Resuscytacja Krążeniowo Oddechowa
Do tragedii doszło podczas domowych porządków. 2-letni chłopiec został porażony prądem, doszło do zatrzymania krążenia. Rodzice, instruowani przez telefon przez dyspozytora medycznego, ratowali dziecko aż do przyjazdu karetki pogotowia.
O zadławieniu mówimy wtedy, kiedy cząstka pokarmu lub innego ciała obcego dostanie się do dróg oddechowych, uniemożliwiając oddychanie i mówienie. Zadławienie jest stanem zagrożenia życia, dlatego każdy z nas powinien wiedzieć, jak udzielić pomocy poszkodowanemu. Artykuł powstał na podstawie rozmowy z ratownikiem medycznym Sebastianem Jaworskim.
Według badań po 4-5 minutach od zatrzymania się krążenia mózg zaczyna umierać. Jeśli do tych czterech minut rozpoczniemy resuscytację, poszkodowany ma bardzo duże szanse na przeżycie. Nie należy więc się stresować, czy uszkodzimy komuś np. żebra, ponieważ chodzi tu o życie i zachowanie funkcji mózgu. Co zrobić, kiedy ktoś straci przytomność? Jak wykonać resuscytację krążeniowo - oddechową u dorosłych, dzieci i niemowląt? Jak udzielić pierwszej pomocy przy zadławieniu? Jak postępować w sytuacji zatrucia? Jak udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniach termicznych i chemicznych? Jak pomóc osobie z zawałem serca? Na te i inne pytania odpowiada ratownik medyczny Sebastian Jaworski. Pierwsza pomoc przy utracie przytomności. Co zrobić, kiedy ktoś straci przytomność?Kiedy widzimy osobę, która leży na ulicy, czy w innym miejscu publicznym, często myślimy, że śpi. Powinniśmy jednak sprawdzić, czy nie potrzebuje naszej pomocy. Pamiętajmy, że nasze bezpieczeństwo jest najważniejsze i w pierwszej kolejności musimy sprawdzić, czy wokół jest bezpiecznie. Przykładowo nie możemy wejść na ruchomą ulicę, aby komuś pomóc, ponieważ w tym momencie zwiększamy ilość poszkodowanych. Jeśli jest bezpiecznie i możemy podejść do takiej osoby, próbujemy nawiązać z nią kontakt i sprawdzamy, czy nas słyszy. Jeżeli nie odpowiada, możemy dotykiem, potrząsając za ramię, dalej mówiąc do tej osoby patrzeć, czy reaguje. Przy braku reakcji z jej strony, musimy sprawdzić, czy oddycha. Aby to zrobić, przekładamy nieprzytomnego na plecy i udrażniamy drogi oddechowe poprzez odchylenie głowy do tyłu. Pamiętajmy, że w momencie udzielania pierwszej pomocy nie powinniśmy się stresować, że zrobimy coś źle, ponieważ tak naprawdę tej osobie nie da się bardziej zaszkodzić. Nie obawiajmy się, że możemy spowodować złamanie odcinka szyjnego. Pochylając głowę nieprzytomnego do tyłu, sprawdzamy przez 10 sekund, czy oddycha. Jeśli oddycha, jedyne co musimy zrobić to przełożyć tą osobę w tak zwaną pozycję bezpieczną ustaloną. Jest to bezpieczne ułożenie nieprzytomnego, które ułatwia oddychanie i pozwala na wypłynięcie treści z jamy ustnej (np. krwi, śliny, wymiotów) bez ryzyka zakrztuszenia się. Następnie wzywamy pomoc i do przyjazdu karetki monitorujemy stan nieprzytomnego. Należy podkreślić, że nie będziemy układać w pozycji bezpiecznej ofiar wypadków, czyli z urazem fizycznym. Taka osoba może mieć takie obrażenia wewnętrzne, że przy gwałtownym ruchu może dojść do dekompensacji takiego pacjenta, czyli pogorszenia się stanu ogólnego razem z zatrzymaniem krążenia.Jak sprawdzić, czy nieprzytomny oddycha? Po udrożnieniu dróg oddechowych, czyli odchyleniu głowy ku tyłowi za pomocą naszych obu