Wyszukaj w serwisie
choroby profilaktyka problemy cywilizacyjne zdrowie psychiczne żywienie zdaniem lekarza uroda i pielęgnacja dziecko
Pacjenci.pl > Zdrowie > Te objawy mogą świadczyć o wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Lekarz tłumaczy
Joanna Kamińska
Joanna Kamińska 13.11.2023 12:53

Te objawy mogą świadczyć o wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Lekarz tłumaczy

rozmowa z doktorem Jackiem Kowerzanow

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) jest chorobą przewlekłą, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń. Wciąż nie poznano dokładnej przyczyny tego schorzenia, a leczenie ma charakter objawowy. Jakie są objawy WZJG? Mogą dotyczyć jelita, ale nie tylko. Artykuł powstał na podstawie rozmowy z gastroenterologiem lek. Jackiem Kowerzanow.  
 

Objawy jelitowe WZJG

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) jest przewlekłą chorobą zapalną jelit, która dotyka błonę śluzową odbytnicy i okrężnicy.

“Wrzodziejące zapalenie jelita grubego obejmuje błonę śluzową, głównie jelita grubego. Lokalizacja jest ciągła, zaczyna się w 95% od odbytnicy i stan zapalny idzie do góry, czyli zajmuje głównie odbytnicę, bądź odbytnicę i okrężnicę.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow. 

Typowym objawem WZJG są biegunki z domieszką krwi. Mogą towarzyszyć im bóle brzucha, stany gorączkowe, wzdęcia, a wraz z postępem choroby również spadek masy ciała.

Podstawowym objawem jest biegunka z domieszką krwi, czyli luźne wypróżnienia krwiste. Ich częstotliwość może wynosić nawet 20 razy na dobę, więc bardzo dużo. Luźnym wypróżnieniom mogą towarzyszyć bóle brzucha, stany gorączkowe, wzdęcia, a z postępem czasu trwania choroby także spadek masy ciała. Jeśli zmiany zlokalizowane są w dystalnej postaci, zamiast luźnych wypróżnień mogą pojawić się zaparcia. Jest to często mylące i mówimy tutaj głównie o objawach jelitowych.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow

Typowe objawy WZJG:

  • biegunki z domieszką krwi, 
  • bóle brzucha,
  • stany gorączkowe,
  • wzdęcia,
  • zaparcia
  • spadek masy ciała.

Warto podkreślić, że krwawienie nie musi koniecznie wystąpić. 

„Jest to faktycznie najczęstszy objaw, ale nie zawsze musi się pojawiać. Zdarzają się przypadki pacjentów bez krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow.

Projekt bez nazwy - 2023-11-12T193513.872.png

Jaki rodzaj bólu powoduje rak jelita grubego? Gastroenterolog wyjaśnia, co powinno wzmóc czujność Jak bolą wrzody żołądka? Zapytaliśmy gastroenterologa

Objawy pozajelitowe WZJG

We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego mogą także występować objawy pozajelitowe, czyli spoza przewodu pokarmowego. Są to najczęściej problemy skórne.

„(...) Możemy wtedy mieć do czynienia z rumieniem guzowatym, który objawia się ciemno-wiśniowymi guzami, bardzo tkliwymi przy dotyku, najczęściej w okolicy piszczeli. Może również pojawić się zgorzelinowa postać zapalenia skóry, czyli trudno gojące się owrzodzenia.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow

Objawy mogą również obejmować narząd wzroku oraz stawy.

„(…) Może przyjmować postać oczną, m.in. zapalenie błony naczyniowej oka. Mogą również występować niecharakterystyczne zapalenia stawów obwodowych, bądź osiowych kręgosłupa.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow

Typowe dla WZJG są objawy w okolicy odbytu, czyli zmiany okołoodbytowe.

„(...) Mówimy tutaj o nawracających szczelinach odbytu, o przetokach jelitowo-odbytowych, o nawracających ropniach okołoodbytowych. Zatem zakres objawów tych chorób jest dosyć spory.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow. 

Przyczyny WZJG

Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są podobne jak w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna. Oba schorzenia mogą wystąpić u osoby, która ma predyspozycje genetyczne i u której zadziała czynnik zewnętrzny, w wyniku czego pojawią się zaburzenia immunologiczne i rozwinie się stan zapalny.

