Leki przeciwzapalne – podział, charakterystyka, działanie, wskazania

Leki przeciwzapalne – czym są?

Leki przeciwzapalne to jedne z najpopularniejszych leków na świecie. Te leki najczęściej stosowane są w stanach zapalnych, którym towarzyszy ból lub gorączka, a ich popularność wynika z powszechnej dostępności i szerokiego zakresu działania. Większość leków przeciwzapalnych można kupić bez recepty, nie tylko w aptekach, ale także w sklepach spożywczych czy na stacjach benzynowych. Zdecydowana większość leków przeciwzapalnych zaliczana jest do niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Podział leków przeciwzapalnych pod względem budowy chemicznej

Leki przeciwzapalne można klasyfikować według ich budowy chemicznej. Pierwszą klasą leków przeciwzapalnych jest salicylan, którego substancjami czynnymi są kwas acetylosalicylowy i salicylamid.

Innym rodzajem leku przeciwzapalnego jest pochodna kwasu fenylopropionowego, a jego substancjami czynnymi są ibuprofen, naproksen, fenbufen, fenoprofen i ketoprofen.

Inną klasą leków przeciwzapalnych są pochodne kwasu indolooctowego, których substancjami czynnymi są: indometacyna, acetamid i tolmetyna.

Druga kategoria obejmuje pochodne kwasu fenylooctowego oraz substancje czynne aceklofenak, diklofenak i fenklofenak.

Grupa leków przeciwzapalnych wywodzących się z kwasu fenamowego, których substancjami czynnymi są kwas mefenamowy i kwas meklofenamowy mają właściwości przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.

Ostatnią grupą leków przeciwzapalnych wyróżniających się budową chemiczną są leki pochodzące z kwasu enolowego, których substancjami czynnymi są: oksykamy (piroksykam, izoksykam, tenoksykam) oraz pirazolidynodiony (fenylobutazon, oksyfenbutazon)

Podział leków przeciwzapalnych pod względem siły i czasu działania

Z praktycznego punktu widzenia kolejną przydatną klasyfikacją jest siła i czas działania leków przeciwzapalnych. Klasyfikacja oparta jest na pięciu grupach.

• „Słabe” leki przeciwzapalne obejmują ibuprofen i kwas acetylosalicylowy. Charakteryzują się krótkim okresem półtrwania, a głównym wskazaniem do zastosowania jest występowanie ostrego bólu zapalnego o umiarkowanym nasileniu, w tym przewlekłego reumatoidalnego zapalenia stawów.

• „Umiarkowane” leki przeciwzapalne są stosowane w przypadku umiarkowanego lub silnego nasilenia bólu, ponieważ są pośrednie i mają umiarkowany okres półtrwania. Najczęściej stosuje się je przy bólach menstruacyjnych lub migrenach.

• „Silny” lek przeciwzapalny o krótkim okresie półtrwania – preparaty z tej grupy, zwłaszcza diklofenak, mają najmniejszą ilość skutków ubocznych, częstość występowania niepożądanych reakcji żołądkowo-jelitowych i są stosowane jako podstawowy lek na ból spowodowany reumatoidalnym zapaleniem stawów i chorobą zwyrodnieniową stawów.

• „Silne” leki przeciwzapalne o długim okresie półtrwania – są to głównie wszystkie związki utlenione. Preparaty z tej grupy można stosować przy przewlekłych bólach zapalnych i bólach towarzyszących nowotworom. Nie zaleca się osobom starszym stosowania tej grupy leków.

• „Selektywny / selektywny inhibitor” COX-2 ma silne działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz ma niskie ryzyko uszkodzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Są stosowane w leczeniu klinicznym, z których najbardziej popularnym jest parekoksyb podawany drogą dożylną.

Leki przeciwzapalne – charakterystyka najpopularniejszych

Najpopularniejszy lek przeciwzapalny to kwas acetylosalicylowy, zwany potocznie aspiryną lub polopiryną. Preparat dostępny jest bez recepty i stosować można go jako lek przeciwzapalny, przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Niska dawka tego leku ma również działanie przeciwzakrzepowe, hamuje agregację płytek krwi, a także może być stosowana w profilaktyce chorób układu krążenia. 

Kwas acetylosalicylowy hamuje aktywność cyklooksygenazy, przekaźnika stymulującego tworzenie receptorów bólu i prostacykliny. Zmniejsza to objawy zapalenia, gorączki i bólu. Tego leku nie należy również stosować u dzieci i młodzieży poniżej 12. roku życia

Innym powszechnie znanym i stosowanym lekiem przeciwzapalnym jest ibuprofen. Jest to związek organiczny pochodzący z kwasu propionowego. Podobnie jak kwas acetylosalicylowy, ibuprofen hamuje syntezę prostaglandyn. Ibuprofen jest silnym środkiem przeciwzapalnym i przeciwbólowym oraz łagodnie zbijającym gorączkę. 

Efekt działania jest odczuwalny już po 60. minutach od zażycia, a przy tym nie jest tak ciężki jak kwas acetylosalicylowy, dzięki czemu można go stosować u dzieci poniżej 12. roku życia. Ibuprofen to lek przeciwzapalny, bardzo odpowiedni na przeziębienia, grypę i związane z nimi powikłania. Może być również stosowany do łagodzenia bólu różnego pochodzenia.