Udane życie miłosne? Dr Michał Lew-Starowicz podpowiada, jak to osiągnąć

„Za starzy na seks, czyli seks na emeryturze”

Czy istnieje seksualna emerytura? A moz ̇ e emerytami jesteśmy tylko dla ZUS-u?
Miłość́ ani seksualność́ nie mają daty przydatności.

Czyli moz ̇ na uprawiać seks az ̇ do s ́mierci?

Moz ̇ na i wszystkim tego z ̇ yczymy.

A jednak wiele par w pewnym wieku „zawiesza” seksualną działalność.
To prawda. Warto jednak rozprawić sie ̨ z mitem, z ̇ e seks jest dla młodych, pie ̨ knych i bogatych. Bo seks jest egalitarny, podobnie jak orgazm. Rozumiem jednak, z czego moz ̇ e wynikać takie przekonanie. W tradycji rzymskokatolickiej mocno zakorzeniony jest model seksu powia ̨ zanego z prokreacja ̨ .

I w takim przypadku rzeczywiście moz ̇ na przejść na seksualna ̨ emeryture ̨ , przynajmniej w przypadku kobiet, wraz z menopauza ̨ lub zakończeniem plan ó w rodzicielskich. Me ̨ z ̇ czyźni sa ̨ troche ̨ bardziej uprzywilejowani, bo oni moga ̨ zachować płodność do p ó źnej starości. Ale i statystyki pokazuja ̨ , z ̇ e z wiekiem odsetek os ó b aktywnych seksualnie maleje.

Twój partner to narcyz? Taki związek może się udać pod jednym warunkiem. Posłuchaj podcastu:

Ten spadek najbardziej widoczny jest od si ó dmej dekady z ̇ ycia. Zmieniaja ̨ sie ̨ jednak nawet standardy określania grup wiekowych. Osoby, kt ó re jeszcze 30 lat temu nazwałoby się osobami w starszym wieku, obecnie nazywane są osobami w p ó źnym wieku średnim.

Dlaczego to sie ̨ zmieniło?

Po pierwsze, z ̇ yjemy dł uz ̇ ej. Aktywność seksualna zarezerwowana dla tych do czterdziestki miała racje ̨ bytu w czasach, kiedy ludzie umierali praktycznie wraz z zakończeniem okresu prokreacyjne- go, czyli mie ̨ dzy 40. a 50. rokiem z ̇ ycia, co przeciez ̇ był o norma ̨ jeszcze w XIX wieku. Dopiero w cia ̨ gu ostatniego stulecia średni czas z ̇ ycia znacza ̨ co sie ̨ wydł uz ̇ ył. Przechodzimy wie ̨ c na emeryture ̨ i jeszcze sporo przed nami. A ludzie na emeryturze maja ̨ og ó lnie wie ̨ cej czasu do zagospodarowania.

I cos ́ z tym czasem trzeba zrobić, chcesz powiedzieć? To dla- czego nie seks.
Czemu nie. Ludzie, kt ó rzy pozostaja ̨ aktywni seksualnie, z ̇ yja ̨ dł uz ̇ ej i chyba tez ̇ szcze ̨ śliwiej.

To dlaczego w pewnym wieku zawieszamy seks na kołku?

