Gotowi na sezon. Eksperci ostrzegają przed grypą, RSV i COVID-19

Wrzesień i październik to ważny czas w profilaktyce

Początek jesieni to tradycyjnie start sezonu infekcyjnego. 4 września z tej okazji odbyła się konferencja prasowa pod hasłem „Gotowi na sezon”. Eksperci rozmawiali o szczepieniach, czyli najważniejszej składowej w profilaktyce infekcji. Jest to temat niezwykle palący, ponieważ zauważamy duży wzrost zachorowań z sezonu na sezon. 

Jeszcze kilka lat temu lipiec i sierpień były spokojne pod względem liczby hospitalizacji z powodu grypy czy COVID-19. Dziś sytuacja wygląda inaczej:

Już w sierpniu mieliśmy pacjentów hospitalizowanych z powodu grypy i COVID-19. To pokazuje, że cisza przed sezonem to już przeszłość – powiedział prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.

W sezonie 2024/2025 tygodniowa liczba zachorowań na grypę sięgała 300 tys. przypadków, co w szczycie oznaczało niemal 2 mln chorych Polaków.

 Sprzedano ponad milion opakowań leków przeciwgrypowych, więc skala zakażeń była ogromna, a przecież nie wszystkie przypadki zostały zgłoszone do systemu – dodał ekspert.

Eksperci podkreślają, że grypa szczególnie mocno uderza w osoby starsze: to właśnie pacjenci 60+ dominują w statystykach hospitalizacji i zgonów.

Przeczytaj też: Dla seniorów szczepienia to polisa ubezpieczeniowa

Niska wyszczepialność

Dane są alarmujące. W poprzednim sezonie przeciw grypie zaszczepiło się zaledwie 5% populacji, a w grupie seniorów ok. 15%. To dramatycznie mało, jeśli porównać te liczby z rekomendacją WHO, która wskazuje, że poziom wyszczepialności wśród osób starszych powinien wynosić 75%.

Seniorzy szczepią się chętniej niż inne grupy, ale nadal to zbyt mało. Trzeba wiedzieć, że zakażenia u starszych osób prowadzą nie tylko do powikłań kardiologicznych czy pulmonologicznych, ale nawet do otępienia. Jeśli ktoś chce zachować sprawny umysł na dłużej, powinien się szczepić – apelował prof. Antczak.

To zaskoczenie, jeśli chodzi o chorobę otępienną? A jednak mamy w tej kwestii silne powiązanie, bo przebyte zakażenia są obciążeniem dla układu nerwowego. Zresztą – dla każdego. Regularne szczepienia mogą zmniejszać ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, takich jak choroby serca czy rak płuca. 

Przeczytaj też: Te szczepienia działają ochronnie na serce. Kto powinien skorzystać?

Grypa, RSV i pneumokoki – groźne trio

Oprócz grypy i COVID-19, coraz większą uwagę ekspertów zwraca wirus RSV. Choć przez lata uważano go za zagrożenie głównie dla dzieci, dziś wiadomo, że jest groźny również dla dorosłych, zwłaszcza seniorów. I oni także powinni się szczepić.

RSV to wirus wyjątkowo zaraźliwy, współczynnik reprodukcji wynosi średnio 4,5. U seniorów z chorobami przewlekłymi zakażenie może prowadzić do zapalenia płuc i długiej hospitalizacji. Dlatego osoby po 70. roku życia powinny się szczepić – mówił prof. dr hab. Jacek Wysocki, Prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.

Żniwo zbierają też pneumokoki. W ciągu roku na świecie odpowiadają one za blisko pół miliona zgonów, a w Polsce tylko w pierwszym kwartale 2025 r. odnotowano 1300 przypadków zakażeń pneumokokowych – o 7 proc. więcej niż rok wcześniej. 

Jedno szczepienie przeciw pneumokokom może uratować życie. To ochrona przed zapaleniem płuc, sepsą czy zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych – powiedziała prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, Kierownik Zakładu Medycyny Społecznej Zdrowia Publicznego i Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Statystyki są bezlitosne: co drugi senior w Polsce z inwazyjną chorobą pneumokokową umiera.

Przeczytaj też: Szczepienia przeciw nowemu wariantowi COVID-19 wracają. Jest już termin

Szczepienia wysokodawkowe dla seniorów

Osoby powyżej 60. roku życia mają słabszy układ odpornościowy, dlatego ich organizm gorzej reaguje na szczepienia standardowe. Rozwiązaniem są szczepionki wysokodawkowe przeciw grypie, które zawierają cztery razy więcej antygenu niż preparaty tradycyjne.

Badania pokazują, że chronią one skuteczniej przed hospitalizacją i powikłaniami. W Polsce szczepionka wysokodawkowa jest refundowana w 50% dla seniorów 60+. 

To celowane i sprawdzone na całym świecie rozwiązanie. Liczymy, że zostanie wpisane na listę „S” i będzie w pełni bezpłatne dla seniorów – zaznaczył prof. Antczak.

Apteki zmieniają system szczepień

Pandemia COVID-19 przyspieszyła zmiany w organizacji szczepień. Coraz więcej z nich odbywa się w aptekach. Obecnie działa już ponad 2 tys. punktów szczepień aptecznych, a ich liczba stale rośnie.

Recepta farmaceutyczna na produkt immunologiczny jest prawdziwym przełomem. Wszystko można załatwić podczas jednej wizyty – recepta, szczepionka i podanie – tłumaczył dr n. farm. Mikołaj Konstanty, Członek Prezydium Rady Naczelnej Izby Aptekarskiej

Dzięki nowym regulacjom zarówno szczepionka, jak i usługa szczepienia są refundowane w 100%. Pacjent nie płaci więc ani za preparat (w grupach objętych refundacją), ani za wykonanie szczepienia.

Profilaktyka i kontrola epidemiologiczna 

Podczas konferencji przypomniano także o nowym narzędziu w walce z epidemiami, jakim jest raport o chorobach zakaźnych w portalu eZdrowie. Zawiera on dane o liczbie zachorowań i liczbie zaszczepionych osób w całej Polsce, także w podziale na regiony. To rozwiązanie ułatwia nie tylko podejmowanie decyzji w zakresie zdrowia publicznego, ale też pozwala każdemu pacjentowi sprawdzić poziom ryzyka epidemiologicznego w jego miejscu zamieszkania.

Eksperci zgodnie podkreślili: szczepienia to najtańsza i najprostsza forma ochrony przed ciężkim przebiegiem choroby, hospitalizacją i powikłaniami. 

Konieczne jest budowanie świadomości znaczenia profilaktyki. Od dawna wiemy, że lepiej i taniej jest zapobiegać niż leczyć – powiedział prof. Antczak.

Dlatego apelują, by nie odkładać szczepień na później. Wrzesień i październik to najlepszy moment, by zadbać o odporność i spokojniej przejść przez sezon jesienno-zimowy.