rąk, przykładamy policzek do ust lub nosa osoby poszkodowanej i próbujemy poczuć lub usłyszeć, czy oddycha. Obserwujemy też jej klatkę piersiową i sprawdzamy, czy się unosi. Jeżeli przez 10 sekund usłyszymy minimum dwa oddechy, to znaczy, że taka osoba oddycha i nie wymaga od nas prowadzenia innych czynności niż przełożenie na bok i wezwanie zespołu ratownictwa medycznego. Warto podkreślić, że istnieje coś takiego jak oddech agonalny, który charakteryzuje się pojedynczymi, ciężkimi westchnieniami osoby poszkodowanej. Taki oddech traktujemy jako nieprawidłowy i postępujemy z nieprzytomnym tak, jakby nie oddychał. Co robić w sytuacji, kiedy nieprzytomny nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo? W każdym przypadku, kiedy osoba nie oddycha lub nie oddycha prawidłowo, powinniśmy wdrożyć resuscytację krążeniowo - oddechową. Jak wykonać resuscytację krążeniowo - oddechową? W pierwszej kolejności szukamy kogoś do pomocy, aby wezwał pomoc. Dobrze b było, gdyby druga osoba zaczęła szukać defibrylatora, który może nam bardzo pomóc w prowadzeniu resuscytacji, a ponadto znacznie zwiększy szanse na przeżycie osoby w nagłym zatrzymaniu krążenia. Jeżeli chodzi o same czynności związane z resuscytacją, pamiętajmy, aby uciskać klatkę piersiową na środku, szybko i mocno za pomocą dwóch rąk (dolna połowa mostka na 5-6 cm grubości). Kolejną kwestią są oddechy ratownicze, ponieważ stosunek uciśnięć do oddechów to 30 do 2. Jeśli jednak czujemy obawę przed robieniem oddechów ratowniczych obcej osobie i nie posiadamy specjalnej maseczki, nie musimy tego robić. Możemy wykonywać same uciski klatki piersiowej. Robimy to do momentu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego. Jeśli będziemy mieć do dyspozycji automatyczny defibrylator zewnętrzny, należy go podłączyć i wykonywać po kolei wszystkie jego polecenia. Każdy defibrylator w Polsce wydaje komendy w języku polskim. W jakich miejscach możemy znaleźć defibrylator?Przede wszystkim w miejscach, gdzie jest bardzo dużo ludzi, m.in. na stacjach metra, w galeriach handlowych, czy w niektórych instytucjach państwowych. Na smartfonach możemy zainstalować specjalne aplikacje, które będą pokazywały nam najbliższy defibrylator. Po jakim czasie od zatrzymania się krążenia mózg zaczyna umierać?Według różnych badań jest to 4 - 5 minut. Tak naprawdę, jeśli do tych czterech minut rozpoczniemy resuscytację, poszkodowany ma bardzo duże szanse na przeżycie. Nie należy więc się stresować, czy uszkodzimy komuś np. żebra, ponieważ chodzi tu o życie i zachowanie funkcji mózgu. Jak wykonać resuscytację krążeniowo – oddechową u dzieci? W przypadku dzieci, jeśli nie jesteśmy nauczycielami, opiekunkami, czy innymi przeszkolonymi osobami, przeprowadzamy te same czynności, co u dorosłych: uciski klatki piersiowej i wdechy ratownicze w stosunku 30 do 2. Należy jednak pamiętać, że u dzieci nagłe zatrzymanie krążenia z reguły jest spowodowane asfiksją, czyli stanem, kiedy brakuje tlenu w organizmie. Dlatego więc przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań, wykonujemy 5 wdechów, a następnie przeprowadzamy resuscytację, czyli 30 ucisków do 2 wdechów ratowniczych. Pamiętajmy też, że u dzieci wykonujemy uciski klatki piersiowej jedną ręką, a nie dwoma, tak jak w przypadku osób dorosłych. Jak wykonać resuscytację krążeniowo – oddechową