Przyczyn jest kilka. Jedna ̨ z nich jest utrata partnera. Kiedy wielo- letni partner, ma ̨ z ̇ , z ̇ ona, umieraja ̨ , bardzo wiele os ó b w starszym wieku nie nawia ̨ zuje juz ̇ nowej relacji. Druga ̨ istotna ̨ przyczyna ̨ rezygnacji z seksu sa ̨ czynniki zwia ̨ zane ze zdrowiem. Trzeba jednak uczciwie powiedzieć , z ̇ e badań poświe ̨ conych seksualności populacji 65+, bo te ̨ grupe ̨ wiekowa ̨ najcze ̨ ściej wyodre ̨ bnia sie ̨ jako osoby w starszym wieku, jest niewiele. Stosunkowo najwie ̨ cej z tych badań dotyczy samych dysfunkcji seksualnych, a to nie odzwierciedla wystarczaja ̨ co dobrze aktywności seksualnej senior ó w. Nie rozumiemy wystarczaja ̨ co dobrze seksualności os ó b w starszym wieku r ó wniez ̇ dlatego, z ̇ e pr ó bujemy ja ̨ opisywać metodami, kt ó re dobieramy do badania młodszych grup wiekowych. Przykładowo, w badaniu Jan Shifren i jej współpracownik ó w 41 odnotowano niemalz ̇ e logarytmiczny wzrost cze ̨ stos ́ci wyste ̨ powania objaw ó w dysfunkcji seksualnych u kobiet po 50. roku z ̇ ycia. M ó wia ̨ c o objawach, mam na myśli np. osłabienie nawilz ̇ enia pochwy i wraz ̇ liwości na stymulacje ̨ , trudności z osia ̨ gnie ̨ ciem orgazmu czy obniz ̇ enie poz ̇ a ̨ dania seksualnego. Jednocześnie stwierdzono, z ̇ e zgłaszane przez kobiety cierpienie na skutek tych objaw ó w było wielokrotnie mniejsze. Na wykresie dwie krzywe, m ó wia ̨ c kolokwialnie, „rozjez ̇ dz ̇ ały sie ̨ ”. Czy w takim razie te kobiety miały dysfunkcje seksualne czy nie? Biora ̨ c pod uwage ̨ , z ̇ e kryterium wymaganym do rozpoznania dysfunkcji jest właśnie odczuwanie cierpienia, moz ̇ na przyja ̨ ć , z ̇ e u wie ̨ kszości z tych kobiet klinicysta nie rozpozna zaburzenia. Nie sa ̨ to kandydatki do leczenia.

O czym to świadczy? Moz ̇ e po prostu kobiety nie robia ̨ z tego problemu, bo przestaja ̨ uprawiać seks i wszelkie dysfunkcje sa ̨ dla nich nieistotne?

Cytowane badanie akurat nie uwzgle ̨ dniało tego, w jaki spos ó b realizowane sa ̨ potrzeby seksualne. Kto powiedział , z ̇ e akt seksualny 70-latk ó w musi wygla ̨ dać tak samo jak u 30-latk ó w? Kwestionariusze mierza ̨ ce objawy dysfunkcji nie wyjaśnia ̨ nam, czy kobiety z obniz ̇ onym poz ̇ a ̨ daniem i lubrykacja ̨ poszły na seksualna ̨ emeryture ̨ .

Sa ̨ na ten temat badania?

Szwedzi badali populacje ̨ 70-latk ó w w roku 1970, a naste ̨ pnie takie same pytania zadali 70-latkom w 2000 roku. Okazał o sie ̨ , z ̇ e pozytywny stosunek do seksu w podeszłym wieku wzr ó sł znaczą co – od ok. 80 procent mężczyzn i nieco ponad 60 procent kobiet w pierwszym badaniu do ponad 90 procent przedstawicieli obu płci w drugim. M ó wimy tu o narodowości ujawniaja ̨ cej generalnie otwarty stosunek do ciała i seksualności. Do stosunk ó w seksualnych w cia ̨ gu roku poprzedzaja ̨ cego badanie przyznał o sie ̨ mniej niz ̇ 50 procent me ̨ z ̇ czyzn i zaledwie 11 procent kobiet w roku 1970, ale 30 lat p ó źniej odpowiedzi twierdza ̨ cej udzielił o 65 procent me ̨ z ̇ czyzn i 33 procent kobiet! To naprawde ̨ spora r ó z ̇ nica zar ó wno afirmacji seksu, jak i podtrzymywania aktywności seksualnej42.

Z kolei nowsze badania amerykańskie wykazały, że połowa mężczyzn w wieku 65–80 lat jest „bardzo” lub „niezmiernie” zainteresowana seksem, w por ó wnaniu z 12 procentami kobiet w tym samym wieku. W tej samej grupie wiekowej aktywnych seksualnie było 31 procent kobiet i 51 procent mężczyzn43.

