Polekowe uszkodzenie wątroby może nie dawać wyraźnych objawów. Jak je rozpoznać i leczyć?
Polekowe uszkodzenie wątroby (DILI) dotyka coraz więcej osób, między innymi ze względu na łatwą dostępność różnych środków leczniczych. U części pacjentów z polekowym uszkodzeniem wątroby wystarczy odstawienie leku, jednak część z nich wymaga interwencji medycznej. W najgorszym wypadku może dojść do ostrej niewydolności tego narządu, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.
Jak rozpoznać polekowe uszkodzenie wątroby? Jak wygląda leczenie? Artykuł powstał na podstawie rozmowy z dr med. Pawłem Rajewskim, Profesorem i Rektorem Wyższej Szkoły Nauk o Zdrowiu, specjalistą chorób wewnętrznych, specjalistą chorób zakaźnych, hepatologiem, specjalistą transplantologii klinicznej, ekspertem w zakresie obesitologii, lipidologii i zaburzeń metabolicznych.
Postępowanie w przypadku polekowego uszkodzenia wątroby
Polekowe uszkodzenie wątroby (DILI) jest to uszkodzenie wątroby poprzez toksyczne oddziaływanie leków, suplementów lub produktów ziołowych na wątrobę. Jak należy postępować w sytuacji polekowego uszkodzenia wątroby? Wszystko zależy od rodzaju i dawki przyjmowanej substancji, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz nasilenia objawów klinicznych.
U części pacjentów z polekowym uszkodzeniem wątroby wystarczy odstawienie leku, jednak część z nich wymaga podania specjalnych preparatów. U niektórych osób może dojść do przewlekłego uszkodzenia wątroby, a w najgorszym wypadku do ostrej niewydolności tego narządu, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.
- Część DILI minie samoistnie, po odstawieniu leku. Część wymaga podawania leków hepatoprotekcyjnych i hepatoregeneracyjnych. Część przejdzie w przewlekłe uszkodzenie wątroby. Natomiast część DILI może prowadzić do ostrej niewydolności wątroby, które jest realnym zagrożeniem życia pacjenta, charakteryzujące się szybkim pogorszeniem funkcji – powiedział profesor dr med. Paweł Rajewski.
- Najczęściej nie ma leczenia przyczynowego komponentu DILI, jedynie w zatruciu paracetamolem stosuje się N-acetylocysteinę, a w zatruciu kwasem walproinowym lewokarnitynę. Rokowanie u chorych z DILI jest na ogół korzystne - u większości następuje regresja zmian klinicznych i laboratoryjnych po odstawieniu hepatotoksycznego leku - wyjaśnił profesor dr med. Paweł Rajewski.
- I tak u chorych z miąższowym uszkodzeniem wątroby, gdy ALT > 3-krotnie powyżej normy ze stężeniem bilirubiny ponad 3 mg/dl (10% ryzyko zgonu) należy natychmiast odstawić podejrzewany lek. U chorych bez żółtaczki i ze wzrostem ALT < 3-krotność normy można tylko zmniejszyć dawkę leku, kontynuując monitorowanie aktywności transaminaz. Dlatego wskazane jest monitorowanie pacjenta, szczególnie w zależności od nasilenia objawów klinicznych i nieprawidłowości badań laboratoryjnych, celem kwalifikacji do hospitalizacji i leczenia w warunkach szpitalnych – dodał profesor dr med. Paweł Rajewski.
W przypadku podejrzenia polekowego uszkodzenia wątroby przed przyjęciem jakichkolwiek leków należy skontaktować się z lekarzem, który włączy ewentualną kurację oraz zaleci odpowiednie postępowanie zgodnie ze stanem pacjenta. Dodatkowo bardzo istotne jest kontrolowanie objawów, gdyż pacjent może wymagać hospitalizacji szczególnie w przypadku ostrej niewydolności wątroby, która jest zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.
- W przypadku cech ostrej niewydolności wątroby w przebiegu DILI zawsze konieczna jest hospitalizacja chorego, monitorowanie jego stanu klinicznego i ewentualna kwalifikacja do leczenia wspomaganego za pomocą plazmaferezy czy dializ albuminowych oraz w niektórych przypadkach kwalifikacja do transplantacji wątroby – powiedział profesor dr med. Paweł Rajewski.
Objawy polekowego uszkodzenia wątroby
Polekowe uszkodzenie wątroby początkowo może nie dawać żadnych dolegliwości, jednak wykonane badania laboratoryjne mogą wykazywać podwyższone parametry wątrobowe, co oznacza, że stan wątroby nie jest dobry.
Najczęstsze objawy DILI to:
- uczucie rozbicia,
- zmęczenie,
- brak energii,
- niespecyficzne bóle nadbrzusza,
- uczucie dyskomfortu,
- uwieranie w prawym podżebrzu,
- gorączka,
- wysypka,
- biegunka,
- zażółcenie powłok skórnych i twardówek.
Jeśli zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy, nie należy tego bagatelizować i powinniśmy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Im dłużej zwlekamy z wizytą u specjalisty, tym uszkodzenie wątroby będzie bardziej postępować.
Zobacz też: Podwyżki w sanatoriach już od 1 maja. Ile trzeba będzie płacić?
Przyczyny polekowego uszkodzenia wątroby
Działanie hepatotoksyczne leków jest współzależne od kilku czynników. Jest to kwestia leku, profilu pacjenta, a także przyczyn środowiskowych.
Czynniki związane z lekiem to między innymi:
- zdolności do reakcji pomiędzy lekami,
- profil farmakokinetyczny,
- ryzyko interakcji lekowych,
- dawka jednostkowa i dobowa leku.
Czynniki związane z pacjentem to między innymi:
- płeć,
- wiek,
- choroby współistniejące,
- genetyka,
- stopień odżywienia.
Czynniki środowiskowe to między innymi:
- dieta i przyjmowane suplementy,
- stosowanie politerapii,
- alkohol, papierosy i inne używki.
Jakie leki są odpowiedzialne za największą liczbę przypadków polekowego uszkodzenia wątroby? Najczęściej są to antybiotyki, ale nie tylko.
- Najczęściej są to antybiotyki, które odpowiadają za 46% przypadków DILI w USA, suplementy diety, NLPZ, tuberkulostatyki, cytostatyki, leki stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych oraz preparaty stosowane w zaburzeniach metabolicznych, w schorzeniach neurologicznych, leki o działaniu hormonalnym i leki stosowane w terapii biologicznej - powiedział profesor dr med. Paweł Rajewski.
Przeczytaj też:
Polekowe uszkodzenie wątroby (DILI) - przyczyny, objawy, leczenie. Ekspert tłumaczy (pacjenci.pl)
Te nawyki rujnują Twoją wątrobę! Poznaj trzech jej największych wrogów (pacjenci.pl)
