Cholestaza wewnątrzwątrobowa

Cholestaza – czym jest?

Cholestaza jest to utrudnienie w transporcie żółci z wątroby do dwunastnicy, rzadziej w jej wydzielaniu przez wątrobę. W wyniku utrudnionego odpływu żółci następuje nagromadzenie kwasów żółciowych we krwi oraz pozostałych składników żółci. Tworzy się zastój, który powoduje stany chorobowe. Cholestazę dzielimy na wewnątrzwątrobową i zewnątrzwątrobową.  Kiedy przyczyną są choroby wątroby, wówczas mówi się o cholestazie wewnątrzwątrobowej. Kiedy zaś przyczyną są choroby upośledzające przepływ żółci w pozawątrobowych drogach żółciowych, takie jak rak czy kamica lub inne nienowotworowe zwężenia dróg żółciowych, wówczas mówimy o cholestazie zewnątrzwątrobowej.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa – objawy

Świąd skóry

Najbardziej charakterystycznym i jednocześnie najbardziej uciążliwym objawem cholestazy jest świąd skóry. Może on przybierać różne stopnie nasilenia od lekkiego po uporczywy, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Często nasilenie swędzenia następuje w nocy, co  wybudza ze snu i zmusza do drapania się – stąd powoduje obniżenie jakości snu lub doprowadza do całkowitej bezsenności. Świąd może dotyczyć całego ciała, choć najczęściej odczuwany jest na kończynach górnych i dolnych, w okolicy uszu, podeszwach stóp oraz części klatki piersiowej. Tę dolegliwość najgorzej znoszą dzieci, które często drapią się do krwi. Skóra jest wtedy podrażniona, pogrubiona i nosi ślady licznych zadrapań. Przyczyna występowania świądu nie jest do końca znana. Zakłada się, że jest ona skutkiem nagromadzenia we krwi soli kwasów żółciowych.

Pozostałe objawy cholestazy wewnątrzwątrobowej to:

• powiększenie wątroby,

• odbarwienie stolca,

• ciemniejszy mocz,

• żółtaczka.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn wystąpienia cholestazy wewnątrzwątrobowej zalicza się:

• choroby infekcyjne,

• niektóre schorzenia metaboliczne,

• inne przyczyny metaboliczne uwarunkowane genetycznie.

Chorobami infekcyjnymi, które najczęściej przyczyniają się do cholestazy, są zakażenia wirusowe typu: HBV, HAV, HCV, Parovirus, Varicella, ECHO, Coxackie B. Zakażeniami bakteryjnymi są natomiast: posocznica, listerioza, zakażenia układu moczowego. Przyczyną może być też różyczka, toksoplazmoza, cytomegalia, herpes. Z kolei do schorzeń metabolicznym stojących u podłoża choroby zalicza się: zaburzenia przemiany węglowodanów (wrodzoną nietolerancję glukozy, galaktozemię klasyczną), zaburzenia oksydacji kwasów tłuszczowych; zaburzenia przemiany aminokwasów lub zaburzenia spichrzenia lipidów. Innymi metabolicznymi genetycznie przyczynami są: mukowiscydoza, zespół Alagille’a, niedobór alfa 1 antytrypsyny, postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa, zaburzenia w syntezie kwasów żółciowych, hemachromatoza noworodkowa.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa – diagnostyka

Badaniami, które pomagają w diagnostyce cholestazy wewnątrzwątrobowej są badania laboratoryjne, jak również obrazowe. Badanie USG wykonywane jest w celu wykluczenia innych chorób lub przyczyn cholestazy. Dzięki niemu można wykluczyć np., że za niedomaganiami wątroby nie stoją torbiele dróg żółciowych czy anomalie anatomiczne. USG pozwala też ocenić stan pęcherzyka żółciowego oraz wykluczyć poszerzenie dróg żółciowych.

W celu dokładniejszej diagnostyki cholestazy wykonuje się badania biochemiczne w celu ustalenia stężenia:

• bilirubiny związanej (bezpośredniej),

• aminotransferazy alaninowej i asparaginowej (AlAT i AspAT),

• GGTP,

• fosfatazy zasadowej.

Przy ocenie wyników badania biochemicznego bierze się pod uwagę wzrost poziomu bilirubiny oraz wzrost fosfatazy zasadowej, jak również wzrost poziomu AspAT i ALAT. W cholestazie wzrasta też poziom GGTP. Podniesiony jest też zwykle poziom bilirubiny. U osób dorosłych bada się również marker AMA, a w uzasadnionych przypadkach wykonuje się biopsję wątroby. Aby stwierdzić cholestazę, wszystkim tym podwyższonym wynikom musi towarzyszyć świąd skóry.

Uwaga! Powyższy artykuł nie stanowi porady lekarskiej. Jeśli masz problemy ze zdrowiem, skonsultuj się z lekarzem.