Żylaki przełyku – przyczyny, objawy, leczenie
Żylaki przełyku – charakterystyka
Przełyk to narząd przewodu pokarmowego zbudowany z mięśni gładkich oraz poprzecznie prążkowanych, łączący gardło z żołądkiem. Ma on kształt rurki, ok. 25 cm długości i jest wyściełany błoną śluzową. Przełyk przebiega za tchawicą i sercem oraz przed kręgosłupem, tuż przed wejściem do żołądka przechodzi przez przeponę. Górny zwieracz przełyku (UES, ang. upper esophageal sphincter), to inaczej zwieracz gardłowo-przełykowy, zapobiega on przed przedostaniem się jedzenia i wydzielin do tchawicy. Dolny zwieracz przełyku (LES, ang. lower esophageal sphincter) to wiązka mięśni w dolnej części przełyku, zapobiegająca cofaniu się kwasu i treści żołądkowej. Jego niewydolność prowadzi do rozwoju choroby refluksowej przełyku.
Żylaki przełyku to poszerzone podśluzówkowe żyły przełykowe, zbierające krew z przełyku i łączące układ żyły głównej górnej i żyły wrotnej. Żyła wrotna dostarcza krew do wątroby, która natomiast pełni m.in. funkcje detoksykacyjne i filtracyjne. Żylaki przełyku zwykle występują u osób z chorobami wątroby – do ich powstania dochodzi na skutek nadciśnienia wrotnego (najczęściej wynikającego z marskości wątroby) i zwiększonego napływu krwi w żyle wrotnej, gdy naczynia krwionośne w wątrobie nie radzą sobie z przepływem krwi. Najczęstszym śmiertelnym powikłaniem marskości wątroby jest pęknięcie żylaków – ciężkość choroby wątroby koreluje z obecnością żylaków i ryzykiem krwawienia.
Żylaki przełyku – przyczyny
Jak wyżej wspomniano, żylaki przełyku są następstwem nadciśnienia wrotnego. W przypadku utrudnionego przepływu przez żyłę wrotną, krew przepływa przez tzw. krążenie oboczne. Mniejsze żyły, na przykład w najniższej części przełyku, nie są w stanie poradzić sobie z krwi, pękają i powodują krwotoki.
Przyczyny nadciśnienia wrotnego i tym samym powstawania żylaków przełyku to:
marskość wątroby (zdecydowana większość przypadków),
niedrożność żyły wrotnej (EHPVO) lub masywne powiększenie śledziony ze zwiększonym przepływem krwi w żyle śledzionowej,
zakrzepica żył wątrobowych, inaczej zespół Budd-Chiari (BCS)
ogólnoustrojowa choroba pasożytnicza – schistosomatoza.
Inne, rzadkie przyczyny żylaków przełyku obejmują: chorobę Wilsona, niedobór alfa-1 antytrypsyny, pierwotną marskość żółciową, zapalenie osierdzia, gruźlicę.
Żylaki przełyku – objawy
Żylaki przełyku przeważnie przebiegają bezobjawowo lub dają objawy niecharakterystyczne, które zostają przez pacjenta zbagatelizowane (np. żółte zabarwienie skóry, siniaki – do chwili, w której pojawiają się krwawienia z przewodu pokarmowego i inne poważne symptomy choroby, takie jak:
wymioty z dużą ilością krwi,
czarne, smoliste lub krwawe stolce,
wodobrzusze,
omdlenia,
utrata przytomności (w ciężkich przypadkach).
Żylaki przełyku – diagnostyka i leczenie
Osobom z zaawansowaną chorobą wątroby zaleca się regularne badania przesiewowe w kierunku żylaków przełyku. Do rozpoznania choroby konieczne jest wykonanie badania endoskopowego. Czasami lekarz może zlecić również przeprowadzenie USG jamy brzusznej oraz tomografii komputerowej.
W leczeniu żylaków przełyku stosuje się leki obniżające ciśnienie krwi w żyle wrotnej i tym samym zmniejszające ryzyko krwawienia, najczęściej są to beta-blokery. W przypadku aktywnego krwawienia, które jest stanem nagłym, konieczne jest przeprowadzenie, przy pomocy endoskopu, zabiegu obkurczającego i zamykającego żylaki, należy go kilkukrotnie powtarzać, aż do uzyskania pełnego wyleczenia.