Przenieśmy sie ̨ w końcu na polskie podw ó rko. Z raportu z 2017 roku, na kt ó rego badania juz ̇ sie ̨ tu powoływaliśmy, prof. Zbigniewa Izdebskiego44 wynika, z ̇ e zadowolonych ze swojego z ̇ ycia seksualnego jest 20 procent kobiet i prawie 40 procent me ̨ z ̇ czyzn w wieku 65–74 lat. To sa ̨ deklaracje pozytywne. Moz ̇ emy spojrzeć jeszcze z drugiej strony – według raportu Seksualność Polak ó w prof. Zbigniewa Lwa-Starowicza i dr. Kamilii Czajkowskiej, w 2016 roku45 seks jako nieistotny w swoim życiu postrzega- ło niespełna 13 procent 70-latek i 13,5 procent 70-latk ó w. Autorzy obu raport ó w wskazywali, z ̇ e najbardziej istotnym aspektem wpływaja ̨ cym na uznanie seksu za mało istotny lub zaniecha- nia aktywności seksualnej był brak partnera. Jako drugi istotny czynnik kobiety wskazywały brak ochoty na seks, a me ̨ z ̇ czyźni problemy zdrowotne.

Pamie ̨ tam, jak kiedyś byłam w kinie na filmie Lepiej p ó źno niz ̇ p ó źniej. To zreszta ̨ jeden z moich ulubionych film ó w. Pod- czas sceny, w kt ó rej Jack Nicholson i Diane Keaton uprawiaja ̨ seks, usłyszałam rozmowe ̨ pary siedza ̨ cych obok 20-latk ó w: „To w tym wieku jeszcze uprawia się seks?!”.

O ile dobrze pamie ̨ tam, główny aktor był pocza ̨ tkowo przed- stawiony jako amant, kt ó ry całkiem chętnie zmieniał partnerki seksualne, w dodatku na coraz młodsze...

Ale... okazał o sie ̨ , z ̇ e i ona, jego r ó wieśniczka, ma ochote ̨ na seks. I to jaka ̨ ! I chyba to zgorszyło młodych z kina.
W naszej obyczajowości ludzie w og ó le cze ̨ sto wydaja ̨ sie ̨ skonsternowani perspektywa ̨ , z ̇ e ich rodzice lub dziadkowie moga ̨ uprawiać seks. Istnieje pote ̨ z ̇ ne tabu seksualności os ó b w starszym wieku. Czyli wracamy do seksu w okresie prokreacyjnym, a p ó źniej wejścia w inne role. Rzeczywiście po urodzeniu sie ̨ dzieci wie ̨ kszość par dos ́wiadcza pogorszenia jakości seksu. W cia ̨ gu kolejnych lat te pary moga ̨ być mniej aktywne seksualnie niz ̇ ich rodzice, kt ó rzy juz ̇ odchowali dzieci i maja ̨ teraz wie ̨ cej czasu dla siebie. Z kolei w starszym wieku pojawiaja ̨ sie ̨ inne czynniki. Moz ̇ e to być utrata partnera po wielu latach zwia ̨ zku. Wejście w nowa ̨ relacje ̨ nie jest wtedy tak łatwe. Osoby silnie zwia ̨ zane z me ̨ z ̇ em czy z ̇ ona ̨ , z kt ó rymi przez ̇ yli kilkadziesia ̨ t lat, moga ̨ sobie w og ó le nie wyobraz ̇ ać bycia z kimś innym. Cze ̨ ść os ó b po rozwodzie i po latach samotności takz ̇ e nie decyduje sie ̨ juz ̇ na kolejna ̨ relacje ̨ .

Jakie problemy zdrowotne mogą utrudniać seks seniorom?