„W obu jednostkach chorobowych jedna, podstawowa przyczyna nie jest znana. Przyjmuje się, że są to choroby wieloczynnikowe, występujące u osób z predyspozycjami genetycznymi poprzez zadziałanie czynnika zewnętrznego, środowiskowego. Głównie są to stres oraz infekcje przewodu pokarmowego.” - powiedział gastroenterolog lek. Jacek Kowerzanow

Czynniki ryzyka wrzodziejącego zapalenia jelita grubego:

  • predyspozycje genetyczne,
  • zaburzenia układu odpornościowego, 
  • nerwice, 
  • przewlekły stres, 
  • infekcje układu pokarmowego.
Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego – podobieństwa i różnice. Rozmowa z ekspertem
doktor Kowerzanow - wywiad
Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to dwa rodzaje nieswoistych zapaleń jelit, które charakteryzują się przewlekłym stanem zapalnym w przewodzie pokarmowym. Oba schorzenia mogą powodować podobne objawy, jednak między nimi istnieją też istotne różnice. O podobieństwach i różnicach między chorobą Leśniowskiego-Crohna a WZJG rozmawiamy z gastroenterologiem lek. med. Jackiem Kowerzanow.
Czytaj dalej
Rak jelita grubego - przyczyny, objawy, profilaktyka, leczenie. Ekspert tłumaczy
rak jelita
rak jelita
Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących w naszej populacji. Ponadto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Jakie są przyczyny raka jelita grubego? Jak długo rozwija się rak jelita grubego? Gdzie daje przerzuty? Jak objawia się rak jelita grubego? Jak wykryć raka jelita grubego? Na te i inne pytania odpowiada gastroenterolog, lek. med. Jacek Kowerzanow. Jaka jest zachorowalność na raka jelita grubego w Polsce i na świecie? Rak jelita grubego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących w naszej populacji. Ponadto stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych. Przyjmujemy, że w Polsce nowych zachorowań jest około 17 -18 tysięcy, natomiast zgonów z powodu raka jelita grubego mamy około 12 tysięcy. Na świecie jest to liczba około miliona rocznych nowych zachorowań i około pół miliona zgonów każdego roku. Nowotwór ten wykrywany jest zazwyczaj u osób w siódmej i ósmej dekadzie życia. Niepokojące jest jednak to, że w ostatnich latach odnotowuje się coraz większą ilość zachorowań u osób młodych, poniżej czterdziestego roku życia. Jakie są przyczyny raka jelita grubego? Mamy czynniki genetyczne, płeć oraz czynniki środowiskowe. W 90% mówimy o tzw. raku sporadycznym, czyli nie związanym rodzinnie. Nowotwory występujące rodzinnie stanowią 10% raka jelita grubego. Rak sporadyczny w większości przypadków powstaje na bazie gruczolaków, czyli zmian polipowatych w jelicie grubym. Mówimy wtedy o czynnikach genetycznych, gdyż na bazie polipa dochodzi do mutacji genetycznych, które prowadzą do rozwoju raka jelita grubego. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest płeć męska. Mówimy także o tzw. czynnikach środowiskowych, czyli tych, na które mamy duży wpływ. W głównej mierze zalicza się do nich dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso oraz uboga w błonnik. Nieprawidłowa dieta, a także niska aktywność fizyczna prowadzą do otyłości, która także przyczynia się do rozwoju raka jelita grubego. Należy także wspomnieć o takich czynnikach ryzyka jak palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Jak długo rozwija się rak jelita grubego? Tak jak wspomniałem, większość nowotworów jelita grubego rozwija się na bazie gruczolaków, czyli zmian polipowatych. Od powstania polipa do zadziałania mutacji i rozwoju w kierunku raka jelita grubego mija 10 lat. Nowotwór rozwija się więc skrycie i powoli. Jak objawia się rak jelita grubego? Gdzie boli rak jelita grubego? Rak rozwija się skrycie. W