Ta grupa przy zmianie czasu cierpi najbardziej. Nie chodzi o chorych

Negatywny wpływ zmiany czasu z zimowego na letni

Pojęcie rytmu okołodobowego powstało w latach 50. XX wieku. To wtedy dostrzeżono, że organizm człowieka funkcjonuje według wewnętrznego zegara, który kontroluje takie aspekty życia jak  sen, uczucie głodu, temperatura ciała . Podstawowym bodźcem nastrajającym ludzki organizm do spania w nocy i aktywności w dzień jest światło, a także melatonina zwana inaczej "hormonem snu".

Zmiana czasu na letni ma na celu zwiększenie wykorzystanie światła dziennego i oszczędzanie energii. Przestawienie zegarków o godzinę do przodu sprawia, że nasze dnie są dłuższe i nie zużywamy tyle prądu, ale ma to swoje konsekwencje. Zdaniem ekspertów nagła zmiana cyklu dobowego zaburza pracę mózgu, a mianowicie opóźnia uwalnianie melatoniny – neurohormonu odpowiadającego za uczucie senności, co sprzyja powstawaniu zaburzeń.

"Choć niektórzy ludzie dopasowują się do zmiany czasu dość łatwo, to badania wskazują, że ludzkie ciało nigdy w pełni nie przyzwyczaja się do czasu letniego. Ta zmiana może prowadzić do trwałej desynchronizacji rytmu dobowego i potencjalnie przyczyniać się do poważniejszych problemów zdrowotnych” – uważa psycholog i badaczka snu Theresa Schorbach.

Nastolatki – grupa, której zmiana czasu szkodzi najbardziej

U nastolatków uwalnianie melatoniny następuje później niż u osób dorosłych – to dlatego młodzież niechętnie kładzie się wcześnie spać i niechętnie rano wstaje. Ponieważ zmiana czasu z zimowego na letni odbiera nastolatkom godzinę snu i sprawia, że melatonina zaczyna uwalniać się jeszcze później, jest to grupa, która najgorzej ją znosi i najdłużej się do niej przyzwyczaja.

Niektórzy neurolodzy zalecają nawet, aby przesunąć godziny zajęć szkolnych tak, aby rozpoczynały się później. Ich zdaniem zmuszanie nastolatków do wczesnego wstawania w okresie rozwoju, może zaburzać pracę mózgu i innych organów, w tym serca. W krytycznych przypadkach zmiana czasu może prowadzić nawet do zaburzeń rytmu okołodobowego , które objawiają się m.in. nadmierną sennością .

"Nieleczone zaburzenia rytmu okołodobowego negatywnie oddziaływają na funkcjonowanie pacjenta i jego rodziny. W przypadku zdrowych adolescentów utrudniają/ uniemożliwiają realizację obowiązku szkolnego, interakcje rówieśnicze, rozwój społeczny. Desynchronizacja rytmów biologicznych może powodować występowanie objawów somatycznych takich jak bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ogólne osłabienie" – czytamy w opracowaniu Magdy Kaczor i Michała Skalskiego z Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii.

Skutki zaburzeń rytmu okołodobowego u nastolatków:

• bóle głowy;
• osłabienie;
• wymioty;
• biegunki ;
• problemy ze wstaniem do szkoły;
• problemy z zasypianiem;
• senność w ciągu dnia;
• trudności z koncentracją i nauką;
• drażliwość.

Nastolatek a zmiana czasu. Jak mu pomóc?

Eksperci są zdania, aby przede wszystkim zadbać o odpowiednią higienę snu i wprowadzić jasne zasady. Należy też w miarę możliwości wyeliminować tzw. zakłócacze , czyli np. kawę czy popularne wśród młodzieży "energetyki". Skuteczną metodą może być też stosowanie fototerapii, czyli zabiegów leczniczych za pomocą światła, kiedy to rano emitowane jest światło niebieskie (pobudzające), a wieczorem czerwone (wyciszające).

Zasady higieny snu dla nastolatków:

• stała godzina snu;
• brak drzemek w ciągu dnia;
• wywietrzona, chłodna sypialnia;
• wyciszanie godzinę przed snem (brak telefonu, jedzenia, treningów);
• brak napojów pobudzających po 16:00;
• łóżko wyłącznie do spania.

"Wdrożenie oddziaływań behawioralnych w połączeniu z promowaniem aktywności w godzinach czuwania oraz stopniową redukcją ilości bodźców w godzinach wieczornych zwykle daje zadowalające rezultaty" – czytamy w opracowaniu WUM. Jednak jeśli przez około 2 tygodnie po wdrożeniu zasad nie będzie poprawy, należy skontaktować się ze specjalistą, psychiatrą lub neurologiem.

źródło: WUM, Narodowa Fundacja Snu, Journal of Medical Science