Starsi me ̨ z ̇ czyźni cze ̨ sto jako przyczyne ̨ problem ó w seksualnych zgłaszają występowanie zaburzeń erekcji, w tej grupie wiekowej zwykle sprzężonych z występowaniem chor ó b sercowo-naczyniowych, przede wszystkim nadciśnienia i choroby niedokrwiennej serca, kt ó rych wyste ̨ powanie rośnie z wiekiem. Szczeg ó lnie trudne bywa dla nich podje ̨ cie aktywności seksualnej po okresie dł uz ̇ szej, np. kilkuletniej przerwy. Problemy seksualne po okresie abstynencji seksualnej sa ̨ cze ̨ ste takz ̇ e u kobiet. Jedna z moich pacjentek 10 lat po rozwodzie i nieuprawianiu seksu poznała me ̨ z ̇ czyzne ̨ , kt ó ry stał sie ̨ jej bliski. On jest od niej starszy i bardzo che ̨ tny, ale ona z duz ̇ a ̨ ostroz ̇ nos ́ cia ̨ myśli o powrocie do roli kochanki. W końcu dochodzi do wsp ó lnej nocy i do rozczarowania – pr ó ba odbycia stosunku okazał a sie ̨ zbyt bolesna. Złoz ̇ yły sie ̨ na to najprawdopodobniej zar ó wno długa przerwa w aktywności seksualnej, jak i wpływ menopauzy. Uznała, że potrzebuje pomocy, bo zależy jej na tej relacji.

Seniorzy przychodza ̨ do specjalisty nie tylko z dysfunkcjami typowymi dla wieku, lecz takz ̇ e z uczuciem zakłopotania i wstydu. Czuja ̨ sie ̨ stygmatyzowani wiekiem. Pierwsze spotkanie w gabinecie cze ̨ sto zaczyna sie ̨ od: „Nie wiem, czy w moim wieku to jeszcze powinienem/powinnam w takiej sprawie przychodzić, ale...”. Inny powtarzalny scenariusz: przychodzi do mnie pacjent, kt ó ry po śmierci z ̇ ony na lata przestał myśleć o seksie. I oto ponownie zaangaz ̇ ował sie ̨ uczuciowo. Pr ó ba współżycia zakończył a sie ̨ frustracja ̨ spowodowana ̨ zaburzeniami erekcji, kt ó rych wcześniej, czyli przed okresem „abstynencji”, nigdy nie doświadczał.

Przeczytałam, że co czwarty mężczyzna po siedemdziesiątce jest sprawny seksualnie.
I to pow ó d do radości? Z ̇ e nie co dziesia ̨ ty? Moz ̇ na te wyniki interpretować od drugiej strony: trzy czwarte ma powody do zmartwienia.

No i co z tym zrobimy, profesorze?

Z tym akurat wiele moz ̇ emy zrobić. Szcze ̨ śliwie dysponujemy wieloma moz ̇ liwościami pomocy me ̨ z ̇ czyznom z zaburzenia- mi erekcji. Medycyna pod tym wzgle ̨ dem poszła bardzo do przodu.

W badaniu przeprowadzonym w 2018 roku przez Rafała Gerymskiego i Katarzynę Skał acka ̨ wśr ó d 83 student ó w i studentek uniwersytetu trzeciego wieku mieszcza ̨ cych sie ̨ w grupie wiekowej 61–81 lat 68 procent kobiet i 70 procent me ̨ z ̇ czyzn zadeklarowało, z ̇ e sa ̨ aktywni seksualnie 46 . Zwracam tylko uwage ̨ na grupe ̨ badawcza ̨ – studenci uniwersytetu trzeciego wieku!

Tak, to jest optymistycznie zakrzywiona statystyka. Bierzemy pod uwage ̨ , z ̇ e nie jest to reprezentatywna populacja og ó lnopolska, bo jednak osoby z uniwersytetu trzeciego wieku sa ̨ z załoz ̇ enia bardziej aktywne, zainteresowane uczestniczeniem w z ̇ yciu społecznym, edukacja ̨ , rozwojem. To badanie pokazuje, z ̇ e seks jest szczeg ó lnie waz ̇ ny dla ludzi aktywnych i be ̨ da ̨ cych w zwia ̨ zkach. A seksualna emerytura grozi samotnym, zaniedbuja ̨ cym zdrowie i wycofuja ̨ cym sie ̨ z z ̇ ycia społecznego.

