Niedoczynność tarczycy – przyczyny, objawy, leczenie niedoboru hormonów tarczycy
Niedoczynność tarczycy – definicja
Niedoczynność tarczycy, inaczej hipotyreoza (łac. hypothyreosis) to stan, w którym tarczyca nie jest w stanie wytworzyć wystarczającej ilości hormonów tarczycy, tak, aby organizm mógł normalnie funkcjonować. Gruczoł tarczowy znajduje się w przedniej, dolnej części szyi, nad krtanią oraz tchawicą, jest zbudowany z dwóch płatów, które przypominają rozłożone skrzydła motyla. Produkuje trzy hormony, które m.in. regulują procesy metaboliczne, pobudzają wzrost kości, mają wpływ na pracę serca. Są to:
tyroksyna (FT4),
trójjodotyronina (FT3),
kalcytonina.
Wpływ na produkcję wyżej wymienionych hormonów ma nie tylko sama tarczyca, ale również podwzgórze produkujące tyreoliberynę (TRH) wpływającą na przysadkę mózgową i wydzielanie przez nią hormonu tyreotropowego (TSH). Tyreotropina stymuluje natomiast tarczycę. Przy niedczynności, gdy hormon tarczowy produkuje mniej swoich hormonów, automatycznie wzrasta poziom TSH i TRH.
Najczęstszymi przyczynami nadczynności tarczycy są choroby autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto, chirurgiczne usunięcie tarczycy, stany zapalne, niedobór jodu, radioterapia.
Niedoczynność tarczycy – przyczyny
Najczęstszymi przyczynami niedoczynności tarczycy są:
Choroby autoimmunologiczne – pojawiają się, gdy układ odpornościowy wytwarza przeciwciała atakujące własne tkanki, czasami ten proces obejmuje tarczycę. Najczęstszym tego typu schorzeniem jest choroba Hashimoto, w przebiegu której dochodzi do występowania przewlekłego stanu zapalnego gruczołu tarczowego. Przyczyna tego stanu nie jest do końca poznana, głównie zwraca się uwagę na czynniki genetyczne oraz środowiskowe
Chirurgiczne usunięcie części lub całości gruczołu tarczowego, do których dochodzi w przebiegu wola guzkowego, raka tarczycy lub choroby Gravesa-Basedowa.
Leczenie jodem promieniotwórczym (radioaktywnym).
Wrodzona niedoczynność tarczycy.
Zapalenie tarczycy – np. podostre zapalenie tarczycy czy poporodowe zapalenie tarczycy. W ich przebiegu obserwuje się zbyt dużą aktywność gruczołu i krótkotrwałą nadczynność.
Leki wpływające na pracę tarczycy – amiodaron oraz interferon mogą wywoływać niedoczynność u pacjentów z genetyczną skłonnością do autoimmunologicznej choroby tarczycy.
Choroby przysadki powodujące wtórną niedoczynność tarczycy.
Niedoczynność tarczycy – przyczyny
Wśród charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy znajdują się:
przewlekłe zmęczenie,
wzrost wagi,
obniżenie nastroju, depresja,
wrażliwość na zimno,
sucha skóra i włosy,
bóle mięśni,
zaburzenia pamięci i koncentracji,
spowolnienie pracy serca,
zaparcia,
bladość skóry,
zaburzenia miesiączkowania.
Niedoczynność tarczycy – diagnostyka i leczenie
Jedynym sposobem, aby potwierdzić przypuszczenia, co do występowania niedoczynności tarczycy są badania laboratoryjne:
poziom hormonu FT3,
poziom hormonu FT4,
stężenie hormonu TSH,
stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO, anty-TG).
Niekiedy lekarz zleca także wykonanie USG tarczycy.
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na przyjmowaniu syntetycznego hormonu tarczycy – lewotyroksyny (jest to analog tyroksyny). Zwiększa ona podstawową przemianę materii, przyspiesza metabolizm, pobudza układ nerwowy, zwiększa rytm serca, rozszerza naczynia krwionośne. Dawkę preparatu endokrynolog ustala indywidualnie, biorąc pod uwagę wiek, wagę czy objawy pacjenta. Lek należy przyjmować rano, zawsze na czczo, ok. 30 do 60 minut przed śniadaniem.
W większości przypadków leczenie niedoczynności trwa całe życie, z wykluczeniem nadczynności krótkotrwałej pojawiającej się w przebiegu zapaleń tarczycy.