u niemowląt? U niemowląt będzie podobnie, jak w przypadku dzieci. Na początku wykonujemy 5 wdechów, a następnie przeprowadzamy resuscytację, czyli 30 ucisków do 2 wdechów ratowniczych. Różnica polega na tym, że uciski klatki piersiowej wykonujemy nie ręką, a dwoma palcami. Podkreślam, że są to wskazówki dla osób, które nie skończyły żadnego przeszkolenia i nie zajmują się zawodowo opieką nad dziećmi. Warto już na samym początku udzielania pomocy zadzwonić na dyspozytornię medyczną i włączyć tryb głośnomówiący. Dyspozytor będzie nas instruował krok po kroku, jak mamy wykonać dane czynności. Myślę, że to będzie najlepsza pomoc. Jak udzielić pierwszej pomocy przy zadławieniu u dorosłych?Zadławienie to stan, kiedy cząstka pokarmu lub innego ciała obcego dostanie się do dróg oddechowych, uniemożliwiając oddychanie. Możemy rozpoznać to przede wszystkim wtedy, gdy dana osoba nie może wypowiadać się pełnymi zdaniami. Najczęściej dzieje się to podczas spożywania pokarmów. Wyróżniamy dwa rodzaje kaszlu: efektywny i nieefektywny. O kaszlu efektywnym mówimy wtedy, kiedy osoba kaszląca jest jeszcze w stanie wypowiedzieć jakieś słowa, nie robi się sina i nie odczuwa dużej duszności. W tym przypadku jedyne, co możemy zrobić, to motywować tę osobę, żeby dalej kaszlała. Jeśli kaszel stanie się nieefektywny, czyli osoba nie będzie mogła wypowiedzieć żadnego słowa, zacznie się dusić i zrobi się sina, musimy rozpocząć szersze działania. Układamy dłoń w kształt łódeczki i wykonujemy 5 uderzeń w środkową część między łopatkami. Jeśli nie zaobserwujemy poprawy, obejmujemy taką osobę od tyłu, zaciskając obie pięści w nadbrzuszu i ruchem haczykowatym ku górze naciskamy nadbrzusze. Powtarzamy obie czynności w stosunku 5 do 5, do momentu wydostania się ciała obcego z dróg oddechowych. Jeśli jednak poszkodowany straci przytomność, w tym momencie traktujemy taką osobę jak z zatrzymaniem krążenia i wykonujemy resuscytację krążeniowo – oddechową (czyli 30 ucisków klatki piersiowej do 2 wdechów ratowniczych).Jak udzielić pierwszej pomocy przy zadławieniu u dzieci?Postępujemy podobnie, jak w sytuacji zadławienia u dorosłych, czyli uderzamy ręką okolicę między łopatkami i wykonujemy ucisk podbrzusza w stosunku 5 do 5. Inaczej będziemy postępować w przypadku niemowląt. Jak udzielić pierwszej pomocy przy zadławieniu u niemowląt?Wykonujemy 5 pierwszych uderzeń w okolicę między łopatkami, natomiast nie będziemy uciskać nadbrzusza. Zamiast tego uciskamy dwoma palcami klatkę piersiową, tak samo jak przy resuscytacji krążeniowo – oddechowej. Wykonujemy obie czynności w stosunku 5 do 5, czyli 5 uderzeń między łopatki i 5 ucisków klatki piersiowej. Warto dodać, że nawet jeśli uda nam się usunąć ciało obce z dróg oddechowych, musimy pilnie jechać do lekarza lub do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego. Jakaś cząstka pokarmowa lub część innego ciała obcego mogła pozostać w drogach oddechowych i należy to sprawdzić. Jak udzielić pierwszej pomocy przy zawale serca?Przede wszystkim zawał serca należy rozpoznać. Typowym objawem zawału jest ból w klatce piersiowej promieniujący od serca do lewej kończyny górnej, czasem do żuchwy. Jest opisywany z reguły jako ból piekący i ściskający, który pojawia się nagle. Musimy jednak pamiętać, że objawy te nie będą zawsze charakterystyczne. U osób z cukrzycą