Kevin Spacey trafił do szpitala z objawami zawału. Objawy często są nietypowe

Co jest przyczyną zawału serca i jakie są pierwsze objawy? Czy można przewidzieć, że ktoś będzie miał zawał?

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Małek: Najczęściej miażdżyca tętnic wieńcowych, czyli zmiany powodujące ich zwężenie. W spoczynku zaopatrzenie serca w krew może być jeszcze wystarczające, ale przy niewielkim wysiłku zaczyna pojawiać się problem.

Najbardziej typowy objaw zawału mięśnia sercowego to ból w klatce piersiowej – uczucie, jakby ktoś usiadł nam na klatce piersiowej. Do tego dochodzi lęk i pocenie się, także zaburzenia rytmu serca (choć nie zawsze je odczuwamy). Bywa, że mamy wtedy zawroty głowy. Ból ten na pewno nie jest chwilowy – jeśli objawy trwają kilka sekund, to nie jest to zawał. Typową cechą zawału serca jest promieniowanie bólu, który może promieniować do lewej ręki, a nawet pleców i żuchwy.

Nie u każdego występują objawy poprzedzające, dlatego warto stosować odpowiednią profilaktykę. Niestety na chwilę obecną nie ma jednej dobrej metody, która pozwoliłaby przewidzieć, czy komuś grozi zawał. Powinniśmy więc skupić się na podstawowych czynnikach ryzyka, do których należą m.in. podwyższone stężenie cholesterolu we krwi, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, siedzący tryb życia, otyłość, stres oraz choroby takie jak miażdżyca i cukrzyca.

Zawał mięśnia sercowego najczęściej dotyka osoby starsze, jednak zdarzają się także przypadki w młodszej grupie wiekowej. Takim przykładem jest sytuacja podczas meczu na Euro 2020, kiedy 29-letni piłkarz Christian Eriksen niespodziewanie dostał ataku serca i stracił przytomność. Do końca nie wiemy, czy to był zawał mięśnia sercowego, czy jakaś inna przyczyna. Wśród osób młodszych (20, 30, 40 - latków) zawały serca występują rzadko.

Przyczyną środowiskową zawału serca w młodym wieku jest nadużywanie kokainy. Kokaina powoduje skurcz tętnic wieńcowych i w tym mechanizmie może doprowadzić do niewłaściwego zaopatrzenia mięśnia w krew i w tlen. W kontekście sportu niebezpieczne może okazać się odwodnienie organizmu. Przy odwodnieniu zwiększa się krzepliwość krwi i mimo braku blaszek miażdżycowych może dojść do sytuacji, w której krew w tętnicy spowoduje powstanie skrzepliny. W skrajnych przypadkach, pomimo braku typowych czynników ryzyka, może dojść do zawału nawet u osoby młodej. Zawały serca w młodym wieku często są dużo bardziej burzliwe i mogą nieść za sobą bardziej dramatyczne konsekwencje. Wiele dolegliwości w klatce piersiowej, szczególnie u młodych osób związanych jest z trybem życia i towarzyszącym mu stresem.

Jak odróżnić zawał serca od ataku paniki?

W czasie ataku paniki zazwyczaj pojawiają się też inne nietypowe dla zawału objawy. Mogą to być m.in. symetryczne drętwienie kończyn dolnych lub górnych, zaburzenia widzenia, szybkie bicie serca (tachykardia). Powinniśmy zwrócić uwagę, na ile w danej sytuacji jesteśmy zestresowani. Osoby, które miewają napady paniki, często są już świadome, że coś takiego im grozi. Jeśli pacjent trafi na SOR i zawał zostaje wykluczony, a sytuacja się powtarza, należy udać się do psychiatry bądź psychologa.

Jak wygląda pierwsza pomoc przy zawale serca?

Powinniśmy jak najszybciej zadzwonić po pogotowie, aby ta osoba mogła dotrzeć do szpitala, w którym jest możliwość wykonania koronarografii i przywrócenia drożności tętnicy wieńcowej w sposób nieinwazyjny. Czas ma tu kluczowe znaczenie. Im dłużej krew nie dopływa do mięśnia sercowego, tym więcej go obumiera. Im szybciej podejmiemy działanie, tym większa szansa na to, że zawał będzie mniejszy. Dobrą, często stosowaną praktyką jest podanie aspiryny (jednej tabletki 300 -500 miligramów). Oczywiście trzeba cały czas monitorować sytuację, czy nie doszło do zatrzymania krążenia, aby niezwłocznie podjąć akcję reanimacyjną. W zasadzie to wszystko, co możemy zrobić w warunkach domowych. Resztę wykonuje personel medyczny.