Swoisty antygen gruczołu krokowego (PSA) - kiedy wykonać badanie?

Swoisty antygen gruczołu krokowego  (Prostate Specific Antygen - PSA)  

Swoisty antygen gruczołu krokowego (PSA) to enzym powodujący upłynnienie nasienia. Badanie tego antygenu służy do wykrywania i leczenia nowotworów nawet we wczesnym stadium. Test na antygen gruczołu krokowego umożliwia rozpoznanie choroby, zanim pojawią się pierwsze symptomy. To z kolei daje szansę, na wczesne rozpoczęcie leczenia, wpływając tym samym na zahamowanie dolegliwości i jednoczesne zwiększenie prawdopodobieństwa wyleczenia. 

Wskazania do wykonania badania PSA - swoistego antygenu gruczołu krokowego

Wskazaniem do wykonania badania PSA jest przede wszystkim wiek - każdy mężczyzna po 40. roku życia powinien wybrać się na badanie, nawet gdy żadne objawy choroby nie dały o sobie znać. 

Następnie, warto pamiętać o profilaktyce i przystępować do badania antygenu gruczołu krokowego raz do roku. Osoby, których przodkowie przechodzili przez nowotwór stercza, także powinny zbadać poziom PSA. Dlaczego profilaktyka jest tak ważna? Należy przede wszystkim mieć świadomość, że tego rodzaju rak często nie daje żadnych objawów, pomimo, że się rozwija. 

Wykonanie testu poziomu swoistego antygenu gruczołu krokowego zaleca się także w następujących przypadkach: 

• monitorowanie przebiegu leczenia nowotworu gruczołu krokowego,

• podejrzenie patologii gruczołu krokowego, np. łagodny przerost, nowotwór, stan zapalny, których zwiastunem jest bolesność w trakcie oddawania moczu,

• dostrzeżenie zmian w prostacie podczas wykonywania badania palpacyjnego,

• badanie przesiewowe u mężczyzn po 50. roku życia.

Objawy będące wskazaniem do wykonania badania PSA

Jeśli u mężczyzny wystąpił któryś z poniższych symptomów, należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty, który zleci wykonanie badania. Do objawów należą:

• bóle odczuwalne w podbrzuszu,

• obecność krwi w nasieniu,

• zaburzenia erekcji, 

• nietrzymanie moczu,

• obecność krwi w moczu,

• uczucie pieczenia podczas oddawania moczu. 

Przebieg badania swoistego antygenu gruczołu krokowego (PSA) 

Swoisty antygen gruczołu krokowego występuje w organizmie w postaci wolnej oraz związanej białkami. Te dwie wartości są składowymi całkowitego wyniku PSA. Wówczas, gdy wartość PSA całkowitego jest poza normą, wykonuje się dodatkowo jego frakcję wolną, dającą dokładniejszy odczyt wyniku. 

Obecnie, istnieje możliwość wykonania badania antygenu gruczołu krokowego samodzielnie, w domu. Domowe testy PSA dostępne są w aptekach i pozwalają określić, czy poziom antygenu jest podwyższony. 

Badania nie wymaga specjalnego przygotowywania, nie trzeba być na czczo. Badaniu poddawana jest próbka krwi z żyły łokciowej, czas oczekiwania na wynik badania wynosi około 24 godziny. 

Badanie PSA - normy

**Dla mężczyzn:

**pomiędzy 40. a 49. rokiem życia do 2,5 ng/ml,pomiędzy 50. a 59. rokiem życia do 3,5 ng/ml,pomiędzy 60. a 69. rokiem życia do 4,5 ng/ml,pomiędzy 70. a 79. rokiem życia do 6,5 ng/ml.

Jeśli wynik mieści się w przedziale 4 ng do 10 ng/ml, wówczas wykonywane jest badanie wolnej frakcji antygenu prostaty. 

Zwiększone stężenie PSA występuje u osób, stosujących leki w przebiegu zaburzeń rytmu serca oraz w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Stężenie PSA ulega zwiększa się wraz ze wzrostem masy tkanki nowotworowej. W związku z tym, oznaczenie stężenia PSA wykorzystywane jest również do monitorowania skuteczności leczenia nowotworu prostaty. 

Stężenie PSA ulega także podwyższeniu po badaniu palpacyjnym gruczołu krokowego oraz po wykonaniu biopsji stercza. Dlatego oznaczenie PSA powinno się wykonywać przed wymienionymi procedurami.