postaci wczesnej jest skąpoobjawowy bądź wręcz bezobjawowy. Nam tym etapie ciężko więc go „wyłapać”. W fazie zaawansowanej pojawiają się objawy ogólne , takie jak m.in. spadek masy ciała czy ogólne osłabienie. Poza tym w zależności od tego, w którym miejscu jelita rak się umiejscawia, obserwujemy różne objawy. W przypadku, kiedy rozwija się w prawej części jelita grubego, najczęściej pojawią się bóle brzucha, które są niespecyficzne i niecharakterystyczne. Nie jesteśmy też w stanie wychwycić wizualnie krwawienia z przewodu pokarmowego. Może objawiać się ono narastającą niedokrwistością. Najczęściej pacjenci zgłaszają ból brzucha o różnym umiejscowieniu, nie tylko po prawej stronie. Należy pamiętać, że objawem alarmowym są bóle, które wybudzają nas w nocy. Jeżeli chodzi o lewą część jelita grubego, tutaj częściej występują krwawienia jawne, czyli takie, które pacjent może zauważyć podczas wypróżniania. Poza tym mamy do czynienia z zaburzeniami rytmu wypróżnienia. W postaciach bardziej zaawansowanych może dojść do niedrożności, która wskazuje na to, że nowotwór objął cały obwód jelita grubego. Postać raka jelita grubego, która umiejscawia się w odbytnicy, czyli na końcu jelita, najczęściej objawia się jawnymi krwawieniami. Mogą także występować zaburzenia rytmu wypróżnienia oraz stolce ołówkowate. W fazie zaawansowanej pacjent może wyczuć masę guza przy odbycie. Jakie są rokowania raka jelita grubego? Czy kiedy pojawiają się objawy, nowotwór jest już w zaawansowanym stadium? W większości przypadków niestety tak jest. Jeśli chodzi o wykrywalność raka jelita grubego w Polsce, mamy jeszcze dużo do zrobienia. W 80% przypadków, diagnozowany jest w postaci zaawansowanej i to rzutuje na tak zwaną medianę 5-letniego przeżycia. W chorobach nowotworowych zawsze określamy, ile % osób przeżyje kolejne 5 lat od momentu rozpoznania i wdrożenia leczenia. W naszym kraju mediana ta wynosi 30 – 40%, przy czym w krajach zachodnich to 60 – 70%. W Polsce jest coraz lepiej, aczkolwiek w dalszym ciągu jesteśmy gdzieś na końcu Europy. Dzieje się tak dlatego, że wciąż większość przypadków wykrywanych jest w stadium zaawansowanym. Jak wykryć raka jelita grubego? Podstawą diagnostyki jest badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli kolonoskopia, które pozwala nam zwizualizować i zlokalizować umiejscowienie raka. Jeśli podczas badania stwierdzimy zmiany chorobowe, pobieramy wycinki do badania histopatologicznego, będącego podstawą szczegółowego rozpoznania choroby nowotworowej. W diagnostyce coraz szerzej wykorzystywane są też testy immunochemiczne na obecność krwi utajonej w kale. Jeśli chodzi o badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny jamy brzusznej) służą głównie do zakresu określenia zaawansowania choroby, bądź też do zlokalizowania przerzutów. Gdzie daje przerzuty rak jelita grubego? O przerzutach mówimy w zależności od stadium i lokalizacji nowotworu. Rak jelita grubego lubi dawać przerzuty poprzez przerastanie ściany jelita grubego i naciekanie sąsiadujących narządów. Drugą drogą tworzenia przerzutów jest tzw. droga krwionośna. Tutaj rak najczęściej daje przerzuty w wątrobie ze względu na uczynienie jelita grubego. Może także powodować przerzuty w płucach i w ośrodkowym układzie nerwowym. Trzecią drogą jest droga naczyń chłonnych. Tutaj mówimy o przerzutach wregionalnych bądź odległych węzłochłonnych. Jak leczyć raka jelita grubego? Bazą i podstawą leczenia w dalszym ciągu jest chirurgia. Jeśli znajdziemy ognisko raka jelita grubego, kwalifikujemy pacjenta do zabiegu chirurgicznego, czyli do resekcji zmiany nowotworowej wraz z daną częścią jelita grubego. W postaciach zaawansowanych z przerzutami stosujemy także