Czy można obniżyć ciśnienie bez leków?
Wysokie ciśnienie to ryzyko udaru, niewydolności
nerek i śmierci. Na początku choroby zmiana stylu życia często wystarcza do jego obniżenia. A jeśli bierzesz już leki, prawdopodobnie lekarz zmniejszy ci dawkę. Schudnij, jeśli masz nadwagę. Co jeszcze musisz zrobić? Pytamy
dr hab. n. med. Marcina Wełnickiego, specjalistą chorób wewnętrznych i farmakologii klinicznej.
Dokonując codziennych wyborów dotyczących naszego trybu życia, mamy istotny wpływ na wartość ciśnienia tętniczego. Nie pozostaje to bez znaczenia również kiedy chorujemy na nadciśnienie. Jak należy postępować? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z dr hab. n. med. Marcinem Wełnickim, specjalistą chorób wewnętrznych i farmakologii klinicznej, adiunktem III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Kiedy mówimy o nadciśnieniu?
Nadciśnienie tętnicze polega na permanentnym podwyższeniu ciśnienia tętniczego krwi powyżej normy. „ Za górną granice normy przyjmujemy wartości 139/89. Gdy wartość ciśnienie tętniczego jest równa lub wyższa niż 140 milimetrów słupa rtęci, dla ciśnienia skurczowego, mówimy o nadciśnieniu. Podobnie, w przypadku wartości rozkurczowych, o nadciśnieniu mówimy przy wartości 90 mmHg i wyższych.” - powiedział dr hab. n. med. Marcin Wełnicki.
Nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych powikłań, takich jak udar mózgu, zawał serca i niewydolność serca oraz nefropatia, czyli niewydolność nerek.
Nadciśnienie pierwotne i wtórne - przyczyny i objawy
Wyróżniamy dwa rodzaje nadciśnienia: pierwotne i wtórne, które różnią się przyczynami i objawami.
Około 90% przypadków stanowi nadciśnienie tętnicze pierwotne. Jego przyczyna nie jest do końca poznana, ale uważa się, że wiążę się z czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i stylem życia. Nadciśnienie pierwotne rozwija się stopniowo przez wiele lat, zazwyczaj nie dając wyraźnych objawów.
„ Oznakami mogą być rozdrażnienie, bóle głowy, problemy ze snem, ponieważ pacjent czuje się pobudzony. Jako wczesne objawy zaobserwować można także krwawienia z nosa z powodu pękniętego pod wpływem ciśnienia naczynka czy wylewy krwawe do oka. Wśród wczesnych objawów, o których rzadko się mówi, ponieważ temat w Polsce jest jeszcze wstydliwy, są zaburzenia potencji u mężczyzn.” - powiedział dr hab. n. med. Marcin Wełnicki.
Leczenie polega na zmianie stylu życia oraz przyjmowaniu leków obniżających ciśnienie krwi. „ Pacjent z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym wymaga leczenia farmakologicznego nawet przez całe życie, by zapobiec powikłaniom. Bardzo istotne jest to, że skuteczność leków i spadek ciśnienia tętniczego nie oznacza wyleczenia – oznacza natomiast, że leczenie jest skuteczne i musi być kontynuowane.” - powiedział dr hab. n. med. Marcin Wełnicki.
Około 10% przypadków stanowią pacjenci z nadciśnieniem tętniczym wtórnym. Przyczyną tego typu nadciśnienia jest inna choroba lub stan, który wpływa na układ krążenia. Mogą to być między innymi: nadczynność tarczycy, patologie budowy naczyń, koarktacja aorty, zwężenie tętnic nerkowych czy guzy, które wydzielają hormony podwyższające ciśnienie. Nadciśnienie tętnicze wtórne może pojawić się nagle i powodować silne objawy, takie jak bóle i zawroty głowy, duszność, nudności, wymioty czy zaburzenia wzroku.
Terapia polega na leczeniu choroby lub stanu podstawowego, który wywołuje nadciśnienie oraz przyjmowaniu leków obniżających ciśnienie krwi.
„ (...) ogólna i zdroworozsądkowa zasada mówi, że im młodszy jest człowiek, zwłaszcza jeśli jest dzieckiem, to nadciśnienie ma raczej charakter wtórny. Przyczynę można usunąć Im starszy jest człowiek, tym częściej nadciśnienie ma charakter pierwotny. Rzadsze są wtedy przyczyny wtórne, czyli są nieusuwalne, pacjent będzie wymagać przewlekłego leczenia.” - powiedział dr hab. n. med. Marcin Wełnicki.
Głównie zasady leczenia i profilaktyki nadciśnienia
Lekarz decyduje o tym, czy i jakie leki należy zastosować w nadciśnieniu tętniczym, jednak pacjent musi także przestrzegać zasad leczenia niefarmakologicznego, które obowiązują niezależnie od rodzaju i liczby przyjmowanych leków.
„ Od nas zależy, czy będziemy się ruszać, dbać o zdrowie fizyczne, unikanie stresu, dbać o czas snu adekwatny do zapotrzebowania. Szeroko pojęty stres na co dzień zwiększa ciśnienie i może się utrwalić. Higiena życia jest najlepszą metodą profilaktyki rozwoju nadciśnienia tętniczego, a zarazem chyba najtrudniejszą. Warto, chociaż nie jest to proste, przedefiniować cele i styl życia.” - powiedział dr hab. n. med. Marcin Wełnicki.
Leczenie niefarmakologiczne, czyli zmiana stylu życia polega na przestrzeganiu następujących zasad:
- redukcja nadmiernej masy ciała,
- unikanie stresujących sytuacji,
- dbanie o higienę snu,
- unikanie spożywania alkoholu,
- zaprzestanie palenia papierosów,
- stosowanie odpowiedniej diety, m.in. ograniczenie soli, ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, zwiększenie spożycia warzyw i owoców (zalecana jest dieta śródziemnomorska i dieta DASH),
- dbanie o regularną aktywność fizyczną (jej rodzaj i natężenie należy uzgodnić z lekarzem).
