Czy otyłość jest dziedziczna? Jaki jest udział genów w rozwoju otyłości?

Przyczyny otyłości

Otyłość jest wieloczynnikową chorobą przewlekłą, która nieleczona prowadzi do groźnych powikłań. Wymienia się przyczyny metaboliczne, środowiskowe, psychologiczne, hormonalne i genetyczne, przy czym największy udział w rozwoju otyłości mają czynniki środowiskowe. „ Otyłość powstaje na skutek nadmiernej podaży kalorii z jedzenia w stosunku do tego, jakie jest zapotrzebowanie naszego organizmu. Jeśli tkanki tłuszczowej jest za dużo, jej nadmierna aktywność prowadzi do powstawania zaburzeń metabolicznych, a finalnie do rozwoju różnych chorób.” - powiedziała dietetyczka kliniczna Izabela Sobolewska.

Główne przyczyny otyłości to:

• nieświadome nadmierne spożywanie kalorii
• nieregularne spożywanie posiłków
• brak ruchu
• zbyt mała podaż wody
• spożywanie żywności wysokoprzetworzonej i wysokokalorycznej
• nieodpowiednie przyrządzanie potraw (np. smażenie)
• czynniki genetyczne
• zaburzenia w pracy hormonów głodu i sytości
• niektóre choroby (np. choroby trzustki, zespół policystycznych jajników)
• zaburzenia psychiczne (np. depresja)
• przyjmowanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów i leków przeciwdepresyjnych)

Wpływ genów na rozwój otyłości

Otyłość może mieć uwarunkowania genetyczne, jednak nie oznacza to, że osoba z takimi skłonnościami będzie otyła. Głównie zależy to od naszego stylu życia. Wpływ genów na rozwój otyłości szacuje się na około 20 – 30%. „Odkryto około 140 genów, które sprzyjają nadmiernej masie ciała. Należy podkreślić słowo sprzyjają, co znaczy, że nie definiują zero – jedynkowo. Przyjmuje się, że ich udział wynosi około 25 – 30%, więc w większym stopniu nasza masa ciała zależy od nas. Istnieją pewne warianty genetyczne, których wpływ ocenia się na 70%, jednak występują bardzo rzadko. ” - powiedziała dietetyczka Izabela Sobolewska.

Poza otyłością pierwotną, która spowodowana jest dodatnim bilansem energetycznym, wyróżnia się także otyłość wtórną. Jest ona najczęściej konsekwencją chorób o podłożu hormonalnym i genetycznym. „Na pewno trudniej jest utrzymać prawidłową masę ciała osobom z otyłością wtórną, która wynika z poszczególnych chorób. Mieliśmy takich pacjentów i udało się nam osiągnąć wspaniałe rezultaty, jednak wymagało to więcej czasu.” - powiedziała Izabela Sobolewska. Najczęściej spotykaną przyczyną otyłości wtórnej jest niedoczynność tarczycy.

Choroby sprzyjające rozwojowi otyłości to między innymi:

• guzy
• urazy
• niewydolność przysadki
• niedoczynność tarczycy
• wrodzone zespoły (np. zespół Pradera Williego oraz Bardeta-Biedla)
• zespół Cushinga
• zespoły genetyczne (np. zespół Downa, zespół Turnera, zespół Klinefeltera)

Otyłość może wynikać ze stosowania niektórych leków, między innymi glikokortykosteroidów oraz leków przeciwdepresyjnych.

Najczęstsze przyczyny otyłości u dzieci i młodzieży

Otyłość jest coraz większym problemem nie tylko wśród dorosłych, ale także u dzieci i młodzieży. Polskie dzieci należą do najszybciej tyjących w Europie. Jest to związane głównie z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi oraz siedzącym trybem życia. Dzieci coraz więcej czasu spędzają przed komputerem, czy oglądając telewizję, a ich dieta obfituje w produkty wysokoprzetworzone. Skłonności genetyczne mają swój udział w rozwoju otyłości, jednak w głównej mierze są to czynniki środowiskowe.

„ Często obserwujemy występowanie nadmiernej masy ciała w całej rodzinie, co mogłoby wskazywać na podłoże genetyczne. Musimy jednak pamiętać, że w takiej rodzinie występują podobne nawyki i taki sam styl życia. Mam tu na myśli między innymi sposób spędzania wolnego czasu, czy są to spacery i aktywności na świeżym powietrzu, czy oglądanie filmów zajadając się popcornem i chipsami.” - powiedziała dietetyczka klinicza Izabela Sobolewska.

Główne przyczyny otyłości u dzieci i młodzieży:

• otyłość u rodziców
• cukrzyca ciążowa
• nadmierny przyrost masy ciała matki dziecka w ciąży
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe w domu
• sposób spędzania wolnego czasu z rodziną i rówieśnikami (np. chodzenie na hot dogi, oglądanie telewizji, siedzenie przed komputerem)
• niski poziom aktywności fizycznej
• łatwa dostępność do żywności wysokoprzetworzonej i wysokokalorycznej
• skłonności genetyczne
• niektóre choroby i przyjmowane leki