Leki cytostatyczne – czym są? Działanie, rodzaje, działania niepożądane

Czym są leki cytostatyczne?

Leki cytostatyczne stanowią grupę substancji naturalnych i syntetycznych wykorzystywanych przeciw nowotworom w przebiegu chemioterapii. Cytostatyki toksycznie oddziałują na komórki rakowe mające skłonność do szybkiego namnażania się. Niestety, choć wykazują działanie lecznicze, to mają negatywny wpływ na organizm, ponieważ upośledzają jego prawidłowe funkcjonowanie. Leki cytostatyczne stanowić mogą zarówno pojedynczą i samodzielną formę leczenia lub być uzupełnieniem radioterapii, hormonoterapii i metod chirurgicznych.

Działanie leków cytostatycznych

Leki cytostatyczne przede wszystkim hamują proces podziału szkodliwych komórek. W organizmie zdrowego człowieka komórki przechodzą przez rozwojowy cykl podziału składający się z czterech etapów. Cytostatyki oddziałują toksycznie podczas konkretnych faz, ale warto zaznaczyć, że działanie to wpływa nie tylko na komórki nowotworowe, ale także na te zdrowe. Cytostatyki są wdrażane do leczenia, aby wydłużyć życie osoby chorej. Przy ich zastosowaniu należy wnikliwie przeanalizować bilans korzyści dla zdrowia i możliwych działań niepożądanych mogących wynikać z ich zastosowania.

Rodzaje leków cytostatycznych

Leki cytostatyczne dzielą się na 3 klasy z uwagi na ich działanie: 

• cytostatyki swoiste dla cyklu: niszczą komórki, znajdujące się w określonym stadium cyklu podziału komórkowego. Do tej grupy należą leki alkilujące oraz większość antybiotyków cytostatycznych;

• cytostatyki swoiste dla fazy: ich zadaniem jest niszczenie komórek, które znajdują się w określonej fazie cyklu komórkowego. Do tej grupy zaliczane są antymetabolity, hydroksykarbamid i prokarbazyna;

• cytostatyki nieswoiste.

Leki cytostatyczne – możliwe działania niepożądane

Stosowanie leków cytostatycznych wiąże się z ryzykiem wystąpienia poważnych dla organizmu konsekwencji z uwagi na ich mechanizm działania. Leki cytostatyczne działają toksycznie na komórki nowotworowe, ale uszkadzają również te zdrowo się rozwijające. 

Wśród działań niepożądanych, mogących wystąpić na skutek terapii lekami cytostatycznymi, wymienia się: 

• neutropenię, anemię, trombocytopenię;

• utrata włosów, łysienie;

• wrzody żołądka i dwunastnicy;

• bezpłodność w wyniku uszkodzenia komórek płciowych;

• dotkliwe obniżenie odporności (mogące stanowić zagrożenie dla życia pacjenta);

• nudności, wymioty;

• uszkodzenie nerek poprzez zwiększenie poziomu kwasu moczowego.

Przed użyciem leków cytostatycznych należy skonsultować się z lekarzem i zapoznać się dokładnie z informacjami załączonymi na ulotce.