Kolor moczu - co oznacza? Jaka barwa powinna zaniepokoić?

Z czego składa się mocz?

Mocz jest produktem przemiany materii, wytwarzanym przez nerki i wydalanym z organizmu przez moczowody. Dzienna ilość oddawanego moczu wynosi od 600 ml do 2,5 l. W skład moczu wchodzą woda, mocznik, sole mineralne, a także różne barwniki - to ich obecność sprawia, że mocz może mieć różną barwę - zieloną, brązową, czerwoną, czarną. Wykonując badanie moczu oceniany jest zawsze kolor moczu oraz jego pH. Dodatkowo należy pamiętać, że w moczu nie powinno znajdować się bakterii, białek, erytrocytów czy leukocytów.

Prawidłowy kolor moczu powinien być żółty lub słomkowo żółty . Biały mocz (lub przezroczysty) sugeruje zbytnie nawodnienie organizmu, natomiast ciemno żółty i pachnący acetonem - wskazuje na odwodnienie . To jednak nie jedyne kolory, które może przybrać mocz.

Barwa moczu a choroby

Barwa moczu może wskazywać na różne choroby:

• czerwony kolor moczu - w pierwszej kolejności należy przyjrzeć się diecie - buraki, jeżyny, botwinka mogą zabarwiać mocz na kolor czerwony lub różowy. Natomiast jeśli nie było ich w diecie, a mocz jest czerwony lub widać w nim skrzepy krwi, to może wskazywać na choroby pęcherza moczowego bądź nerek i jest wskazaniem do jak najszybszej wizyty u lekarza;
• brązowy lub brunatny kolor moczu - może pojawić się podczas spożycia rabarbaru lub wskazywać na odwodnienie organizmu. Brunatny mocz może także występować u osób cierpiących na porfirie (zaburzenia w przetwarzaniu hemoglobiny we krwi). Pojawienie się brązowego koloru moczu jest wskazaniem do badania moczu oraz wizyty u lekarza;
• pomarańczowy kolor moczu - pojawia się na ogół na skutek spożycia dużych ilości beta-karotenu, który występuje w dyni czy marchwi oraz ich przetworach. Jeśli nie ma on związku z dietą to może wskazywać na nadmierne wydzielanie bilirubiny, pojawiające się np. przy problemach z drogami żółciowymi;
• intensywnie żółty mocz - jeśli występuje razem z zażółceniem błon śluzowych, skóry i gałek ocznych to jest sygnałem, że pojawiła się choroba wątroby ;
• neonowo żółty kolor moczu zazwyczaj występuje przy przyjmowaniu suplementów z witaminą B;
• zielony kolor moczu często pojawia się po spożyciu szparagów, szpinaku, czosnku lub pora, wtedy także ma kwaśny zapach. Natomiast jeśli nie ma on związku z dietą to sugeruje infekcję dróg moczowych, problemy z nerkami, a u mężczyzn – na zapalenie gruczołu krokowego;
• niebieski kolor moczu może pojawić się na skutek hiperkalcemii, która charakteryzuje się wysokim poziomem wapnia we krwi. Hiperkalcemia jest chorobą genetyczną.

Jak prawidłowo pobrać mocz do badania?

Niezwykle ważne jest prawidłowe pobranie moczu do badania - wiele osób robi to błędnie, co fałszuje wyniki. Aby prawidłowo pobrać mocz do badania należy przygotować sterylny pojemnik (do zakupienia w aptece) i oddać do niego poranny mocz - środkowy strumień. Przed oddaniem moczu do badania należy podmyć się i narządy osuszyć jednorazowym ręcznikiem papierowym.

Kolor moczu u dziecka

Kolor moczu noworodka musi być kontrolowany przez rodzica. Jest to o tyle łatwe, że dziecko oddaje mocz do pieluchy, można więc dokładnie obejrzeć jego kolor. Mocz niemowlęcia może być gęsty i lekko różowy - przez pierwsze dni po porodzie. Ma to związek z obecnością w organizmie substancji pobieranych jeszcze w brzuchu matki. Mniej więcej po tygodniu po narodzinach mocz powinien być jasno żółty mocz lub całkowicie przezroczysty . Mocz dziecka powinien być bezwonny. Jeśli ciemny kolor moczu utrzymuje się lub gdy dziecko nie moczy 6 pieluch dziennie należy skonsultować się z pediatrą.

U starszych dzieci przyjmuje się takie same wytyczne jak u dorosłych.

Kolor moczu w ciąży

Kobiety ciężarne są szczególnie narażone na infekcje układu moczowego, które w większości wypadków nie dają żadnych objawów. Stąd obowiązkowe comiesięczne badania moczu - tylko na ich podstawie można wykryć obecność bakterii w moczu, a następnie wdrożyć leczenie. Należy przy tym pamiętać, że ciąża nie ma wpływu na kolor moczu i powinien być on żółty lub słomkowo żółty. Wszelkie odstępstwa od tej normy wymagają najpierw sprawdzenia, czy nie stoi za nimi dieta, a jeśli nie - jak najszybszego badania moczu i wizyty u lekarza.

Zobacz też:

Nietrzymanie moczu - objawy, przyczyny i leczenie. Jak sobie pomóc?

Komu grozi dna moczanowa? Lekarz tłumaczy, jakie są jej przyczyny

Narasta fala zachorowań COVID-19. GIS znów zaleca powrót do noszenia maseczek