Jane Fonda w swojej biografii napisała: „Mam siedemdziesiąt cztery lata i nigdy wcześniej moje życie seksualne nie było r ó wnie satysfakcjonuja ̨ ce. W mł odos ́ci kre ̨ powało mnie tyle obaw – nie wiedziałam, czego pragne ̨ 47 ”. 85-letnia gwiazda je- den z rozdziałów autobiografii poświęciła poradom seksualnym skierowanym do jej r ó wieśnik ó w. Ikona „pięknego starzenia się” swoją dobrą kondycję przypisuje „zdrowemu libido”.

Jane Fonda m ó wi o tym, jak istotne jest zrzucenie z siebie r ó z ̇ nych ograniczeń, wstydu, poznanie siebie oraz afirmacja swojego ciała w kaz ̇ dym wieku. Przełamuje tez ̇ mit o tym, z ̇ e po osiemdziesia ̨ tce juz ̇ sie ̨ nie myśli o seksie.

Fonda twierdzi, z ̇ e dojrzałość przynosi nam luz. I choć nasze ciała nie wygla ̨ daja ̨ jak 30 lat wcześniej, juz ̇ wiemy, z ̇ e to nie ma znaczenia. „Stajemy sie ̨ odwaz ̇ niejsze – co niby mamy do stracenia? Mam obwisła ̨ sk ó re ̨ , no i co? On tez ̇ ” – twierdzi Jane Fonda. A po co nam w og ó le ten seks na emeryturze?

Odpada tylko jeden pow ó d – prokreacja. Pozostałe motywacje pozostają – che ̨ ć dos ́wiadczania bliskości z partnerem i zaspo- kajania jego potrzeb, przez ̇ ywania przyjemności, poczucia sie ̨ atrakcyjnym, poprawienia nastroju... Te potrzeby przeciez ̇ sie ̨ nie dewaluuja ̨ z biegiem czasu. Seks jest takz ̇ e zdrowa ̨ aktywnoś cia ̨ fizyczna ̨ oraz, w druga ̨ strone ̨ , osoby pragna ̨ ce pozostać aktywne seksualnie dbaja ̨ bardziej o swoje zdrowie. Moz ̇ e to obejmować wykonywanie potrzebnych badań, podejmowanie terapii hormonalnej, leczenie chor ó b układu krążenia, by dł uz ̇ ej zachować sprawność. Znane jest takz ̇ e powia ̨ zanie podtrzymywania wie ̨ kszej aktywności fizycznej, uprawiania sportu, z aktywnoś cia ̨ seksualna ̨ . Kiedyś organizowałem konferencje ̨ , kt ó rej hasłem przewodnim był o „Seks trzyma nas przy życiu”. Wyszła nawet książka dla lekarzy pod tym samym tytułem.

Obawy, że można umrzeć w czasie seksu, wydają się dalece przesadzone

Moz ̇ na wnioskować , z ̇ e seks na emeryturze ma same zalety – kochankowie wreszcie mają czas, nie muszą gonic ́ do roboty, nie ma le ̨ ku przed niechciana ̨ cia ̨ z ̇ a ̨ , dzieci nie płacza ̨ im za ś ciana ̨ , nie musza ̨ sie ̨ martwic ́ , z ̇ e wzrosła im rata kredytu albo że szef w pracy wylewa na nich swoje frustracje. Właściwie hulaj dusza, piekła nie ma?

Tak, o ile emeryt nie ma szczeg ó lnych problem ó w zdrowotnych ani bytowych, moz ̇ e cieszyć sie ̨ wie ̨ ksza ̨ ilos ́ cia ̨ wolnego czasu i ma mniej zmartwień. Niedawno przyszła do mnie 75-letnia kobieta ze swoim partnerem, poniewaz ̇ on straci ł ochotę na seks. Przekazali stery w firmie rodzinnej dzieciom, wreszcie mają czas i mniej stresu, ona się odblokowała na seks, tymczasem u niego pojawił sie ̨ problem...

