W Niemczech zakazana, Polacy piją na potęgę. Ta herbata uszkadza wątrobę
W Niemczech wprowadzono bezwzględny zakaz sprzedaży ziołowej herbaty zawierającej składniki przeczyszczające, choć w Polsce nadal jest szeroko dostępna. Chodzi o napar na bazie Senna alexandrina (senesu), który, mimo swej popularności jako „naturalnego” środka oczyszczającego, może uszkadzać wątrobę, powodować zaburzenia trawienia i uzależniać jelita.
Popularna herbata zakazana w Niemczech
W Niemczech zakazano sprzedaży herbat ziołowych zawierających senes jako składnik aktywny, ze względu na udokumentowane działania niepożądane przy długotrwałym stosowaniu.
Regulacja jest efektem oceny ryzyka, w której stwierdzono m.in. uszkodzenia wątroby, zaburzenia jelitowe i zależność od preparatu. Zakaz obejmuje środki dostępne bez recepty, w tym herbaty oraz produkty ziołowe sprzedawane w aptekach i sklepach zielarskich.
Dla branży oznacza to konieczność wycofania takich produktów z rynku oraz dostosowania etykietowania i komunikacji. W Niemczech decyzja została podjęta również w innych krajach (np. Wielkiej Brytanii, Kanadzie).
Mechanizmy ryzyka. Jakie są zagrożenia dla wątroby i przewodu pokarmowego
Surowiec senesu działa przede wszystkim jako środek przeczyszczający. Pobudza perystaltykę jelit. Przy regularnym, długotrwałym stosowaniu może dojść do osłabienia funkcji jelit, uzależnienia organizmu od środka oraz zaburzeń elektrolitowych.
Ponadto przyjmowanie senesu może negatywnie wpływać na wątrobę: zanotowano przypadki zwiększenia aktywności enzymów wątrobowych oraz przewlekłego przeciążenia narządu.
Senes nie jest zalecany dla kobiet w ciąży lub miesiączkujących ze względu na ryzyko nasilonego krwawienia. W konsekwencji mechanizmy obejmują działanie hepatotoksyczne oraz przewlekłe zmiany w funkcjonowaniu układu pokarmowego.
Polska perspektywa. Dostępność i ryzyko
W Polsce herbaty z senesem nadal są legalnie dostępne w aptekach, sklepach zielarskich i supermarketach jako produkty ziołowe lub suplementy diety, mimo że inne państwa wprowadziły zakazy.
Z uwagi na fakt, iż niektóre z tych preparatów mają działanie farmakologiczne, a nie są traktowane jako leki, ich bezpieczeństwo nie jest objęte tak restrykcyjną kontrolą jak leków.
Dla branży farmaceutycznej i handlu oznacza to konieczność zwiększenia czujności: należy weryfikować deklaracje producentów, analizować zgłoszenia działań niepożądanych oraz odpowiednio informować pacjentów i klientów.
Ponadto, z perspektywy polityki zdrowotnej, istnieje potrzeba monitorowania rynku oraz ewentualnego podjęcia zmian regulacyjnych w Polsce, by wyeliminować lub ograniczyć sprzedaż produktów, których bezpieczeństwo jest kwestionowane.
Wnioski i rekomendacje dla rynku branżowego
Dla producentów i dystrybutorów herbat ziołowych oraz suplementów diety kluczowe jest prowadzenie analizy ryzyka i zapewnienie zgodności z regulacjami. Wobec zakazu w Niemczech istotne staje się:
Przeprowadzenie audytu składników – upewnienie się, czy w produktach nie występują senes lub inne zioła o udokumentowanym działaniu hepatotoksycznym.
Transparentna etykietacja – klarowne informowanie o możliwych skutkach ubocznych, przeciwwskazaniach oraz wskazanie, że produkt nie zastępuje leczenia.
Monitorowanie post-market – zbieranie informacji o działaniach niepożądanych i reagowanie na zgłoszenia klientów lub pacjentów.
Współpraca z organami regulacyjnymi – przygotowanie się na możliwe zmiany prawa i obostrzenia w zakresie ziół przeczyszczających.
Z perspektywy farmacji i dystrybucji aptecznej wskazane jest zastosowanie procedur selekcji asortymentu: wybieranie herbatek, które posiadają dobre udokumentowanie bezpieczeństwa i skuteczności, unikanie produktów kontrowersyjnych lub niewyraźnie sklasyfikowanych.