chemioterapię. W ostatnim czasie bardzo rozwinęła się immunoterapia, czyli stosowanie specyficznych przeciwciał monoklonalnych. W raku odbytnicy duże zastosowanie ma radioterapia. Tutaj należałoby nadmienić, że w ostatnich latach bardzo rozwinęła się i w dalszym ciągu rozwija się tzw. endoskopia zabiegowa. W postaciach wczesnych, które dotyczą głównie błony śluzowej jelita grubego, możemy zastosować m.in. zabieg ESD, czyli endoskopową dyssekcję podśluzówkową. Dzięki niej możemy usunąć wczesne zmiany bez potrzeby operacji chirurgicznej. Jak zapobiegać rakowi jelita grubego? Podstawą profilaktyki jest zdrowy tryb życia, czyli aktywność fizyczna, prawidłowa dieta i unikanie używek. W Polsce mieliśmy bardzo dobry program profilaktyczny, jednak został przerwany ze względu na niską zgłaszalność (w ostatnich latach poniżej 20%). Ku naszemu zadowoleniu program rusza na nowo! Obejmuje profilaktyczną kolonoskopię, którą powinniśmy wykonywać od 50 do 80 roku życia w okresach regularności, w zależności od tego, co widzimy w badaniu. Jeśli nie ma nic niepokojącego, kolonoskopię powtarzamy co 10 lat. Oprócz tego w krajach zachodnich wykonuje się także coroczny test na krew utajoną. U nas także powinno to zostać wprowadzone. W obciążeniach rodzinnych granica wykonywania kolonoskopii jest przesunięta na 40 - 45 rok życia. W niektórych zespołach genetycznych wykonujemy kolonoskopię już od 20 roku życia. Badania przeprowadzone w ostatnich latach wykazują, że u 30% osób w wieku 40 - 45 lat, które poddają się profilaktycznym kolonoskopiom, wykrywane są jakieś zmiany nowotworowe. W związku z tym coraz więcej krajów skłania się ku temu, by u osób nieobciążonych rodzinnie tę granicę wieku z 50 roku życia przesunąć niżej. Coraz częściej mówi się także o tym, aby medianę wykonywania kolonoskopii skrócić z 10 do 5 lat. Ja jako lekarz, jako Polak apeluję do Państwa, żeby zgłaszać się do programu. W krajach skandynawskich udział w badaniach profilaktycznych raka jelita grubego wynosi około 60-70%. Większość osób obawia się bólu podczas kolonoskopii, więc dla uspokojenia chciałbym dodać, że jest możliwość odbywania tego badania w znieczuleniu bądź w sedacji. Kolonoskopię możemy zrobić prywatnie, jednak coraz więcej badań dostępnych jest w publicznej ochronie zdrowie. Myślę, że granica wieku powinna zostać przesunięta i należałoby rozpocząć profilaktyczną kolonoskopię w wieku 40 – 45 lat. Nie bójmy się tego badania! Nie ma nic lepszego w medycynie niż profilaktyka. Tutaj mamy narzędzie, które nie tylko wykrywa zmiany wczesne czy zaawansowane, ale jednocześnie pozwala nam na usunięcie polipów czy zmian nowotworowych. Głównie chodzi o to, żebyśmy usuwali zmiany nowotworowe i nie pozwalali na to, aby doprowadziły do rozwoju raka jelita grubego. Pamiętajmy, że w momencie pojawienia się objawów jest już bardzo późno.Z Joanną Kamińską rozmawiał gastroenterolog lek. med. Jacek Kowerzanow, wykształcony i doświadczony specjalista chorób wewnętrznych oraz gastroenterologii. Specjalizuje się w samodzielnym wykonywaniu badań diagnostycznych i zabiegowych z zakresu endoskopii. Swoje kwalifikacje podnosił podczas wieloletniej praktyki zarówno w szpitalach, jak i poradniach prywatnych (Medicover, Luxmed). Był uczestnikiem licznych kongresów międzynarodowych i krajowych z zakresu gastroenterologii i chorób wewnętrznych. Posiada Certyfikat ukończenia kursu z Zaawansowanych Technik Badań i Zabiegów Endoskopowych oraz Certyfikat w Dziedzinie Ochrony Radiologicznej Pacjenta. Ukończył kurs ECPW w Brukseli, a także podstawowy kurs USG jamy brzusznej Roztoczańskiej Szkoły Ultrasonografii. Ponadto odbył staż z Medycyny Tropikalnej w Madonna University w Nigerii.
Czytaj dalej