No ale oni sa ̨ ze soba ̨ od 50 lat, to moz ̇ e on rzeczywiście po prostu juz ̇ nie ma ochoty. Ska ̨ dina ̨ d zazdroszcze ̨ parom, kt ó re po 50 latach wsp ó lnego z ̇ ycia wcia ̨ z ̇ maja ̨ na siebie ochote ̨ .
W tym przypadku problemem nie był upływ czasu. On akurat miał prawo stracić ochotę na seks, co wynikało z niskiego poziomu testosteronu oraz zażywania leku psychotropowego, kt ó ry przyjmował od kilku lat w związku z objawami lęku i wahaniami nastroju – kt ó re moga ̨ sie ̨ notabene pojawiać przy zaburzeniach hormonalnych. Wystarczyło jednak wła ̨ czyć odpowiednie leczenie hormonalne i zmodyfikować pozostała ̨ farmakoterapie ̨ i sytuacja zacze ̨ ła stopniowo wracać do normy.

Badacze z Uniwersytetu w Michigan opublikowali w „Journal of Health and Social Behavior” wyniki swoich badań , wed ług kt ó rych uprawianie miłości po 57. roku życia może być korzystne dla kobiet, ale może negatywnie wpływać na ukł ad kra ̨ z ̇ enia me ̨ z ̇ czyzn!

Cos ́ podobnego! Sa ̨ pewnie jednymi z nielicznych, kt ó rzy wycia ̨ g ne ̨ li tego rodzaju wnioski. Bardzo jestem ciekaw, czym je poparli. Seks jako forma aktywności wydaje sie ̨ bardzo bezpieczny, nie wia ̨ z ̇ e sie ̨ z wielkim obcia ̨ z ̇ eniem wysiłkowym. Ma pozytywny wpływ na nastr ó j. Natomiast obawy, z ̇ e moz ̇ na umrzeć w czasie seksu, wydaja ̨ sie ̨ dalece przesadzone – takie przypadki to ułamki procenta całej populacji. Tzw. ostre zespoły wieńcowe, z moz ̇ liwym zawałem i uszkodzeniem mie ̨ śnia serca, wyste ̨ puja ̨ cze ̨ sto podczas aktywności i w sytuacjach stresuja ̨ cych, ale jest duz ̇ o innych okoliczności bardziej zagraz ̇ aja ̨ cych niz ̇ seks – wystarczy zacza ̨ ć kopać w ogr ó dku albo postać troche ̨ w warszawskich korkach.

Czyli seks jest bezpieczniejszy? Nie chciałabym, żeby mężczyzna zszedł z tego świata na mnie. Zostałabym z traumą do końca życia.
Jez ̇ eli miałby na uwadze tw ó j komfort, wybrałby inne okoliczności.

Me ̨ z ̇ czyźni zwykle maja ̨ na uwadze sw ó j komfort. Ale prze- czytałam też , z ̇ e w ostatnim dziesie ̨ cioleciu rośnie przemysł porno dla senior ó w. I jest to bardzo intratny biznes. Według badań starsi widzowie chcą oglądać na ekranie osoby w swoim wieku. Filmy z japońskimi mężczyznami w wieku 60 i 70 lat robią furore ̨ , a niekt ó rzy aktorzy porno stali sie ̨ szanowanymi celebrytami.

To moz ̇ na zrozumieć. M ó wimy o kraju, w kt ó rym o ile dobrze pa- mie ̨ tam, wskaźniki aktywności os ó b starszych sa ̨ bardzo wysokie. Japończycy sa ̨ jedna ̨ z tych nacji, kt ó re ciesza ̨ sie ̨ długowiecznoś cia ̨ . Sa ̨ w wie ̨ kszości szczupli, dobrze sie ̨ odz ̇ ywiaja ̨ , zreszta ̨ dieta z Okinawy uwaz ̇ ana jest za jedna ̨ z najbardziej prozdrowotnych, obok śr ó dziemnomorskiej. Natomiast preferencje co do ogla ̨ dania aktywności seksualnej os ó b we własnej grupie wiekowej wydają sie ̨ całkiem uzasadniona ̨ metoda ̨ radzenia sobie ze stygmatyzacja ̨ seksualna ̨ ludzi starszych. To tym bardziej normalizuje zachowania seksualne os ó b po 70. czy 80. roku z ̇ ycia.

