wspaniałe rezultaty, jednak wymagało to więcej czasu.” - powiedziała Izabela Sobolewska. Najczęściej spotykaną przyczyną otyłości wtórnej jest niedoczynność tarczycy.
Choroby sprzyjające rozwojowi otyłości to między innymi:
- guzy
- urazy
- niewydolność przysadki
- niedoczynność tarczycy
- wrodzone zespoły (np. zespół Pradera Williego oraz Bardeta-Biedla)
- zespół Cushinga
- zespoły genetyczne (np. zespół Downa, zespół Turnera, zespół Klinefeltera)
Otyłość może wynikać ze stosowania niektórych leków, między innymi glikokortykosteroidów oraz leków przeciwdepresyjnych.
Najczęstsze przyczyny otyłości u dzieci i młodzieży
Otyłość jest coraz większym problemem nie tylko wśród dorosłych, ale także u dzieci i młodzieży. Polskie dzieci należą do najszybciej tyjących w Europie. Jest to związane głównie z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi oraz siedzącym trybem życia. Dzieci coraz więcej czasu spędzają przed komputerem, czy oglądając telewizję, a ich dieta obfituje w produkty wysokoprzetworzone. Skłonności genetyczne mają swój udział w rozwoju otyłości, jednak w głównej mierze są to czynniki środowiskowe.
„Często obserwujemy występowanie nadmiernej masy ciała w całej rodzinie, co mogłoby wskazywać na podłoże genetyczne. Musimy jednak pamiętać, że w takiej rodzinie występują podobne nawyki i taki sam styl życia. Mam tu na myśli między innymi sposób spędzania wolnego czasu, czy są to spacery i aktywności na świeżym powietrzu, czy oglądanie filmów zajadając się popcornem i chipsami.” - powiedziała dietetyczka klinicza Izabela Sobolewska.
Główne przyczyny otyłości u dzieci i młodzieży:
- otyłość u rodziców
- cukrzyca ciążowa
- nadmierny przyrost masy ciała matki dziecka w ciąży
- nieprawidłowe nawyki żywieniowe w domu
- sposób spędzania wolnego czasu z rodziną i rówieśnikami (np. chodzenie na hot dogi, oglądanie telewizji, siedzenie przed komputerem)
- niski poziom aktywności fizycznej
- łatwa dostępność do żywności wysokoprzetworzonej i wysokokalorycznej
- skłonności genetyczne
- niektóre choroby i przyjmowane leki
![dieta](https://images.iberion.media/images/origin/dieta_0230450df6.png)
![tłuszcze](https://images.iberion.media/images/origin/margaryna_14a168c41c.png)
![Masaż twarzy, roler jadeitowy](https://images.iberion.media/images/origin/Masaz_twarzy_322402ddea.png)
![Pragnienie i suchość w ustach mogą być objawami cukrzycy.](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Projekt_bez_nazwy_ccba3bd203.png)
![Demencja / lek. Mateusz Gajda](https://images.iberion.media/images/origin/Archiwum_prywatne_77aba06204.png)
![lekarz](https://images.iberion.media/images/origin/lekarz_4f583f9892.jpg)
![jelito](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2023_06_06_T043231_306_4b2689ab5b.png)
![osłabienie](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2023_06_07_T064719_426_adfc228640.png)
![Chrapanie może być objawem niedoczynności tarczycy.](https://images.iberion.media/images/origin/11_cc6858dc63.jpg)
![Lekarz radzi, jak uniknąć anginy latem.](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Projekt_bez_nazwy_6a7b6f1554.png)
![Oko, zbliżenie na oko, niebieskie oko](https://images.iberion.media/images/origin/Oko_e49083cd93.jpg)
![dr Paweł Grzesiowski, szef GIS, sanepid, szczepionki](https://images.iberion.media/images/origin/dr_Pawel_Grzesiowski_szef_GIS_931aef8407.png)
![Jajka na drzwiach od lodówki](https://images.iberion.media/images/origin/Jajka_na_drzwiach_od_lodowki_8e876b6acd.jpg)
![Pieniądze, ZUS, świadczenie, renta](https://images.iberion.media/images/origin/pieniadze_zus_4a4fc88575.png)
![dr n. med. Łukasz Wohadlo, nowotwór, przeruty, chirurg onkolog](https://images.iberion.media/images/origin/onkolog_przerzuty_c1f4f372c8.png)
![emerytura, pieniądze, seniorzy](https://images.iberion.media/images/origin/emerytura_5831ed7061.jpg)
![Ginekolog, dr dr n.med. Agnieszka Nalewczyńska, tampon, TSS](https://images.iberion.media/images/origin/Ginekolog_a24e9b94bf.png)
![Komu nie służą banany?](https://images.iberion.media/images/origin/bana_cfb1055f8f.jpg)
![Kto nie powinien jeść borówek amerykańskich?](https://images.iberion.media/images/origin/1_d6b91f2d1b.jpg)
![Wirus z Indii](https://images.iberion.media/images/origin/Canva_a1755078dd.png)
![suplementacja magnezu, magnez](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_97_c94aad1504.jpg)
![Opuchnięte stopy](https://images.iberion.media/images/origin/Canva_2de6b7e592.png)
![Psychiatra, objawy skórne zaburzeń psychicznych](https://images.iberion.media/images/origin/Psychiatra_81c381ec7f.png)
![kardiolog, kardiologia, choroby serca, lotnisko, latanie samolotem – przeciwskazania, dr n. med. Joanna Bidiuk](https://images.iberion.media/images/origin/kardiolog_samolot_0c30430109.png)
![Witamina D, suplementacja](https://images.iberion.media/images/origin/Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Kopia_Projekt_bez_nazwy_3_f154b3d164.jpg)
![Okulista dr hab. n. med. Janusz Skrzypecki, zaćma](https://images.iberion.media/images/origin/Okulista_4513de2125.png)
![Występ Lady Gagi na Igrzyskach Olimpijskich](https://images.iberion.media/images/origin/Wystep_Lady_Gagi_na_Igrzyskach_Olimpijskich_c57c60b176.png)
![Wulkan](https://images.iberion.media/images/origin/wulkan_turysci_pl_nowe_bd7df8b62a.jpg)
![Kot i Pies](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_1_40e6b73458.png)
![laptop, karta](https://images.iberion.media/images/origin/Projekt_bez_nazwy_2024_07_26_T122434_393_c957dc4086.png)
![Jakub Józef Orliński](https://images.iberion.media/images/origin/Jakub_Jozef_Orlinski_fot_Eurosport_37e8d1402c.jpg)
![Rak szyjki macicy, rak](https://images.iberion.media/images/origin/Co_roku_z_powodu_tego_raka_umiera_1600_Polek_9631c7e88a.jpg)
![Bożena Dykiel, Mieczysław Hryniewicz](https://images.iberion.media/images/origin/Bozena_Dykiel_Mieczyslaw_Hryniewicz_f9de23f40d.jpg)
![Był sobie kot](https://images.iberion.media/images/origin/Byl_sobie_kot_d3edad37dc.jpg)
![Materiały promocyjne](https://images.iberion.media/images/origin/Kobieta_w_ogrodzie_a42c929a56.png)
![Chrome](https://images.iberion.media/images/origin/chrome_ochrona_fot_pxhere_DALL_E_897cb3f8b6.png)
![tarcie jabłek](https://images.iberion.media/images/origin/kolacja_na_cieplo_b4401f9f16.jpg)
![Celine Dion](https://images.iberion.media/images/origin/Celine_Dion_b39959a153.png)