Kwas β-hydroksymasłowy – wskazania do badania, normy, znaczenie wyników

Czym jest kwas β-hydroksymasłowy?

Kwas β-hydroksymasłowy jest organicznym związkiem chemicznym, który wraz z kwasem acetooctowym i acetonem należy do grupy tzw. ciał ketonowych. Powstają one w wątrobie oraz korze nerkowej w wyniku metabolizmu kwasów tłuszczowych i stanowią alternatywne do glukozy źródło energii dla mózgu, mięśni i innych narządów organizmu. Ich występowanie w moczu i zwiększony poziom we krwi świadczy o zaburzeniach metabolizmu, w których ciało, zamiast wykorzystywać energię z glukozy, zmuszone jest pobierać ją z tłuszczów. Stan taki wymaga pilnej konsultacji lekarskiej, ponieważ może skutkować groźnymi dla zdrowia i życia powikłaniami.

Kwas β-hydroksymasłowy – kto powinien wykonać badanie?

Pomiar poziomu kwasu β-hydroksymasłowego oraz pozostałych ciał ketonwych wykonuje się u pacjentów, u których zachodzi ryzyko wystąpienia kwasicy ketonowej. Wskazaniem do badania są następujące objawy:

• owocowy zapach z jamy ustnej,

• senność,

• utrzymujące się zmęczenie,

• wielomocz,

• zwiększone pragnienie,

• bóle brzucha,

• bóle głowy,

• zawroty głowy,

• wymioty,

• nawracająca biegunka,

• częste infekcje,

• bladość skóry,

• odwodnienie.

Kwas β-hydroksymasłowy – jak badać?

Badanie poziomu kwasu β-hydroksymasłowego i innych ciał ketonowych można przeprowadzić zarówno na podstawie próbki krwi, jak i próbki moczu.Do laboratorium należy zgłosić się na czczo (minimum 12 godzin od ostatniego posiłku) i w godzinach porannych (między 7 a 10). Badanie krwi polega na jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej, natomiast badanie moczu na dostarczeniu w sterylnym pojemniku próbki pierwszego porannego moczu. W obu przypadkach koszt wynosi około 15 zł, a na wyniki czeka się jeden dzień roboczy.Badania laboratoryjne to jednak nie jedyna metoda sprawdzenia, czy organizm pacjenta produkuje nadmiar ciał ketonowych. Istnieją również dostępne w aptece testy paskowe, które umożliwiają samodzielne wykrycie ich w moczu w warunkach domowych. Charakteryzują się one mniejszą czułością i nie pozwalają na ilościowe oznaczenie ciał ketonowych, ale można się dzięki nim dowiedzieć, że związki takie w ogóle występują w moczu, co samo w sobie jest stanem nieprawidłowym.W celu wykonania testu paskowego konieczne jest przygotowanie sterylnego, plastikowego pojemnika i pobranie do niego próbki moczu. Następnie należy na chwilę zanurzyć końcówkę paska w moczu, wyjąć ją i po 15 sekundach odczytać znaczenie koloru, jaki przybrał pasek, z tabeli dołączonej do zestawu.Koszt 50 sztuk pasków to ok. 15-20 złotych, jednak w niektórych aptekach sprzedawane są one na sztuki.

Normy kwasu β-hydroksymasłowego we krwi i w moczu

Poziom β-hydroksymasłowego i pozostałych ciał ketonowych we krwi powinien wynosić mniej niż 0,22 mmol/l. Podczas interpretacji wyników badań należy jednak wziąć pod uwagę, że zakresy norm różnią się w zależności od laboratorium, w którym zostały one wykonane.W przypadku badań moczu kwas β-hydroksymasłowy i pozostałe ciała ketonowe w ogóle nie powinny zostać wykryte – nawet ich niewielka ilość świadczy o zaburzeniach funkcjonowania organizmu.