Masowe kontrole L4. ZUS bierze pod lupę te zwolnienia

ZUS oszczędza na nieuczciwych pracownikach

Jak donosi serwis prawo.pl, w 2024 roku ZUS znacznie zintensyfikował kontrole zwolnień lekarskich – wg danych z trzech pierwszych kwartałów z minionego roku, urząd przeprowadził łącznie 376,1 tys. takich kontroli . W ich wyniku wydano 27,8 tys. decyzji o wstrzymaniu dalszej wypłaty zasiłków chorobowych , co pozwoliło zaoszczędzić niemal 40 mln zł.

Dodatkowo, dzięki ograniczeniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, obniżono wypłaty o kolejne 148,7 mln zł. Łącznie, działania te przyniosły państwu oszczędności rzędu 188,7 mln zł w ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy ubiegłego roku .

Czytaj także: Szokujące trendy w wykorzystaniu L4. Korzystamy ze zwolnień na opak

Te zwolnienia ZUS kontroluje najczęściej

ZUS najczęściej kontroluje zwolnienia lekarskie, które budzą wątpliwości co do zasadności ich wystawienia. Do głównych kategorii zwolnień, które są szczególnie często sprawdzane, należą:
• długotrwałe zwolnienia lekarskie – szczególnie te trwające blisko maksymalnego okresu zasiłkowego (182 dni lub 270 dni w przypadku ciąży),
• częste zwolnienia krótkoterminowe – jeśli pracownik często korzysta z krótkich L4 , ZUS może sprawdzić, czy nie jest to sposób na unikanie pracy,
• zwolnienia od lekarzy spoza miejsca zamieszkania – gdy pracownik otrzymuje zwolnienie od lekarza w innym mieście, może to budzić podejrzenia,
• L4 po rozwiązaniu umowy o pracę – zwolnienia wystawiane tuż po zakończeniu zatrudnienia są częstym obiektem kontroli, zwłaszcza jeśli pracownik nie wykazywał wcześniej problemów zdrowotnych,
• zwolnienia w okresach wzmożonego zapotrzebowania na pracę – np. w sezonie wakacyjnym czy przedświątecznym, kiedy pracodawca może podejrzewać, że L4 jest wykorzystywane do nielegalnej pracy lub wyjazdów wypoczynkowych,
• zwolnienia dla samozatrudnionych i osób prowadzących działalność gospodarczą – ZUS szczególnie skrupulatnie sprawdza, czy w okresie zwolnienia przedsiębiorca faktycznie nie prowadzi działalności zarobkowej,
• zwolnienia z adnotacją "chory powinien leżeć" – ZUS może skontrolować, czy ubezpieczony przestrzega zaleceń lekarza i nie wykonuje aktywności niezgodnych z orzeczeniem.

Kontrole mogą obejmować zarówno sprawdzenie prawidłowości wykorzystania zwolnienia (np. wizyty inspektorów ZUS w miejscu zamieszkania chorego), jak i badania lekarskie w placówkach ZUS.

Czytaj także: Nowe zasady L4. Te osoby dostaną pełną pensję

Na czym polega kontrola L4?

Kontrola zwolnienia lekarskiego przez ZUS polega na sprawdzeniu, czy pracownik rzeczywiście jest niezdolny do pracy oraz czy prawidłowo wykorzystuje zwolnienie . Może odbywać się na dwa sposoby:

1. Kontrola formalna (merytoryczna)

ZUS analizuje dokumentację medyczną i sprawdza, czy zwolnienie zostało wystawione zgodnie z przepisami. Może wezwać ubezpieczonego na badanie do lekarza orzecznika ZUS lub skonsultować się z lekarzem, który wystawił zwolnienie.

Jak to wygląda w praktyce?
• Osoba na L4 dostaje wezwanie do stawienia się na badanie w ZUS.
• Lekarz orzecznik ocenia stan zdrowia i może skrócić okres zwolnienia lub uznać je za niezasadne.
• W przypadku wątpliwości ZUS może zasięgnąć opinii innego specjalisty.

Jeśli lekarz orzecznik uzna, że pracownik jest zdolny do pracy, zwolnienie zostaje cofnięte, a wypłata zasiłku chorobowego wstrzymana .

2. Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia

ZUS sprawdza, czy pracownik wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego przeznaczeniem.

Jak to wygląda w praktyce?
• Kontrolerzy ZUS mogą odwiedzić chorego w domu.
• Mogą sprawdzić, czy przebywa pod wskazanym adresem.
• Weryfikują, czy nie wykonuje w tym czasie pracy zarobkowej lub innych aktywności sprzecznych z celem zwolnienia (np. remontu, podróży).

Jeśli ZUS wykryje nadużycie (np. pracę podczas L4 lub wyjazd na wakacje), może cofnąć prawo do zasiłku chorobowego, a w niektórych przypadkach nawet nałożyć kary finansowe .

Ważne! Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeśli firma zatrudnia więcej niż 20 osób, pracodawca również może przeprowadzić kontrolę zwolnienia swoich pracowników.

Czytaj także: W tych sytuacjach dostaniesz świadczenie rehabilitacyjne. Ile wynosi i jak je uzyskać?

ZUS sprawdzi lekarza i twojego Facebooka

Walka z plagą „lewych” zwolnień nie ogranicza się do kontroli pracowników. Kontrolerzy coraz częściej sprawdzają zasadność wystawiania orzeczeń przez lekarzy . To słuszny kierunek działania, bo dla niektórych specjalistów wystawianie nieuzasadnionych zwolnień służy za dodatkowe źródło dochodu.

Kolejną przestrzenią do działania kontrolerów ZUS są media społecznościowe . Pracownicy, którzy dzielą się chętnie zdjęciami z „wolnego” na profilach Facebook czy Instagram muszą liczyć się z tym, że ściągają na siebie uwagę oszukiwanych pracodawców i ubezpieczyciela.

Chociaż korzystanie z „lewych” zwolnień ma w kraju bogatą tradycję, warto pamiętać, że taka praktyka jest społecznie szkodliwa . Przez pierwszy miesiąc zwolnienia chorobowe opłaca pracodawca, później pieniądze na zasiłek pobierane są z kasy ZUS, do której dokładamy się wszyscy.