bardzo często przebiegają w inny sposób, a według badań u kobiet są inne niż u mężczyzn. Jeśli jednak mamy jakiekolwiek podejrzenia, należy przede wszystkim jak najszybciej wezwać zespół ratownictwa medycznego. Tak naprawdę jedyną formą pierwszej pomocy w tym przypadku będzie pomóc takiej osobie ułożyć się w pozycji, która będzie zmniejszała ból. Nie podajemy żadnych leków, chyba że dyspozytor nas o to poprosi. Czekamy na przyjazd zespołu ratownictwa medycznego.Czy przy zawale serca nie podajemy aspiryny? Istnieją takie wytyczne, jeśli chodzi o medyczne czynności ratunkowe. Należy jednak najpierw wykonać EKG i ocenić, czy rzeczywiście mamy do czynienia z bólem kardiologicznym. Lepiej poczekać na decyzję dyspozytora medycznego lub na przyjazd zespołu ratownictwa, który wdroży odpowiednią farmakoterapię.Jak udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniach termicznych?Przede wszystkim należy oddalić taką osobę od źródła, które spowodowało oparzenie. Po odsunięciu poszkodowanego w bezpieczne miejsce, przez 15 minut schładzamy poparzone miejsce w letniej wodzie. Pamiętajmy, że nie może to być zimna woda, ponieważ wywoła to drastyczny skok temperatury dla skóry. Ranę możemy zabezpieczyć suchym bandażem, aby się nie zanieczyściła. Jeśli jest to nasza bliska osoba, możemy zaproponować, żeby wzięła leki przeciwbólowe. Następnie musimy skonsultować się z lekarzem. Jeżeli poparzeniu uległa większa część ciała, nie będziemy jej schładzać, ponieważ może to spowodować wstrząs termiczny. Najlepiej wezwać zespół ratownictwa medycznego, który udzieli specjalistycznej pomocy.Jak udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniach chemicznych?Przede wszystkim musimy jak najszybciej umyć miejsce oparzenia, ponieważ substancje chemiczne mogą pozostać na skórze i dalej penetrować tkanki. Nie używamy żadnych środków typu mydło. Stosujemy tylko czystą wodę! Następnie schładzamy poparzony obszar, tak jak w przypadku oparzeń termicznych i konsultujemy się z lekarzem. Jak udzielić pierwszej pomocy przy zatruciu gazem?Przede wszystkim należy taką osobę wyprowadzić z zatrutego pomieszczenia. Bądźmy jednak ostrożni i pamiętajmy, że na pierwszym miejscu jest nasze bezpieczeństwo. Jeżeli doszło do zatrucia czadem, musimy iść nisko, gdyż czad jest lżejszy od powietrza i z reguły unosi się na górze, przy suficie. Następnie wzywamy odpowiednie służby. Jak udzielić pierwszej pomocy przy zatruciu lekami?Jeżeli chodzi o zatrucia lekami, czy jakimiś substancjami chemicznymi, pamiętajmy, że nie należy wywoływać wymiotów! Takie substancje wchodzą w różne reakcje z naszym kwasem żołądkowym i wywołując wymioty, możemy spowodować podrażnienie przewodu pokarmowego, a nawet jego poparzenie. Nie podajemy wody, ani węgla. Jedyne co możemy zrobić, to jak najszybciej wezwać zespół ratownictwa medycznego, aby móc w szpitalu podjąć kroki w celu eliminacji trucizny. Z Joanną Kamińską rozmawiał ratownik medyczny Sebastian Jaworski, absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W latach 2016 - 2018 pełnił funkcję Członka Zarządu Fundacji Ochotniczej Grupy Ratowniczej Musso4x4. W latach 2020 - 2021 działał w Szpitalu Tymczasowym CSK MSWiA na Stadionie Narodowym. Obecnie pełni funkcję ratownika medycznego Dziecięcego Szpitala Klinicznego im. Józefa Polikarpa Brudzińskiego w Warszawie.