Niemcy z kolei robia ̨ amatorskie filmiki w domu. To jest troche ̨ reality show, bo para nagrywa r ó wniez ̇ to, co dzieje sie ̨ przed stosunkiem i po – on sie ̨ ubiera, ona sporza ̨ dza liste ̨ zakup ó w, bo wybieraja ̨ sie ̨ do Lidla... Moz ̇ e zapomnieli wyła ̨ czyć kamere ̨ .

Czyli swego rodzaju „old big brother”. Zamieszczanie takich fil- m ó w zwia ̨ zane jest z che ̨ cia ̨ dzielenia sie ̨ swoja ̨ prywatnoś cia ̨ , troche ̨ w tym ekshibicjonizmu...

A pornografia moz ̇ e mieć pozytywny wpływ na życie seksualne senior ó w? Pod warunkiem z ̇ e jesteś biegły w Internecie.
Wielu współczesnych senior ó w jest biegłych, zresztą pornografia nie wymaga szczeg ó lnej biegłości, takie materiały same do ciebie przyjdą w sieci. Można w kontekście senior ó w m ó wić o pozy- tywnych aspektach pornografii, czyli z ̇ e normalizuje pewne tabu seksualności czy dostarcza nowej formy stymulacji. Nie znam z ̇ adnych badań, kt ó re wykazałyby negatywny wpływ pornografii na osoby w starszych grupach wiekowych. Największy negatywny wpływ pornografia ma na osoby młode, w wieku rozwojowym – poruszaliś my juz ̇ ten temat – bez własnych doświadczeń i wiedzy na temat seksualności, ponieważ najczęściej utrwala r ó z ̇ nego rodzaju stereotypy, moz ̇ e wywoływać kompleksy.

Ale orgazm na emeryturze nie jest juz ̇ taki sam jak ten w mł odos ́ci? O ile w og ó le jest, bo moz ̇ e jednak istnieje jakiś limit orgazm ó w przypadaja ̨ cych na całe z ̇ ycie.

Nie ma limitu orgazm ó w, natomiast doznania fizyczne moga ̨ być zmienione. Wynika to mie ̨ dzy innymi z osłabionej wraz ̇ liwości na bodźce czuciowe, ze zmniejszonej kurczliwości mie ̨ śni dna miednicy czy nasieniowod ó w. Me ̨ z ̇ czyźni maja ̨ słabsze doznania podczas ejakulacji, mniejsze ciśnienie wytrysku nasienia, ejaku- latu cze ̨ sto tez ̇ jest mniej. Kobiety moga ̨ mieć gorsze ukrwienie łechtaczki, słabsza ̨ wraz ̇ liwość na dotyk, czuć mniej intensywne skurcze macicy czy w obre ̨ bie dna miednicy. Jest to powia ̨ zane ze zmianami hormonalnymi zachodza ̨ cymi z wiekiem, pojawiaja ̨ cymi sie ̨ zaburzeniami kra ̨ z ̇ enia i układu nerwowego.

Czy sa ̨ jakieś choroby, kt ó re wykluczaja ̨ seks w starszym wieku? Moz ̇ e te same wykluczaja ̨ i w młodszym wieku.
Obok nadciśnienia, chor ó b serca i zaburzeń hormonalnych do „cichych zab ó jc ó w” seksualności należy m.in. cukrzyca. Po wielu latach zwykle powoduje powikłania w obrębie układu krążenia i układu nerwowego. Te skutkują gorszym ukrwieniem tkanki erekcyjnej i zmniejszoną wrażliwoś cia ̨ na bodźce czuciowe. Cuk- rzycy sprzyja otyłość. Otyłość sprzyja także hipogonadyzmowi u mężczyzn. Niski poziom testosteronu wpływa na zaburzenia pożądania, erekcji i orgazmu, sprzyja także dalszym powikłaniom krążeniowym. Tworzy się mechanizm błędnego koła. Kolejnym zab ó jca ̨ seksu sa ̨ choroby nowotworowe, kt ó rych cze ̨ stos ́ć wraz z wiekiem wzrasta. W przypadku kobiet istotnym obcia ̨ z ̇ eniem sa ̨ nowotwory piersi, kt ó re dotykaja ̨ tez ̇ młodsze grupy wiekowe. I nie chodzi tylko o konieczność mastektomii, ale ida ̨ ce za nimi chemioterapie ̨ , radioterapie ̨ czy deprywacje ̨ hormonalna ̨ . W przypadku raka jajnika leczenie oznacza nagłe wejście w menopauze ̨ , kt ó re jest bardzo trudne, bo nie naste ̨ puje stopniowo, tylko z duz ̇ a ̨ dynamika ̨ , i istotnie zwie ̨ ksza ryzyko dysfunkcji seksualnych. Po chemio- i radioterapii kobiety cze ̨ sto skarz ̇ a ̨ sie ̨ na b ó l przy pr ó bach współżycia, pochwa staje się bardziej podatna na urazy. Z kolei dla mężczyzn takim zab ó jca ̨ aktywności seksualnej bywa rak gruczołu krokowego czy pe ̨ cherza moczowego. Operacje tych okolic anatomicznych wia ̨ z ̇ a ̨ sie ̨ z duz ̇ ym ryzykiem uszkodzenia waz ̇ nych struktur naczyniowych i nerwowych odpowiedzialnych za erekcje ̨ i ejakulacje ̨ . Na szcze ̨ ście nowsze techniki i metody operacyjne daja ̨ wie ̨ ksze szanse zaoszcze ̨ dzenia zdrowia seksualnego. Do tego dochodza ̨ leki pomagaja ̨ ce odzyskać funkcje seksualne.

M ó wia ̨ c og ó lnie, pragnienie zachowania zdrowia seksualnego powinno skłaniać do zdrowszego stylu życia i częstszych badań, co umożliwia wcześniejsze wykrywanie i leczenie chor ó b – dzięki temu rosną szansa na pozostanie aktywnym seksualnie do p ó źnej starości.

● Miłość ani seksualność nie mają daty przydatności.

● Z raportu prof. Zbigniewa Izdebskiego z 2017 roku wynika, z ̇ e zadowolonych ze swojego z ̇ ycia seksualnego jest 20 procent kobiet i prawie 40 procent me ̨ z ̇ czyzn w wieku 65–74 lat.

● Seks jest zdrowa ̨ aktywnoś cia ̨ fizyczna ̨ oraz, w druga ̨ strone ̨ , osoby pragna ̨ ce pozostać aktywne seksualnie dbaja ̨ bardziej o swoje zdrowie.

*Beata Biały, autorka bestsellerowych książek, m.in. Słońca bez końca. Biografia Kory, Osiecka. Tego o mnie nie wiecie. Od wielu lat kreśli w swoich wywiadach i artykułach portrety niebanalnych ludzi.

**Michał Lew-Starowicz - lekarz, specjalista psychiatra i seksuolog, psychoterapeuta, wykładowca akademicki. Badacz mózgu i emocji człowieka oraz autor wielu prac naukowych. Popularyzując wiedzę poważnie lub na wesoło, trzyma się faktów i dzieli doświadczeniem.

„Spełniona. Czego pragną kobiety” Beata Biały, Michał Lew-Starowicz, wydawnictwo REBIS, 2023 r.

Chcesz podzielić się swoją historią na portalu Pacjenci.pl? Opisz ją dla nas i innych pacjentów. Możesz dołączyć swoje zdjęcie. A jeśli wolisz pozostać anonimowa lub anonimowy, zaznacz to :) Kontakt: redakcja@pacjenci.pl